بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 14127 0 پىكىر 7 مامىر, 2012 ساعات 09:27

شاكارىم قۇدايبەردىۇلى. شىڭعىس حان شەجىرەسى

شىڭعىس حان 1154 جىلى، دوڭىز جىلى موعول ىشىندە بلۋنيلدىق دەگەن جەردە تۋىپتى. تۋعاندا ءبىر قولى جۇمۋلى بولعان سوڭ، كىندىگىن كەسكەن قاتىن اشىپ قاراسا، ۋىسىندا قان بار ەكەن، سونى اقساقالدار ەسىتىپ، «كوپ ەل بولىپ، زور حان بولىپ، كوپ قان توگەدى ەكەن» دەپ بولجام قىلىپتى. اقىرىندا سونىسى دۇرىس كەلدى. بۇل شىڭعىس حاننىڭ العان جەرىن، قىلعان ءىسىن تۇگەل ايتۋعا ءبىر ۇلكەن كىتاپ بولادى. ءبىر شەتى قىتاي، ءبىر شەتى اراب، بارشا ازياداعى جۇرتتى تۇگەل الىپ، ەۆروپانىڭ دا بەرگى شەتىن الدى. وسى شىڭعىس تاۋىندا حان كوتەرىلىپ، حاقان، ياعني حانداردىڭ حانى اتانىپ، ۇلكەن حان بولعانى - 1203 جىلى بولسا كەرەك. پارسى جاعىن الىپ، قايتارىندا بۇحارادان مولدا اكەلدىرىپ، ءدىن جايىن سۇراپ، وزگەنىڭ بارىنە «دۇرىس» دەپ، قاج جايىن سۇراعاندا «جەردىڭ ءجۇزىنىڭ ءبارى قۇدايدىڭ ءۇيى بولسا كەرەك، ونداي ءبىر عانا جەردى قۇدايدىڭ ءۇيى دەمەك دۇرىس ەمەس» دەپ، مولدالارعا سىي بەرىپ قايىردى.

شىڭعىستىڭ ءتورت بالاسى - جوشى، شاعاتاي، ۇگەدەي، تۋلى. شىڭعىسحان ءتىرى كۇنىندە ەلدى تورتەۋىنە ءبولىپ بەرىپ، ءبارىنىڭ ۇستىنەن ۇگەدەيدى حاقان قويدى. سوندا قىرعىز، قازاق، سارت، نوعاي - بارشا تاتار اتالارى جوشى مەنەن شاعاتاي قول استىندا بولعان.

شىڭعىس حان 1154 جىلى، دوڭىز جىلى موعول ىشىندە بلۋنيلدىق دەگەن جەردە تۋىپتى. تۋعاندا ءبىر قولى جۇمۋلى بولعان سوڭ، كىندىگىن كەسكەن قاتىن اشىپ قاراسا، ۋىسىندا قان بار ەكەن، سونى اقساقالدار ەسىتىپ، «كوپ ەل بولىپ، زور حان بولىپ، كوپ قان توگەدى ەكەن» دەپ بولجام قىلىپتى. اقىرىندا سونىسى دۇرىس كەلدى. بۇل شىڭعىس حاننىڭ العان جەرىن، قىلعان ءىسىن تۇگەل ايتۋعا ءبىر ۇلكەن كىتاپ بولادى. ءبىر شەتى قىتاي، ءبىر شەتى اراب، بارشا ازياداعى جۇرتتى تۇگەل الىپ، ەۆروپانىڭ دا بەرگى شەتىن الدى. وسى شىڭعىس تاۋىندا حان كوتەرىلىپ، حاقان، ياعني حانداردىڭ حانى اتانىپ، ۇلكەن حان بولعانى - 1203 جىلى بولسا كەرەك. پارسى جاعىن الىپ، قايتارىندا بۇحارادان مولدا اكەلدىرىپ، ءدىن جايىن سۇراپ، وزگەنىڭ بارىنە «دۇرىس» دەپ، قاج جايىن سۇراعاندا «جەردىڭ ءجۇزىنىڭ ءبارى قۇدايدىڭ ءۇيى بولسا كەرەك، ونداي ءبىر عانا جەردى قۇدايدىڭ ءۇيى دەمەك دۇرىس ەمەس» دەپ، مولدالارعا سىي بەرىپ قايىردى.

شىڭعىستىڭ ءتورت بالاسى - جوشى، شاعاتاي، ۇگەدەي، تۋلى. شىڭعىسحان ءتىرى كۇنىندە ەلدى تورتەۋىنە ءبولىپ بەرىپ، ءبارىنىڭ ۇستىنەن ۇگەدەيدى حاقان قويدى. سوندا قىرعىز، قازاق، سارت، نوعاي - بارشا تاتار اتالارى جوشى مەنەن شاعاتاي قول استىندا بولعان.

جوشىنىڭ ۇلكەن بالاسى - وردا، ونىڭ لاقاپ اتى ەجەن ەدى. بۇل قالماق حاندارىنىڭ اتاسى بولسا كەرەك، ونىڭ ءمانىسىن بىلمەيمىن. بىراق ەجەننىڭ ءبىر بالاسى - تولۋ، ونىڭ بالاسى - اياشى، ونىڭ بالاسى - عازان حان. جوشىنىڭ ەكىنشى بالاسى - باتۋحان (لاقاپ اتى سايىن) 1227-دە شىڭعىس ءتىرى كۇنىندە جوشىنىڭ ورنىنا حان بولدى. مۇنىڭ ورىس جۇرتىن قاراتىپ العانى 1243 جىلى ەدى. باتۋدىڭ ءتورت بالاسى - موڭگوتەمىر، سىرتاق، ۇلاقشى، توقان. توقاننىڭ بالاسى - توداموڭگە. موڭگەتەمىردىڭ بالاسى - توعرۋل، ونىڭ بالاسى - اتاقتى وزبەك حان ءوزى دە مۇسىلمان بولىپ، حالقىن دا مۇسىلمان قىلىپ، سوندا جوشى ۇلىسى وزبەك اتاندى.

ونىڭ بالاسى - جانىبەك، بۇل دا جاقسى حان بولدى. مۇنىڭ بالاسى بەردىبەك حان بولعان سوڭ، «حاندىق ءوز تۇقىمىما قالسىن» دەپ، تۋىسقان جاقىندارىن ولتىرە بەرىپ، اياعىندا ءوزى دە ەكى جىلعا تولماي ءولدى. باتۋ ءناسىلىنىڭ حاندىعى جوعالدى. سول سەبەپتەن «نار مويىنى بەردىبەكتە كەسىلدى» دەگەن ماقال سول. جوشىنىڭ ءۇشىنشى بالاسى - بورگە وعلان. شىڭعىس ناسىلىنەن دە بۇرىن مۇسىلمان بولعان وسى ەدى، بەرەكە حان اتانىپ ەدى. بىراق حالقى مۇسىلمان بولماعان سوڭ، وزبەككە شەيىن مۇسىلماندىق جوعالىپ ەدى. بۇل بەرگە حان 1266 جىلى ءولدى.

جوشىنىڭ ءتورتىنشى بالاسى - توقايتەمىر، ءبىزدىڭ قازاق وسىنىڭ قول استىندا بولعان جانە ءابىلمانسۇر ابىلاي حاننىڭ ارعى اتاسى وسى ەدى. توقايتەمىردىڭ ءتورت بالاسى - موڭگوتەمىر، توداموڭگو، ۋرانتەمىر، وزتەمىر. موڭگوتەمىردىڭ بالاسى - توقتاعۋ. وزتەمىردىڭ ءۇش بالاسى - قوجا، ساريجا، اباي. قوجانىڭ بالاسى - باداقۇل، ونىڭ بالاسى - ارىس حان، ونىڭ ەكى بالاسى - تەمىرمالىك حان، قۇيىرشىق حان. تەمىرمالىكتىڭ ءۇش بالاسى - بەكبولات، تەمىرقۇتتى، شاديبەك. تەمىرقۇتتىنىڭ ەكى بالاسى - بولات حان، تەمىرحان. بۇل تەمىردىڭ لاقاپ اتى - ۇلۇعمۇحامەدحان، ءبىزدىڭ قازاق ورمامبەت حان دەيدى. بەكبولات، شاديبەك ءھام تەمىرقۇتتىنىڭ ءناسىلى - نوعاي حاندارى. جوعارعى قۇيىرشىق حاننىڭ بالاسى - باراق حان. ونىڭ ەكى بالاسى - ءدارۋيش ءھام ابۋساعيد حان. ءاز جانىبەك حان اتالعان وسى ابۋساعتسد ەدى. قازاقتى ەرتىپ الىپ قاشقارداعى شاعاتاي ناسىلىنە قاراتقان ءاز جانىبەك وسى ەدى. مۇنىڭ توعىز بالاسى - يرانچى، ماحمۇت، قاسىم حان، ايتەك، جانىس، قامبار، ءتاتىش، ۇسەك، جادىك. وسى ايتىلعان قاسىم حان - ءبىزدىڭ قازاقتا «قاسىم حاننىڭ قاسقا جولى» دەگەن ءبىتىم جولىن شىعارعاڭ حان ەدى. مۇنىڭ بالاسى - سىعاي حان، ەكى بالاسى - تاۋەكەل حان، وندان. بۇل وڭداننىڭ بالاسى - قاينار كىشىك، ونىڭ بالاسى - بەكەي، ونىڭ بالاسى - حۇدايمەندە، ونىڭ بالاسى - تۇرسىن، ونىڭ بالاسى - كىشى باراق («قىرىق سان باراق حان» دەگەن، ابىلايدان سوڭعى حان بولعان وسى). ونىڭ بالالارى - سىعاي، دايىر، قانبابا، بوكەي حان، مامان، قانعوجا. وسى ايتىلعان بوكەي حاننىڭ توعىز بالاسى بار - شىڭعىس، ەسىم، ۋالي، تاۋكە، باتىر، سۇلتانعازى، ابىلعازى، كوكسال، ابىلمامبەت. وسى ايتىلعان باتىردىڭ ءبىر بالاسى - مىرزاتاي، ونىڭ ءبىر بالاسى - نۇرمۇحامەد، ونىڭ بالاسى - ءاليحان بوكەيحانوۆ.

جوعارعى ايتىلعان سىعاي حاننىڭ ءبىر بالاسى - تاۋەكەل حان، ونىڭ بالاسى - ەسىم حان. قازاقتىڭ «ەڭسەگەي بويلى ەر ەسىم» دەگەنى وسى حان ەدى، جانە تۇرسىن مۇحامەد حاندى ءولتىرىپ قاتاعاندى شاپقان وسى ەدى. ونىڭ ەكى بالاسى - سۇلتانبەت، جاھانگەر حان. سۇلتانبەتتىڭ بالاسى - ورىس، ونىڭ بالاسى - تاتەن، ونىڭ بالاسى - قانعوجا، ونىڭ بالاسى ارعىنعازى. جوعارعى جاھانگەر حاندى ءبىزدىڭ قازاق سالقام جاڭگىر دەيدى. ونىڭ ەكى بالاسىنىڭ ءبىرى - قالماق حاننىڭ قىزى قاتىنىنان تۋعان ءاز تاۋكە حان جانە ءبىرى عايىپ حاننىڭ قىزىنان تۋعان - ۋاليباقي. سالقام جاڭگىردىڭ ورنىنا ءاز تاۋكە حان بولعاندا ۋاليباقي وكپەلەپ، ۇرگەنىشتەگى ناعاشىسى عايىپ حانعا كەتەدى. ءاز تاۋكە حاننىڭ «كۇلتوبەنىڭ باسىندا كۇندە كەڭەس» دەگەن ءبىتىم جولدى شىعارعان وسى ەدى. ءاز تاۋكەنىڭ ەكى بالاسىنىڭ ءبىرى - ابىلقايىر حان جانە ءبىر بالاسى-بولات حان. ونىڭ ەكى بالاسى - سامەكە، ابىلمامبەت. «اقتابان شۇبىرىندىدا» ورتا جۇزگە سامەكە حان ەدى، ۇلى جۇزدە ۇلكەن حان ابىلمامبەت ەدى، كىشى جۇزدە ابىلقايىر ەدى. سامەكەنى بالاسى - حۇدايمەندە، ونىڭ بالاسى - قوڭىرقۇلجا. ابىلمامبەت ءوزىمىزدىڭ ابىلمانسۇرعا (ابىلايعا) ۇلكەن حاندىعىن بەرگەن ەدى. ونىڭ ەكى بالاسى - بولات، ءابىلفايىز. بولاتتىڭ بالاسى - ساتەمىر، ونىڭ بالاسى - قۇدايمەندە، ونىڭ بالاسى - اكىم تورە. ءابىلفايىزدى قازاق ابۋلپەيىز دەيدى. ونىڭ ەكى بالاسى - بوپى، جوشى. جوعارعى ۋاليباقيدىڭ بالاسى - قانىشەر ابىلاي، باتىرلىعىنان «قانىشەر» اتانعان. ونىڭ بالاسى - كوركەم ءۋالي، ونىڭ بالاسى - ءوزىمىزدىڭ حان ابىلاي (شىن اتى ءابىلمانسۇر). ونىڭ بالالارى - توق، قوسۇم، ارىق، ءادىل، رۇستەم، توعىم، سوك، ءابدىلدا، شاما، ءۋالي، شىڭعىس، قاسىم. بۇل قاسىمنىڭ بالالارى - ەسەنگەلدى، سارجان، كەنەسارى، توقالدان - ناۋرىزباي.

جوعارعى جوشىنىڭ توقايتەمىر دەگەن بالاسىنىڭ ءبىر بالاسىنىڭ اتى - وزتەمىر، سونىڭ بالاسى - سارىجا، ونىڭ بالاسى - كونشىك، ونىڭ ەكى بالاسى - تۇلەكتەمىر، توققۇلى قوجا. تۇلەكتەمىردىڭ بالاسى - جەبەنە، ونىڭ بالاسى - حاسەن، ونىڭ بالاسى - مۇحامەد، ونىڭ بالسى - حاجىگەرەي. قىرىم حاندارى وسى حاجىگەرەي ناسىلىنەن. مۇنىڭ سەگىز بالاسى - داۋلەتيار، نۇرداۋلەت، حايدار، قۇتلىقزامان، كەلدەش، وزتەمىر، يامعۇرشى، مەڭلىگەرەي. حاجىگەرەيدەن سوڭ مەڭلىگەرەي حان بولىپ، 1475 جىلى ستامبول سۇلتانىنا قارادى. مۇنان سوڭ كوپ ۋاقىتتان سوڭ ساقىپگەرەي بولىپ، ونىڭ بالاسى عازىگەرەي بولىپ جانە ءبىر بالاسى فاتيحگەرەي بولىپ، ونىڭ بالاسى - جانىبەكگەرەي، ونىڭ بالاسى - مۇحامەدگەرەي، ونان سوڭ جوعارعى عازىگەرەيدىڭ بالاسى - عيناياتگەرەي، ونان سوڭ ونىڭ بالاسى - باھاديرگەرەي، ونان سوڭ ونىڭ بالاسى - مۇحامەدگەرەي، ونان سوڭ بالاسى - مۇرادگەرەي، ونان سوڭعى بالاسى - داۋلەتگەرەي، ونان سوڭعى بالاسى - قابلانگەرەي، ونىڭ بالاسى - سالىمگەرەي بولعان كەزدە، روسسيانىڭ كنيازى دولگورۋكيدىڭ سوزىمەنەن قىرىم حالقى بۇزىلعان سوڭ، سالىمگەرەي ستامبولعا قاشتى. سول جولى ورىس پەنەن وسمانلى، ياعني ستامبول پاديشاسى بىتىمىندە قىرىم، قوبان، بەسسارابيانىڭ ءسوز ەركى وزىندە بولسىن دەدى. بۇل ءبىتىم 1774 جىلى ەدى. ودان سوڭ ساحىپگەرەي دەگەن حان بولىپ، ونىڭ ارتىنان جوعارعى داۋلەتگەرەي ءبىر ازعانا بولىپ، ونان سوڭ ساحىپگەرەيدىڭ بالاسى شاڭگەرەي بولىپ، كنياز پوتەمكيننىڭ سوزىمەنەن ورىسقا قارادى. قازىنادان بەك كوپ جالوۆانيا الماق بولدى. بۇل قاراعانى 1783 جىلى ەدى، ءۇش-ءتورت جىلدان سوڭ جالوۆانيا دا جوق بولدى.

جوعارعى كونشىكتىڭ ءبىر بالاسى - توققۇلى قوجا دەپ ەدىك. ونىڭ بالاسى - تويعوجا، ونىڭ بالاسى - اتاقتى توقتامىس حان، مۇنىڭ سەگىز بالاسى - جالاليدين، جاپاربەردى، كوپەك، كەرىمبەردى، ەسكەندىر، ابۋساعيد، كوشەك، قادىربەردى. باياعى توقتامىس حانعا نوكەر بولعان ەدىگە بي ءولدى دەگەندە، «ەدىل قاتسا - كىم وتپەس، ەدىگە ولسە - كىم كەتپەس» دەگەن وسى قادىربەردى ەدى، وسى ءسوز ماقال بولىپ قالدى.

جوعارعى وزتەمىردىڭ ءۇشىنشى بالاسى - اباي، ونىڭ بالاسى - تومعان، ونىڭ بالاسى - قۇتلۇق، ونىڭ بالاسى - تەمىرسۇلتان، ونىڭ بالاسى - مۇحامەد، ونىڭ بالاسى - شۋاق، ونىڭ بالاسى - يارمۇحامەد، نۇرمۇحامەد. نۇرمۇحامەدتىڭ ءۇش بالاسى - ابدىلعازيز، حىسىراۋ، سۇبىحانقۇلى. ابدىلعازيز بۇحاراعا حان بولعان. ابىلعازى باھادۋر حان ۋاقىتىندا سۇبىحانقۇلى بالحتا ەدى.

جوشىنىڭ بەسىنشى بالاسى - شايبان، ونىڭ ون ەكى بالاسى - باھادۋر، باينال، قاداق، بىلقا، شەرىك، ناركەن، قۇرتقا، اياشى، سايىلعان، بيانجار، قونشى، ماجار. نوعاي حان اتانعان وسى باھادۋر بولسا كەرەك. ونىڭ ەكى بالاسى - جوشىبۇعا، قۇتلۇعبۇعا. جوشى بۇعانىڭ ءتورت بالاسى - باداقۇل، بەكتەمىر، ناقچار، ەسبۇعا. باداققۇلدىڭ بالاسى - مىڭتەمىر، ونىڭ التى بالاسى - ەلبەك، ءجانتا، بولات، ءسۇيىنىش، تونكە، بەكقوندى. بولاتتىڭ ەكى بالاسى - يبراھيم، ارابشاھ. ءيبراھيمنىڭ ەكى بالاسى - حىزىر، داۋلەتشايىح. حىزىردىڭ بالاسى - تەمىر قوجا. داۋلەتشايىحتىڭ بالاسى - ابىلقايىر حان. قازاقتى الىپ ءاز جانىبەك حان وكپەلەپ كەتەتۇعىن ابىلقايىر حان وسى ەدى. مۇنىڭ ەكى بالاسى - حوجا مۇحامەد، شاھبۇتاق. شاھبۇتاقتىڭ ەكى بالاسى - ماحمۇد، مۇحامەدشاھباقىت. شايباق، شيباني حان دەيتۇعىن وسى شاھباحىت ەدى، وراتوبەدە، قاسىم حانعا قاراعان تامام قازاق «وزبەك - ءوز اعام، سارت - ساداعام» دەپ قوسىلعانى وسى شايباق ەدى. مۇنىڭ تۋىسقانى ماحمۇدتىڭ بالاسى - ابدوللا حان، ونىڭ بالاسى - ابدىلعازيز.

جوعارعى يبراھيمنىڭ تۋىسقانى ارابشاھتىڭ بالاسى - حاجيتولى، ونىڭ بالاسى - تەمىرشايىح. ونى قالماق ولتىرگەندە ىشتە قالعان بالاسى - يادگار حان، مۇنىڭ ءتورت بالاسى - ابۋلاك، امەڭ، ابەك، بۇرگە. بۇرگەنى شايباق ولتىرگەندە قاتىنى بۋاز قالىپ، ونى جوعارعى ايتىلعان ابىلقايىردىڭ ءبىر بالاسى قوجا مۇحامەد الىپ ەدى. سول قاتىننىڭ بۇرگەدەن بۋاز قالعان بالاسى - جانىبەك تۋدى. قوجا مۇحاممەد ونى «ءوز بالام» دەۋشى ەدى. انىعى - بۇرگەنىڭ بالاسى. بۇرىن بۇرگەدەن ەكى بالا قالىپ ەدى - ەلبارس، بەلبارىس. ەلبارىستىڭ ءۇش بالاسى - سۇلتانعازى، مۇحامەدعازى، شەرعازى. سۇلتانعازىنىڭ ەكى بالاسى - عۇمارعازى، حىسىراۋعازى. نايمان اتاسى سوفى مىرزانىڭ «اراب مۇحامەدتى ولتىرەمىن دە، ورنىنا قويامىن» دەپ الىپ كەلگەنى وسى حىسىراۋ ەدى. بەلبارىستىڭ ءۇش بالاسى - حۇسايىنقاجى، قۇربانقاجى، سۇلتانقاجى. سۇلتانقاجىنىڭ بالاسى - حاسان قۇل، ونىڭ ەكى بالاسى - ءبىلال، سالىق .جوعارعى بۇرگەحاننىڭ ىشىندە قالعان بالاسى جانىبەكتىڭ بالاسى - ەسكەندىر، ونىڭ بالاسى - بۇحارادا حان بولعان اتاقتى ابدوللا، ونىڭ بالاسى - ابدۋلمومىن.

جوعارعى امەڭنىڭ التى بالاسى - سافيان، بوجعا، ۋانىش، قالقان، اقاتاي، اعاناي. سافياننىڭ بەس بالاسى - ءجۇسىپ، ءجۇنىس، عالي، اعىش، پالۋانقۇل. بوجحاننىڭ ءۇش بالاسى - ەش، دوس، بورىم. ەشتىڭ ەكى بالاسى - شاھقۇلى، تاھير. ۋانىشتىڭ ءۇش بالاسى - دىنمۇحامەد، ماحمۇد، عالي. دىنمۇحامەدتىڭ ەكى بالاسى - بەندەمۇحامەد، ابىلمۇحامەد. بەندەمۇحامەدتىڭ بالاسى - تۇرسىنمۇحامەد، ءبىزدىڭ ارعى شەشەمىز قوڭىربيكە - وسىنىڭ قىزى ءھام ەسىمحاننىڭ ولتىرگەنى وسى تۇرسىن ەدى.

ابىلمۇحامەدتىڭ بالاسى - جالەل. ۋانىشتىڭ ماحمۇد دەگەن بالاسىنىڭ التى بالاسى - مۇحامەد، ءامين، عالي، مۇحامەدامين، اراب، اقبابا. ۋانىشتىڭ عالي دەگەن بالاسىنىڭ ەكى بالاسى - ەسكەندىر، سانجار. اقاتايدىڭ التى بالاسى - حاجىمۇحامەد، ماحمۇد، بولات، تەمىر، اللاقۇلى، سۇلايمەن. قاجىمۇحامەدتىڭ ەكى بالاسى - ارابمۇحامەد، سۇيىنىشمۇحامەد. ارابمۇحامەدتىڭ التى بالاسى - اسپانديار، حاباشسۇلتان، شاريفمۇحامەد، حورازم، شاجازعانسۇلتان، ابىلعازى («شەجىرە-ي تۇرىك» دەگەن شەجىرە كىتاپتى جازعان وسى ابىلعازى ءباھادۇر حان ەدى).

بولاتتىڭ ءتورت بالاسى - بابا حامزا، قورشى، پالۋانقۇل. تەمىردىڭ ءۇش بالاسى - مۇحامەد، قادىربەردى، ابىلقايىر.

جوعارىداعى مىڭتەمىردىڭ بالاسى باققوندىنىڭ بالاسى - عالي، ونىڭ بالاسى - حاجىمۇحامەد، ونىڭ بالاسى - ماحمۇدىك حان، ونىڭ ەكى بالاسى - اباق، مۇرتازا. اباقتىڭ بالاسى - تۋلۋق، ونىڭ بالاسى - شاماي سۇلتان، ونىڭ بالاسى - وراز، ونىڭ بالاسى - باھادۋر. جوعارعى مۇرتازانىڭ بالاسى - كوشىم حان، بۇل كوشىم قولىنان تۇراندى ورىس الىپ، كوشىم حان ماڭعىت ىشىنە بارىپ سوندا ءولدى.

جوشىنىڭ التىنشى بالاسى - شىمباي، ونىڭ ءناسىلىن بىلمەيمىن.

جوشىنىڭ كەنجە بالاسى - بەرىكجار، ونىڭ بالاسى - ھيند، ونىڭ بالاسى - تاعاشى، ونان كەيىنگىسىن بىلمەيمىن.

شىڭعىسحاننىڭ ەكىنشى بالاسى شاعاتايدىڭ جەتى بالاسى - مۋتوگەن، موجى، بىلدەشى، سايىنبىلگە، سارمان، بايدار، سۇيمىنكە. مۋتوگەننىڭ ءۇش بالاسى - قاراالەكە، بوزاي، ەسەنتۋ. قاراالەكەنىڭ بالاسى - مۇباراك شاھ. بوزايدىڭ بالاسى - قوداعاي، ونىڭ بالاسى - بۇعاتەمىر، ونىڭ بالاسى - وزەكتەمىر، ونىڭ بالاسى - ياسۋر، ونىڭ بالاسى - عازان حان. بۇل عازان بەك زور حان بولعان. الدىنا كەلەردە امىرلەر الدە قانداي بولامىز دەپ ءۇي ىشىمەن قوشتاسىپ كەلۋشى ەدى مۇنى، ءوزىنىڭ قول استىنداعى امىرفارعاد دەگەندى ءتۇسىرىپ، ونىڭ ورنىنا ۇگەدەي ناسىلىنەن دانىشماندچا دەگەندى حان قويدى. عازاننان سوڭعى حاندارىن امىرلەر بيلەۋشى ەدى. جوعارعى ەسەنتۋدىڭ بالاسى - باراق حان (شاعاتاي ناسىلىنەن ەڭ بۇرىن مۇسىلمان بولعان وسى) عاياسيددين اتاندى، مۇنىڭ بالاسى - دۋيشەشەن، ونىڭ سەگىز بالاسى - كوپەك، سورعۋ، دويتەمىر، ەلگىشتاي، كۇنجە، ابۋكان، تارماشير، ەسەنبۇعا (بۇل ەسەنبۇعانىڭ شىن اتى ەلعوجا ەدى). سورعۋنىڭ بالاسى - بايانقۇل. دويتەمىردىڭ بالاسى - بوران، ەلگەشتايدىڭ بالاسى - دورجى، ونىڭ بالاسى - قابىل. كۇنجەنىڭ بالاسى - بولات، ونىڭ بالاسى - مۇحامەد، ونىڭ بالاسى - عادىل، ابۋكەنڭىڭ ەكى بالاسى - ەسەنتەمىر، ءجىڭشى ەكەۋى ءبىر شەشەدەن ەدى. ءجىڭشى حان بولعاندا، ءىنىسى ەسەنتەمىر ءجىڭشىنى ولتىرمەك بولعاندا، شەشەسى جىڭشىگە ايتىپ قويسا دا، ەسەنتەمىر ءجىڭشىنى ءولتىرىپ حان بولدى جانە «سىرىمدى ايتتىڭ» دەپ شەشەسىنىڭ ەمشەگىن كەستى. ەسەنتەمىردىڭ بالاسى - تەمىرشاھ.

جوعارعى ەسەنبۇعا حاننىڭ بالاسى - تۇعلۇق تەمىر، بۇل دا بەك زور حان بولىپتى. ءاز جانىبەك حان ابىلقايىر حانعا وكپەلەپ كەلىپ قاراعانى وسى تۇعلۇق تەمىر ەدى. مۇنىڭ ەكى بالاسى - ءيلىياس قوجا، قىزىر قوجا. قاشقار، جاركەنت الاتاۋداعى حاندار وسىنىڭ ناسىلىنەن. قىزىر قوجانىڭ ءبىر بالاسى - ءجۇنىس، ونىڭ ەكى بالاسى - ماحمۇد، احمەت. ماحمۇدتىڭ لاقاپ اتى - جانەكە. احمەت ءبىزدىڭ قازاققا حان بولىپ، قالماقتى شاپقاننان الاشىحان اتاندى. بۇلاردى وراتوبەدە شايباق ءولتىردى.

شاعاتايدىڭ ءبىر بالاسى - سارمان، ونىڭ بالاسى - بەكى.

شاعاتايدىڭ جانە ءبىر بالاسى - بايدار ونىڭ ءبىر بالاسى - العۋحان شاعاتايدىڭ ءوز ورنىنا حان بولدى. شاعاتايدىڭ وزگە ءناسىلىن بىلمەيمىن.

شىڭعىستىڭ ءۇشىنشى بالاسى - ۇگەدەي ءوز ورنىنا ۇلكەن حاقان بولعان، مۇنىڭ بەس بالاسى - كۇيىك، كوتەن، كوجۋ، قاراشار، قاشىن. قاشىننىڭ بالاسى - قايدۋ، ونىڭ بالاسى - دانىشماندچا (ەرقىزعان عازاندى ءتۇسىرىپ ورنىنا قويعان وسى دانىشماندچا), مۇنىڭ بالاسى - سۋرعاتمىش ء(امىر تەمىردىڭ حان قويعانى وسى ەدى), ونىڭ بالاسى - ماحمۇد (ونى جانە حان قويسا دا ەكەۋىن دە ءامىر تەمىر ءوزى بيلەۋشى ەدى. اياعىندا ماحمۇدتى ءولتىرىپ، ءوزى حان بولدى. ستامبول حانى ءيىلدىرىم ءبايازيدتى ۇستاپ الاتۇعىندا قۋىرشاق سىقىلدى حان قىلىپ الىپ بارعانى وسى ەدى. بىراق انىعىندا ءوزى حان ەدى).

شىڭعىس حاننىڭ ءتورتىنشى بالاسى ءھام كەنجەسى - تۋلى. ونىڭ ءتورت بالاسى - موڭگوحاقان، حۋلاگۋ (مۇنى قازاق الەكە دەيدى), قۇبلاي، ارىقبوكە. حۋلاگۋ يران-تۋراندى تۇگەل الىپ ءھام باعدات، مىسىردى دا الىپ، مۇستاعسىمباللا حاليفانى ءولتىردى. ونىڭ بەس بالاسى - مونگوتەمىر، ەشموت، اباقا، احمەد، تاراعاي. موڭگوتەمىردىڭ بالاسى - انباجى، ونىڭ بالاسى - تەمىر، ونىڭ بالاسى - جولعۇتتى، ونىڭ بالاسى - مۇحامەد. ەشموتتىڭ بالاسى - سانەكە، ونىڭ بالاسى - سۇلەيمەن. اباقاننىڭ ەكى بالاسى - ارعىن، قيحاتۋ. ارعىننىڭ ەكى بالاسى - عازانحان، ولجايتۋ. تۋلى ناسىلىنەن ەڭ بۇرىن مۇسىلمان بولعان جوعارعى حۋلاگۋ بالاسى احمەد دەگەن ەدى. عازان ارعىن بالاسى ۇلكەن حان بولعان. ستامبولدىڭ حاندارىنىڭ اتاسى عۇسمان حان تۇسىندا رۋمدى الىپ، ءاربىر كىشكەنە حانعا ءبولىپ جىبەرگەن وسى عازان حان ەدى. ولجايتۋدىڭ بالاسى - ابۋساعيد (عازاننان سوڭ بۇل حان بولدى. ويتسە دە عازاننان سوڭ جانە امىرلەر بيلەدى). قيحاتۋدىڭ بالاسى - الافارناك، ونىڭ بالاسى - جاھانتەمىر، مۇنى ءتۇسىرىپ ورنىنا اتاقتى شايىح حاسان جالايىر حان بولدى. تاراعايدىڭ بالاسى - بايدۋ، ونىڭ بالاسى - مۇسا، ونىڭ بالاسى - عالي، ونىڭ بالاسى - ارپاحان.

وسى شەجىرەدەگى ايتىلعان بارشا ماعول-تاتاردى بيلەگەن شىڭعىس حان ناسىلدەرى ءبىرىن-ءبىرى كۇندەپ، ءولتىرىپ، شابىسىپ، حاندىققا تالاسىپ، اقىرىندا بولەك-بولەك كىشكەنە حان بولىپ، سونىڭ ءبارىن دە اياعىندا ورىس الدى. جەردىڭ ءجۇزىن سىلكىنتكەن حانداردىڭ ارتى سولاي بولدى. وسىدان عيبرات الۋ ءتيىس.

قازاندى 1552 جىلى الدى. استارحاندى 1554-تە الدى. باشقۇرتتى 1578-دە، قىرىم-قۋباندى 1783 جىلى الدى. ءدارباندتى 1796 جىلى، ەرەۆاندى 1837 جىلى الدى. كاۆكازدى 1859-دا الىپ، شايىح شاميل تۇتقىن بولدى. قوقان مەنەن تاشكەنتتى 1865 جىلى الدى. سامارقاندتى 1868-دە الدى. حيۋانى 1873-تە الدى. تۇرىكتەن باتۋم ءھام كارىستى 1877-دە الدى. تۇرىكمەندى 1881 جىلى الدى. مەرۆتى 1884 جىلى الدى.

0 پىكىر