بەس اي بويىنا جاڭاوزەن تۋرالى جازىپ كەلەمiز. مە­نiڭ­شە، العاشقى قورىتىندىلاردى شىعاراتىن كەز كەلدi. ولار نەگە كەپ سايادى؟

بيلIك ادام ولتIرۋدەن تايىنبايدى

العاشقىسى - مورالدىق، كەرەك دەسەڭiز، ادامي سيپاتتا. دۇنيەنi ءدۇر سiلكiندiرگەن 16 جەلتوقسانداعى مىلتىق دۇمپۋiنەن كەيiن ەل iشiن ەمiن-ەركiن كەزiپ كەلگەن بiر اڭىزدىڭ كۇل-تالقانى شىقتى! ء"يا، بيلiكتiڭ كەمشiلiگi شاش ەتەكتەن. ءيا، ونى وزگەرتۋ كەرەك شىعار. بiراق ول ادامگەرشiلiكتiڭ الا جiبiن اتتامايدى: ەشقاشاندا ءوز حالقىنا وق اتپايدى!" - دەپ جۇرگەن اقوردانىڭ ادۆوكاتتارىنىڭ اۋزىنا ماڭعىستاۋ ءوڭiرiنiڭ كەيدە اسپانعا كوتەرiلiپ، اينالانى الەمتاپىراق ەتiپ جiبە­رەتiن قۇمى قۇيىلدى! بiراق اڭىزدىڭ اقىرى كەپ قالدى دەپ، بەتi قىزارىپ، اقتالىپ جاتقان بيلiك جوق!

وسى كۇندەرi ساياسي داكتيلوسكوپيا عىلىمى (ارينە، ەگەر دە ونداي عىلىم بولسا) تاعى بiر اكسيومامەن تولىقتى. ياعني، اتىلعان مىلتىقتىڭ شۇرiپپەسiندە قىلمىسكەردiڭ ساۋساعىنىڭ iزi قالاتىنداي، ساياسي اتۋدا سول كەزدە وكتەمدiك ەتكەن بيلiكتiڭ باسىندا وتىرعانداردىڭ ساۋساعىنىڭ iزi قالادى! جاڭاوزەن الاڭىندا ءدۇمپ ەتكەن ءار قارۋدىڭ ءوز نىساناسىنداعى قۇرباندى كورگەن كوزi, ونىڭ جانايقايىن ەستiگەن قۇلاعى بولادى! جانە دە ەشبiر قولبالا تەرگەۋشi ونى جوققا شىعارا المايدى!

بەس اي بويىنا جاڭاوزەن تۋرالى جازىپ كەلەمiز. مە­نiڭ­شە، العاشقى قورىتىندىلاردى شىعاراتىن كەز كەلدi. ولار نەگە كەپ سايادى؟

بيلIك ادام ولتIرۋدەن تايىنبايدى

العاشقىسى - مورالدىق، كەرەك دەسەڭiز، ادامي سيپاتتا. دۇنيەنi ءدۇر سiلكiندiرگەن 16 جەلتوقسانداعى مىلتىق دۇمپۋiنەن كەيiن ەل iشiن ەمiن-ەركiن كەزiپ كەلگەن بiر اڭىزدىڭ كۇل-تالقانى شىقتى! ء"يا، بيلiكتiڭ كەمشiلiگi شاش ەتەكتەن. ءيا، ونى وزگەرتۋ كەرەك شىعار. بiراق ول ادامگەرشiلiكتiڭ الا جiبiن اتتامايدى: ەشقاشاندا ءوز حالقىنا وق اتپايدى!" - دەپ جۇرگەن اقوردانىڭ ادۆوكاتتارىنىڭ اۋزىنا ماڭعىستاۋ ءوڭiرiنiڭ كەيدە اسپانعا كوتەرiلiپ، اينالانى الەمتاپىراق ەتiپ جiبە­رەتiن قۇمى قۇيىلدى! بiراق اڭىزدىڭ اقىرى كەپ قالدى دەپ، بەتi قىزارىپ، اقتالىپ جاتقان بيلiك جوق!

وسى كۇندەرi ساياسي داكتيلوسكوپيا عىلىمى (ارينە، ەگەر دە ونداي عىلىم بولسا) تاعى بiر اكسيومامەن تولىقتى. ياعني، اتىلعان مىلتىقتىڭ شۇرiپپەسiندە قىلمىسكەردiڭ ساۋساعىنىڭ iزi قالاتىنداي، ساياسي اتۋدا سول كەزدە وكتەمدiك ەتكەن بيلiكتiڭ باسىندا وتىرعانداردىڭ ساۋساعىنىڭ iزi قالادى! جاڭاوزەن الاڭىندا ءدۇمپ ەتكەن ءار قارۋدىڭ ءوز نىساناسىنداعى قۇرباندى كورگەن كوزi, ونىڭ جانايقايىن ەستiگەن قۇلاعى بولادى! جانە دە ەشبiر قولبالا تەرگەۋشi ونى جوققا شىعارا المايدى!

وسى كۇندەرi ەكi نارسە اشىلدى. بiرi - بيلiكتiڭ شىنايى، انتيحالىقتىق بەت-الپەتi: ءوز بايلىعىن، قالا بەردi, بيلiگiن ساقتاپ قالۋ ءۇشiن ول ادام ءولتiرۋ­دەن تايىنبايدى! وسىدان كەيiن قاندىقول قاتىگەزدەردiڭ قولىنان قازا تاپقان زامانبەك پەن التىنبەكتiڭ، باتىرحان مەن اسحاتتىڭ ولiمiنە كiم كiنالi دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابىنىڭ شەت جاعى كورiنiپ قالماي، نە بولدى دەيسiز ەندi?!

ەكiنشi اشىلعان نارسە - وسىنىڭ ءبارiن كورگەن، تيiستi وي تۇيگەن حالىقتىڭ كوزi. ياعني، جاڭاوزەن ساياسي پروتسەستiڭ كاتاليزاتورىنا اينالدى. بiز ايلاپ-جىلداپ قالىڭ ەلگە جەتكiزە الماي جۇرگەن بيلiك تۋرالى شىندىقتى بiر كۇندە لاق ەتكiزiپ، جاھانعا جايىپ سالدى. ەلدiڭ تۇك­پiر-تۇكپiرiنە جەتكiزدi. مۇنايشى­لار­عا جالا جاپقان جاساندى تەلەباعدارلاماسىن "حابار" مەن "قا­زاقستان" ارقىلى كورسەتiپ، اقوردا ء"بارiن قاتىردىم" دەپ، وزiنە-ءوزi الداپ، ريزا بولا بەرسiن. ال ينتەرنەت پەن ءاربiر قازاقتىڭ قولىنداعى ۇيالى تەلەفون ارقىلى تاراپ كەتكەن قاندى قىرعىننىڭ ەشبiر بوياماسىز دەرەكتi بەينەكليپتەرi (اسiرەسە، جارالانىپ، جەردە جاتقان جiگiتتiڭ باسىن دالدەپ، پوليتسەيدiڭ "كونترول­نىي" وق اتۋى!) اقتاۋدا ءوتiپ جاتقان سوتقا ماتەريال بولا الماسا دا، تاريح سوتىنىڭ بۇلجىتپاس ايعاعى بولارى حاق!

كەزiندە رەسەيدi گەرتسەننiڭ "قوڭىراۋى" وياتسا، XXI عاسىرداعى قازاقتى جاڭاوزەندەگi بەيبiت حالىققا اتىلعان مىلتىقتىڭ ءدۇمپۋi مەن بوزداعىن جوقتاعان كەيۋانانىڭ اششى داۋسى وياتتى!

وسى كۇندەرi بيلiكتiڭ جەرشiل، رۋشىل ەكەنi تاعى دا كورiنiپ قالدى. ءوز بايانداۋىندا ول جاڭاوزەندەگi قاندى قىرعىندى "قازاقستاننىڭ الىس تۇكپiرiندەگi بiر قالاعا عانا" قاتىسى بار وقيعا رەتiندە كورسەتiپ باقتى. بiراق قازاقتىڭ وبلىسى مەن رۋى بولەك بولعانمەن، قانى بiر. ال قانى بiردiڭ - جانى بiر! قۋانىشى دا، قايعىسى دا بiر! بيلiك وسىنى ۇمىتتى!

اناۋ يتاليادا كۇنi كەشە وقىس جارىلىستان بiر عانا ستۋدەنت قىز قازا تاۋىپ ەدi, بۇكiل ۇلت بوپ ازا تۇتتى، قارالى كۇن جاريالادى.

بiزدە تاپا-تال تۇستە رەسمي دەرەكتiڭ ءوزi بويىنشا 16 ادام وقتان شەيiت بولدى. بيلiك ءۇن-ءتۇن­سiز! قازا بولدى، ازا بولمادى! ازا بولماعان سوڭ، لايىقتى جازا قايدان بولسىن! مەنiڭشە، ازا تۇتۋ ءۇشiن، ەڭ الدىمەن، بيلiك­تiڭ ارى تازا بولۋى تيiس. سول جاعى قيىنداۋ بوپ تۇر عوي بiزدە...

ء"ولi ريزا بولماي، تiرi بايىمايدى". بيلiكتiڭ بۇگiنگi بايلىعى باياندى بولا قويماس وسى مورالدىق تۇرعىدان العاندا...

بiلەسiز بە، مەن نەدەن قورقامىن؟ مەن وسىنىڭ ءبارiن كورiپ، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ "ومiردە ءبارi بولادى ەكەن، قازاقتى قازاق قىرا بەرەدi ەكەن عوي", - دەپ وسىنداي سوراقىلىققا دا بويى ۇيرەنiپ كەتە مە دەپ قورقامىن!

حاق پەن قۇقىقتىڭ قاقتىعىسى

جاڭاوزەن وقيعاسىنىڭ تازا قۇقىقتىق سيپاتى بار. كوپ ادام قازiر وسى تۇرعىدا تەك قانا تەرگەۋ مەن سوت تۋرالى ايتىپ جاتىر. مەن بولسام، اڭگiمەنi ارiرەكتەن، 16 جەلتوقسانعا دەيiنگi كەزدەن قوزعاعىم كەلەدi.

وتكەن جىلدىڭ قازان ايىندا الاڭدا تۇرعان مۇنايشىلارمەن كەزدەسكەنiمiزدە ولاردىڭ قولىندا ۇكiمەت قاۋلىسىنىڭ كوشiرمەسi بولدى. وندا "مۇناي-گاز سالاسىندا 1,8 كوەففيتسيەنت" ەنگiزۋ تۋرالى جازىلعان. پرەمەر-مينيستر قول قويعان.

"بiز ارتىق نارسە سۇرامايمىز، ۇكiمەت باسشىسى بەكiتكەن قۇجات ورىندالسىن" دەيمiز!", - دەپ جات­تى ولار.

نەگە جاڭاوزەن وقيعاسىنىڭ سەبەبiن تابۋعا تيiس ۇكiمەتتiك كوميسسيا مەن تەرگەۋ ورگاندارى مۇنايشىلاردى الاڭعا الىپ شىققان ءدال وسى جايتتى مۇقيات زەرتتەپ، انىق-قانىعىنا جەتپەي­دi? ۇكiمەت ءوز كوزiن شۇقىعىسى كەل­مەيتiن شىعار. بiراق پرەزيدەنت وسى قاۋلىنىڭ قانداي تراگەدياعا اكەلiپ سوققانىن نەگە قولىنا ماي شام الىپ، iزدەستiر­مەيدi?

ارانداتۋدىڭ ەكi ءتۇرi بولادى. ۇلكەنi - حالىق بايلىعىن ات توبەلiندەي توپتىڭ قولىنا بەرiپ قويىپ، ەلدi ميللياردەرلەر مەن قايىرشىلار دەپ ەكi تاپقا ءبولiپ تاستاۋ. كiشiسi - وسىنداي قاۋلى قا­بىلداپ، ونى ورىنداماي، مۇ­ناي­شىلاردىڭ الاڭعا شىعۋىنا سەبەپ بولۋ. ۇلكەن ارانداتۋعا ەت ۇيرەنiپ قالدى عوي، كiشiسiنە نەگە جول بەرەمiز؟!

جانە دە قىلمىستىق كودەكس­تە جازىلعان "الەۋمەتتiك ارازدىقتى قوزدىرۋ" بابىنداعى قىلمىستى كiم جاساپ وتىر؟" دەگەن پرو­كۋرورلار قويىپ جاتقان سۇ­راق­قا باسقا دا جاۋاپتار (جانە جاۋاپتى ادامدار!) تابىلىپ قا­لار!

سوتتار ءوتiپ جاتىر. العاشقى شەشiمدەر شىعىپ جاتىر.

بiراق ازiرشە، ەڭ ماڭىزدى ءۇش ساۋالعا جاۋاپ جوق. ال ولارسىز سوت ادiلەتتi ءوتتi دەپ ايتا ال­ماي­مىز. ياعني، نەگە الەۋمەتتiك قاقتىعىس وسىنداي تراگەدياعا اكەپ سوقتىردى، كiم ونىڭ الدىن الۋى تيiس ەدi? نەگە قولىندا قا­رۋى جوق بەيبiت مۇنايشىلار­عا، قالا تۇرعىندارىنا قارسى باسقا، ادامدى ولتiرمەيتiن قۇرالدار قولدانىلمادى؟ جانە ساۋالدىڭ كوكەسi: وق اتۋعا بۇيرىقتى كiم بەردi?

اقتاۋداعى سوتتار بiزدiڭ قۇ­قىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ كاسiبي دەڭگەيiنiڭ قانداي ەكەنiن دە كورسەتiپ قالدى. قۇداي كەشiرسiن، بiراق جوعارىدان "مىناداي بiر قىلمىستىق iستi ۇيىمداستىرىڭدار" دەپ پاسىق ءپار­مەن بەرiل­گەن­نiڭ وزiندە، ءدال وسىنداي ءتو­مەن دەڭگەيدە ورىنداعانى نەسi?! وسى كۇندەرi بۇكiل ەل سوت زالىنان تۇسكەن رەپورتاجداردى جiتi باقىلاپ وتىردى دا بiر نارسەنi ۇقتى: بiزدiڭ پوليتسەيلەر مەن پروكۋرورلاردىڭ قولىنان تۇك كەلمەيدi ەكەن! ال ەگەر دە ەل باسىنا شىنىمەن دە كۇن تۋىپ، بiزدi قىلمىستىق ەلەمەنتتەردەن تە­گەۋ­رiندi تۇردە قورعاۋ كەرەك بولسا، وسى ورگاندار نە iستەمەك سوندا؟ سەنگەن پوليتسيامىز وسى ما سوندا؟!

جاڭاوزەن كوعامداعى تاعى دا بiر ورەسكەل جاعدايدىڭ بار ەكەنiن كورسەتتi. ونىڭ اتى - ەكi اياعىنان اقساپ تۇرعان ەڭبەك تۋرالى زاڭناما. نارىققا اپىل-عۇپىل كوشۋ كەزiندە رەفورمالان­عان ول زاڭداردا ماتەريالدىق قۇندىلىقتاردى تiكەلەي ءوز قولىمەن ءوندiرۋشiنiڭ ەمەس، ونىڭ ءۇس­تiندە تۇرعان باستىقتاردىڭ ءمۇد­دەسi قورعالادى! مiنە، قاتارداعى الەۋمەتتiك ماسەلە كوتەرگەن مۇنايشىلاردىڭ باستاماسى سول سەبەپتi عالامات قاسiرەتكە اكەپ سوقتى. ەگەر دە سول زاڭنىڭ iشiن­دە وسىنداي مۇددە قاراما-قايشىلىقتارىن شەشۋ مەحانيزمi قاراستىرىلعاندا، قاندى قىرعىن بولماس تا ەدi!

ەڭبەك قاقتىعىسى جالعىز جاڭاوزەندە بولدى دەپ كiم ايتتى؟ مiنە، قاراڭىز، ءۇندiس لاكشمي ميت­تالعا تيەسiلi كەشەگi "كارمەتتە" دە جۇمىسشىلار ەرەۋiلگە شىعىپ جاتىر. باسقا دا ايماقتار باس كوتەرۋدە. جاڭاوزەن جاڭعىرىعىنا بيلiك قۇلاق اسا ما، اسپاي ما، وعان ەل iشiندەگi تىنىشتىق تiكەلەي بايلانىستى!

ساسقان بيلIك كەز كەلگەن نارسەنI ساياسيلاندىرىپ جIبەرەدI

ءۇشiنشi سيپات - تازا ساياسي.

قوعامدىق ءومiردiڭ بۇلجىماس زاڭى مىناۋ: دەر كەزiندە لايىقتى شەشiمiن تاپپاعان الەۋمەتتiك نە ەكونوميكالىق ماسەلە كۇننiڭ كۇنiندە ساياسي سيپاتقا يە بولادى. بۇل جەردە مەن تەك قانا جەتi اي بويىنا الاڭدا تۇرىپ، جالاقىنى كوبەيتۋدi تالاپ ەتكەن مۇ­نايشىلاردىڭ ەرەۋiلiن ايتىپ تۇرعان جوقپىن. ول - مۇزتاۋدىڭ بەر جاعى عانا.

ارعى جاعىنا كەلەيiن، ياعني تەرەڭiرەك قازايىن (تاقىرىپتى دا، جەر قويناۋىن دا). نارازىلىق تانىتقاندار شاعىن نە ورتا بيز­نەستە جۇمىس iستەگەندەر ەمەس، ولار - مۇناي سەكiلدi ستراتەگيالىق ماڭىزى الابوتەن سالادا تەر توگiپ جاتقاندار. ال قارا التىن تولعان ساندىقتىڭ كiلتi كiمدە ەكەنiن ءبارi بiلەدi.

ساياسات ەمەي نە بۇل ەندi? ويتكەنi قۇداي بەرە سالعان قازبالى بايلىققا كiم (16 ميلليون حالىق پا، الدە "فوربس" جۋرنالىنىڭ ءتورiن بەرمەي جۇرگەن قا­زاق تولقۇجاتى بار باسقا ۇلت وكiل­دەرi مە) يە؟ مiنە، بۇگiنگi قازاقستاننىڭ كۇن تارتiبiندەگi ەڭ باس­تى ساياسي سۇراق وسى! جا­ڭا­وزەن - وسى زامان ساۋالىنىڭ بiر ۇشى عانا.

ادامزات تاريحىنداعى بارلىق سوعىستار مەن قاقتىعىستاردىڭ باس سەبەبi وسى مۇناي بوپ تۇر­عاندا، قازاقتىڭ بۇگiنگiسi مەن بولاشاعىن انىقتاپ جاتقان وسى بايلىق دەمەي، ونىڭ باعى دا، سو­رى دا وسى دەمەي، نە دەيسiز ەندi?!

جاڭاوزەن ەلدەگi ساياسي جۇيە­نiڭ قۇبىجىقتىعىن تاعى بiر كور­سەتتi. ياعني، قاراپايىم ادام مەن بيلiك اراسىنداعى قارىم-قاتىناس قانداي ەكەنiن جاريا ەتتi. ءادiل دە اشىق سايلاۋ ارقىلى تۇزiلەتiن، ەرتەڭگi كۇنi ءاربiر مۇ­نايشىنىڭ داۋىسى ءۇشiن كۇرەسە­تiن بيلiك وسىنداي قاتىگەز قا­دام­عا بارار ما ەدi?! جوق! قاراڭىزشى، ەۋروپا مەن امەريكادا دا نارازىلىق بiلدiرگەن ازاماتتار كوشەگە مىڭداپ شىعۋدا. گرە­كيادا، انگليادا، فرانتسيادا تiپتi سوراقى ارەكەتتەر جاساپ جاتىر، بiراق ولارعا قارسى ەش­كiم دە وق اتىپ جاتقان جوق! نە­گە؟ گۋمانيزم پرينتسيپ­تەرiن بىلاي قويعاندا، ەرتەڭ ونداي قىلمىسكەر ءۇشiن ەشبiر ادام داۋىس بەرمەيدi! مiنە، تازا سايا­سي ءمۇد­دەنiڭ مورال مەن ادام­گەر­شiلiك­كە تiكەلەي قاتىسى دەگەن وسى!

وپپوزيتسيانىڭ كەيبiر وكiلدە­رiن وسى وقيعاعا تەلiپ قويۋ دا - تازا ساياسات. دالiرەك ايتسام، انتيساياسات. ال انتيساياساتتىڭ قۇي­رىعى، وتiرiك سەكiلدi, بiر عانا تۇتام. باسقاسىن ايتپاعاندا، ەرەۋiل باستالعالى بەرi ەكi جاقتى مامiلەگە شاقىرىپ، شىرىلداپ كەلگەن ەستاي قاراشاەۆ سەكiلدi جاس جiگiتتi اۋىر باپپەن جاۋاپقا تارتۋى تiپتi اقىلعا قونبايتىن نارسە!

ءيا، اقوردا مۇحتار ءابليازوۆ­تi جەك كورەتiن شىعار. ونىسى تۇسiنiكتi دە: كەزiندە دۆك سەكiلدi بiرەگەي ۇيىمنىڭ باسى-قاسىندا بولعان ول ازاماتتىڭ وپپوزيتسيا ءۇشiن سiڭiرگەن ەڭبەگi زور. بiراق وعان قارسى بيلiك جاريالاعان ناۋ­قان بارىسىندا قاراپايىم مۇنايشىلاردى امانات ەتiپ ۇس­تاۋ قانشالىقتى ورىندى؟ ولاردىڭ اۋزىنان نە پرەزيدەنت، نە باسقا لاۋازىم وكiلiنە قارسى ۇراندار شىققان جوق قوي! الدە، ەكi تۇيە سۇيكەنسە، شىبىن ولەردiڭ كەرi مە بۇل؟ تۇيەلەر تۇيە بولعىسى كەلەتiن شىعار، بiراق حالىق شىبىن ەمەس!

وسى ومiردە مەن تۇسiنگەن بiر جايت بار: بiرجاقتىلىق ەشقاشان دا جاقسىلىققا جەتكiزبەيدi! سون­دىقتان مەن دە بۇگiن بiرجاق­تى، تەك قانا بيلiكتi ايىپتاۋدان اۋلاقپىن. مۇنايشىلار دا، بiز، وپپوزيتسيا دا، وزiمiزگە سىن كوز­بەن قاراۋىمىز قاجەت سەكiلدi.

اششى بولسا دا ايتايىن: 16 جەلتوقساندا قۇي بيلiك، قۇي ء"ۇشiنشi كۇشتەر" ۇيىمداستىرعان ارانداتۋلارعا جول بەرمەۋگە قاۋقارلى جۇمىسشىلاردىڭ ءوز تاراپىنان ۇيىمداستىرىلعان مىقتى كۇش قاجەت ەدi. ول دەگەنiڭiز - شىن مانiندە تاۋەلسiز كاسiپوداق. بiز دە، وپپوزيتسيا، جاڭاوزەن­دەگi وقيعاعا تىم ءاتۇستi قاراعان سياقتىمىز. ءيا، بiرنەشە دۇركiن بارىپ قايتتىق، ءيا، وندا بiزدiڭ بەلسەندiلەر بولدى، ت.ت. ءيا، ەكi جاقتى مامiلەگە شاقىرىپ، تiپتi بiر ۇستەلدiڭ باسىنا وتىرعىزا الدىق. بiراق، قالاي دەسەك تە، وقيعانىڭ وسىلايشا قانتوگiسكە ۇلاسۋىنا جول بەرiپ قويدىق. مۇندا بiزدiڭ دە كiنامiز بار! ونى بiز اشىق مويىنداۋىمىز كەرەك!

سوندىقتان قوعام وكiلدەرi, بەدەلدi تۇلعالار ەنگەن تاۋەلسiز قو­عامدىق كوميسسيامىزدىڭ جۇ­مى­سىن ودان سايىن جانداندىرىپ، جاڭاوزەن قاسiرەتiنiڭ سە­بەپتەرi مەن سالدارى تۋرالى تولىققاندى ەسەبiمiزدi ءتۇزiپ، بارشاعا جاريا ەتكiزۋiمiز قاجەت.

ساياسي سيپاتتىڭ تاعى بiر استارى بار: ەندiگi جەردە ەل الدىنا شىققىسى كەلگەن كەز كەلگەن تۇلعاعا بiر باستى سۇراق قويىلادى: سەن جاڭاوزەن وقيعاسىنان كەيiن كiمنiڭ جاعىندا بولدىڭ - بيلiكتiڭ بە، حالىقتىڭ با؟ مە­نiڭشە، وسى ساۋالعا بەرiلگەن جاۋاپ بولاشاقتا ءاربiر ساياسات­كەردiڭ بولاشاعىن انىقتايدى!

ەشتەن كەش... كەشIرIم جاقسى

كەز كەلگەن تاريح بۇگiن جاسالادى. مiنە، بiزدە جاڭاوزەن فە­نو­مەنi پايدا بولدى. ول ەلدەگi جۇيەنiڭ ەجەلدەن كەلە جاتقان كەمشiلiكتەرiنiڭ بەتiن اشتى. ەن­دiگi جەردە ول ەلدi جاڭا كەزەڭگە باستاي الا ما؟ تاريحي تۇرعىدان العاندا ەشكiم دە، ەشتەڭە دە بوس قۇربان بولماۋى كەرەك قوي.

مەنiڭشە، ول ءۇشiن بiرنەشە قادام جاسالۋى تيiس.

بيلiك، بiرiنشi كەزەكتە، پرەزيدەنت ەندiگi جەردە بەيبiت جۇرتقا قارسى ەشقاشان قارۋ جۇمسالمايتىنىن كەپiلدi تۇردە ءمالiم­دەۋi كەرەك!

اقتاۋداعى سوت قازاقستاندا­عى ەڭ ماسقارا سوت بولدى. سوندىقتان پرەزيدەنت ءوز وكiلەت­تiگiن پايدالانىپ، سوتتا بەلگiلi بول­عان بارلىق كەلەڭسiز جايتتاردى (ادامداردى ازاپتاۋ، جالعان كۋالiك بەرۋ) قايتا زەرتتەۋگە جiبەرۋi تيiس.

ەشتەن كەش... كەشiرiم جاقسى. مەنiڭشە، بiزگە ەكi ءتۇرلi كەشiرiم كەرەك. بiر جاعىنان، ءوزiنiڭ قول استىنداعىلاردىڭ جاڭاوزەندەگi قىلمىسى ءۇشiن بيلiك كەشiرiم سۇراۋى تيiس. ەكiنشi جاعىنان، تيتتەي بولسا دا، كiناسi بار بارلىق مۇنايشىلاردى پرەزيدەنت كەشiرiپ، كەڭدiگiن كورسەتۋi تيiس (بەيبiت تە جازىقسىز جۇمىسشىلاردىڭ اراسىنا لاڭ سالعان وڭباعاندار تابىلىپ، جازاسىن تارتۋى كەرەك!).

ماسەلەن، بۇكiل ەل، iشiن تارتا، 37 مۇنايشىعا قاتىستى سوت ۇكi­مiن كۇتiپ وتىر. كەشە شەتپە سوتىندا 12-نiڭ 8-iن باس بوستاندىعىنان ايىرماۋى بيلiكتiڭ بiر جاعىنان جۇمسارۋى، ەكiنشi جاعىنان قيتۇرقىسى بولۋى مۇمكiن. جۇم­سارۋى - قاتتى كەتۋدەن قور­قۋى. قيتۇرقىسى - بiرiن اقتاپ، بiرiن جازالاپ، سوتتالۋشىلاردىڭ اراسىنا سىنا قاعۋ.

ەگەر دە پرەزيدەنت سوتتىڭ ساپاسىز ءارi ۇياتتى تۇردە وتكەنiن ەسكەرiپ، مۇنايشىلارعا شارتتى تۇردە جۇمساق جازا تاعايىنداتسا، قوعام ونى تۇسiنۋشiلiكپەن قابىلدار ەدi. ايتپەسە، اقتاۋداعى سوت ەكiنشi جاڭاوزەنگە ۇلاسىپ كەتپەسiنە ەشكiم كەپiل بولا المايدى!

كۇنتiزبەمiزدi تۇزەۋiمiز قا­جەت. ەكi رەت قانعا بويالعان 16 جەلتوقساندا ەندi توي تويلاعانىمىز تiپتi جاراسپايدى! سوندىقتان وسى كۇندi جەلتوقسان مەن جاڭاوزەندi ەسكە الۋ كۇنi دەپ بەلگiلەپ، تاۋەلسiزدiك كۇنiن بۇ­رىن­عى داتا - 25 قازانعا اۋىستىرۋعا بولار ەدi.

ەڭبەك زاڭناماسىن قايتا قا­راپ، قاراپايىم ەڭبەك ادامىنىڭ حاقى مەن مارتەبەسiن بيiكتە­تەتiن ۋاقىت جەتتi. بiراق جارتىكەش پار­تيالىق پارلامەنت ونداي قا­دامعا بارمايتىنى بەلگiلi. ول ءۇشiن اقوردانىڭ ساياسي ەركi كەرەك-اق.

بiر نارسە ايقىن: وتكەن جىلدىڭ 16 جەلتوقسانىنا كەيiن قا­زاقستان باسقاشا ساياسي فورماتسياعا كوشتi. جاڭاوزەن مۇلدەم جاڭا كەزەڭگە جول اشتى.

جاڭاوزەندە جابىلعان جالادان قالاي قۇتىلامىز؟ جۇرەككە تۇسكەن جارانى قالاي جازامىز؟ ول - بۇكiل ەل بوپ ويلاناتىن جايت...

«اباي-اقپارات»