سەنبى, 20 ءساۋىر 2024
التىن ورداعا 750 جىل 3328 2 پىكىر 13 قىركۇيەك, 2021 ساعات 16:56

وردىنسكو-ۆيزانتيسكايا سيستەما ۆلاستي ۆ ەۆرازي

يارلىك نا كنياجەنيە الەكساندر نەۆسكي پولۋچال وت وردى، ا مياتەجي سۆويح سوروديچەي پروتيۆ تاتار پوداۆليال نەششادنو، فاكتيچەسكي ۆىپولنيايا رول يح نامەستنيكا – ەتو منەنيە تاسس وت 13.05.21 گ.

ي دەيستۆيتەلنو، ەسلي سلەدوۆات يستوريچەسكيم فاكتام ي پريزنات، چتو كنياز «حوديل پود يگوم»، تو چتو تاك ماسشتابنو پرازدنۋەتسيا ۆ سۆيازي س ەگو 800-لەتيەم؟...

ۆوت كاك ونا بىلا وسمىسلەنا پاتريارحوم كيريللوم ۆ 2017 گودۋ: «تە، كتو پىتالسيا كونتروليروۆات روسسيۋ س ۆوستوكا، ينتەرەسوۆاليس ناشيمي كوشەلكامي، ا تە، كتو پىتالسيا كونتروليروۆات س زاپادا، - ناشيمي دۋشامي. ...ۆ رەزۋلتاتە وردىنسكوگو پلەنەنيا رۋس نە پوتەريالا سۆوەي يدەنتيچنوستي، ونا نە تەريالا سۆوەي ۆەرى، داجە نە تەريالا سۆوەگو گوسۋدارستۆەننوگو ۋسترويستۆا». [ناپروتيۆ، يز-زا پريحودا كرەستونوستسەۆ] «رۋس كاك يستوريچەسكي، كۋلتۋرنىي، دۋحوۆنىي فەنومەن پرەكراتيلا بى سۆوە سۋششەستۆوۆانيە». («نوۆايا گازەتا» 26.08.21)


ءامىر تەمىر ءوزىنىڭ ۇزەنگىلەس دوسى قىرانشى باتىردان: «بۇكىل سامارقاندتى، بۇحارانى، حيۋا مەن ۇرگەنىشتى، ماۋەرەنناحردى باعىندىردىق، ەندى بۇلاردىڭ تۇرعىندارىن اسكەرگە دايىندايمىز با، نە ىستيەيمىز؟» - دەپ سۇراعانى بار. سوندا قىرانشى باتىر: «بۇلار قىستاقتان شىقپايتىن ەل عوي، ات ۇستىندە وتىرىپ جاۋعا دۇرىس شابا المايدى. تاقىمدارى ءالسىز. ەسەك ۇستىندە وتىرىپ جۇك تارتپاسا. بۇلاردىڭ ۇستالارىن جيناپ الىپ، قارۋ جاراق، جەبە جاساتقانىمىز الدەقايدا  وڭدى بولار. ات ۇستىندە ويناپ وسكەن ءوزىڭىزدىڭ قىپشاقتارىڭىز – اسكەرىڭىزدىڭ نەگىزگى كۇشى ەمەس پە؟ مىنا سارتتاردى قوسساڭىز، اسكەردىڭ جاۋىنگەرلىك قابىلەتىن السىرەتىپ الۋىڭىز مۇمكىن» - دەگەنى بار.

بەيسەنعازى ۇلىقبەك, جۋرناليست

زولوتايا وردا - ەتو جە ي ەست مى، داۆايتە چەستنو پريزناەم! رۋسسكيە بىلي ي ەست، تاتارى بىلي ي ەست، ا كۋدا دەليس درەۆنيە مونگولى زولوتوي وردى؟ ۆاجنو نە پۋتات سوۆرەمەننىح مونگولوۆ س درەۆنيمي. ەتو دۆا رازنىح ەتنوسا...

ۆوت مى پيشەم پرو پادەنيە وترارا: «گورەلي كازاحسكيە كنيگي!». دا كاكيە كازاحسكيە كنيگي ۆ XIII ۆەكە؟ ۋ ناس گورودا تو پوياۆيليس ۆ كونتسە XIX – ناچالە XX ۆەكا. ەسلي پوسموترەت نا پادەنيە وترارا، تو ۋۆيديتە، چتو رودا ي پلەمەنا، كوتورىە سجيگالي ەگو، - ەتو نايمانى، كەرەي، ارگىنى – ۆسە پروتوكازاحسكيە رودا. تو ەست مى، كازاحي، ي سوجگلي وترار، نادو پراۆدە ۆ گلازا سموترەت! حوت يستوريا ناشا ي ۆەليكا، نو ال-فارابي س چالموي ۆرياد لي پوحوج نا كازاحا، نە نادو نيچەگو پريدۋمىۆات!

كانات نۋروۆ، 2011 گ.

«زادەرجات تەمپى – ەتو زناچيت وتستات. ا وتستالىح بيۋت… تاكوۆ ۋج زاكون ەكسپلۋاتاتوروۆ – بيت وتستالىح ي سلابىح. ۆولچي زاكون كاپيتاليزما. تى وتستال، تى سلاب – زناچيت تى نە پراۆ، ستالو بىت، تەبيا موجنو بيت ي پورابوششات. تى موگۋچ – زناچيت، تى پراۆ، ستالو بىت تەبيا نادو وستەرەگاتسيا، ۆوت پوچەمۋ نەلزيا نام بولشە وتستاۆات»

ي.ستالين نا پەرۆوي ۆسەسويۋزنوي كونفەرەنتسي رابوتنيكوۆ سوتسياليستيچەسكوي پرومىشلەننوستي 04.02.1931 گ.

«ەسلي، سوگلاسنو سۆوەكورىستنومۋ جەلانيۋ كازاحسكيح چينوۆنيكوۆ ي بوگاتىح تابۋنوۆلادەلتسەۆ، يزبرانيە بيەۆ پودچينيات فورمالنىم  ۆىبورام، تو وتپراۆلەنيە پراۆوسۋديا ۆ ستەپي نەمينۋەمو پەرەيدەت پري پوموششي دەنەجنىح سدەلوك ي رازنىح ينتريگ… ۆ رۋكي تابۋنوۆلادەلچەسكوي ي تورگوۆوي زناتي»

شوكان ۋاليحانوۆ

«…توچنىي ۆاش وبمان ي ۋحيششرەنيا ۆيدنى، چتو ۆى ناس  حوتيتە دوۆەستي تاك جە، كاك نوگايتسەۆ ي باشكيرتسەۆ، پوسپەشيت وبۋزدات ي نالوجيت سلۋجبۋ، ا دەتەي ناشيح سدەلات سولداتامي ي ۋپوترەبليات ۆ پوحودى، ي رازنىە تياگوستي حوتيتە نا ناس ۆوزلوجيت. كاكوۆىە ۆسە ۆاشي نامەرەنيا مى پونيالي، يبو پەرەد سيم ۆى، روسسيانە، سكولكيح وبلاسكيۆايا سەرەبروم ي پروچيم، دوۆەلي ۆ سۆوە رابستۆو».

يز پيسما سرىم داتۋلى ي درۋگيح ستارشين ۆ ادرەس سيمبيرسكوگو ي ۋفيمسكوگو گەنەرال-گۋبەرناتورستۆا

«روسسيا گوسۋدارستۆو نە تورگوۆوە ي نە زەملەدەلچەسكوە، ا ۆوەننوە، ي پريزۆانيە ەگو بىت گروزويۋ سۆەتا»

الەكساندر II

«…ۆسە وسترەە بوربا زا سامو پراۆو بىت سۋۆەرەننوي، نەزاۆيسيموي سترانوي، كوگدا تسەلىە ناتسي، تسەلىە نارودى وترىۆايۋتسيا وت سۆويح كورنەي».

ۆلاديمير پۋتين نا ۆرۋچەني گوسپرەمي نا ونف 2013 گ.

«قازاق مادەنيەتى ورىستان كەم بولعان سوڭ، جەم بولۋىنا شاكسىز. ول جەم بولۋدان مادەنيەتى جەتىلگەنشە قۇتىلمايدى. قازاق جەم بولۋدان تۇبىندە دەكرەت قۋاتىمەن قۇتىلمايدى، مادەنيەت قۋاتىمەن قۇتىلادى».

احمەت بايتۇرسىن-ۇلى 1922 ج.

«وتارلاۋشىلار الدىمەن جەر اتتارىن، ودان كەيىن ادامداردىڭ تەكتەرىن وزگەرتەدى جانە ورىس تىلىندە مەكتەپتەر اشىپ وندا قىزداردى وقىتۋعا تىرىسادى. سەبەبى، انا تىلدەرىن بىلمەيتىن بولاشاق انالاردىڭ ۇرپاقتارى دا ءوز تىلدەرىن بىلمەيتىن بولادى…»

مۇستافا شوقاي، 1927 ج.

روسسيا كاك گەوپوليتيچەسكي سۋبەكت ياۆلياەتسيا وسنوۆوي ەۆرازي، كوتورايا گەوگرافيچەسكي، لاندشافتنو، لينگۆيستيچەسكي، كليماتيچەسكي، كۋلتۋرنو ي رەليگيوزنو-يدەولوگيچەسكي وبەدينياەت ەۆرازيسكيە زاپاد ي ۆوستوك…

رازگروميۆ سوتسياليستيچەسكي بلوك ي سسسر، ليدەرى زاپادنوگو ميرا ستاۆيلي پەرەد سوبوي زاداچۋ ۋسترانەنيا س پوليتيچەسكوي ارەنى ي روسسي.

كونستانتين سيۆكوۆ، دوكتور ۆوەننىح ناۋك، 19.06.2013 گ.

«مى يسحوديلي يز پرينتسيپا، چتو ۆىسشەي تسەننوستيۋ چەلوۆەكا ياۆلياەتسيا سۆوبودا ۆولي. ي تام، گدە ونا نە موجەت رەاليزوۆاتسيا سۆوبودنو، گوسۋدارستۆو تەرپيت فياسكو. نە چەلوۆەك دليا گوسۋدارستۆا، ا ناوبوروت – ەتو پەرۆىي ناش دەۆيز. ي ون يستوريچەسكي وبوسنوۆان – ۆەد چەلوۆەك پوياۆيلسيا زناچيتەلنو رانشە گوسۋدارستۆا ي سوزداۆال گوسۋدارستۆو رادي سۆويح تسەلەي. تەپەر ۆتوروي پرينتسيپ، ي زدەس مى ۋجە داەم نەكوتورۋيۋ وتسەنكۋ. يسحوديا يز پەرۆوگو پرينتسيپا، گوسۋدارستۆو، سوزداننوە بولشەۆيكامي، بىلو پو سۆوەي پريرودە بەسچەلوۆەچنىم – ونو ستاۆيلو وبششەە كاك گلاۆنوە، ا چەلوۆەكا – ۆتوروستەپەننوە ي سلۋجەبنوە پو وتنوشەنيۋ ك وبششەمۋ»

يز كنيگي زۋبوۆا 2013 گ.

«بەز سۆوبودنىح ۆىبوروۆ، بەز نەوگرانيچەننوي سۆوبودى پەچاتي ي سوبراني جيزن وتميراەت ۆو ۆسەح وبششەستۆەننىح ۋچرەجدەنياح. ەتو نەسومنەننايا ديكتاتۋرا، نو نە پرولەتارياتا، ا كۋچكي پوليتيكوۆ»

روزا ليۋكسەنبۋرگ

«تام، گدە نە پوموجەت نەۆيديمايا رۋكا رىنكا، پوموجەت ۆيديمايا رۋكا گوسۋدارستۆا»

سي تسزينپين، ليدەر كيتايا

«ۆ سسسر پوسلە 1953 گودا ك ۆلاستي پريشلي ناتسيوناليستى، كارەريستى، ۆزياتوچنيكي، پوكرىۆاەمىە يز كرەمليا. كوگدا پريدەت ۆرەميا، وني سكينۋت ماسكي، ۆىبروسيات پارتبيلەتى ي بۋدۋت پراۆيت سۆويمي ۋەزدامي كاك فەودالى ي كرەپوستنيكي».

ماو تسزەدۋن ۆ 1964 گ.

تاك ي سلۋچيلوس. سۆوي يدەينىە ي مورالنىە تسەننوستي پوسلەستالينسكوە رۋكوۆودستۆو ۆىستاۆليالو ناپوكاز ي پەرەد دەلەگاتسيامي كنر، پوحۆالياياس نومەنكلاتۋرنىم سپەتسسنابجەنيەم، ماشينامي، داچامي، بريلليانتامي.

«بەز ترۋدا دوستيگنۋتىي ۋسپەح – ەتو نەسچاستە. موجنو پو ناسلەدستۆۋ بوگاتىح روديتەلەي پولۋچيت، نو نە بۋدەت پروكا. يا ۆام زاياۆليايۋ كاك چەلوۆەك پوجيۆشي، وپىتنىي. يا نە ۆيدەل ني ودنوگو سچاستليۆوگو ميللياردەرا، ۋ كوتوروگو 10-20 ميللياردوۆ ۆ دەن».

نۋرسۋلتان نازارباەۆ، پرەزيدەنت كازاحستانا 14.02.2019 گ.

بىزدەگى ءۇش قاسىرەت

ءبىرىنشى قاسىرەت – بيلىكتەگىلەردىڭ تۋىسقاندىعى،

ەكىنشى قاس ىرەت – بيلىكتەگى تامىر-تانىستىق،

ءۇشىنشى قاسىرەت – بيلىكتەگى سىبايلاس جەمقورلىق.

قاجىمۇقان عابدوللا

سبورنيك تسيتات پودوبرال كالۋ توكتابۋلاتوۆ،

گ. ۋرالسك

Abai.kz

2 پىكىر