«جاڭاوزەن ءىسى»: «...ولاردى وپپوزيتسيالىق پارتيالار يتەرمەلەدى»
اقتاۋداعى سوت پروتسەسىنىڭ 2-مامىر كۇنى وتكەن 25-ءشى وتىرىسىنىڭ باسىم بولىگى، حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتى مۇشەلەرىنىڭ حابارلاۋىنشا، «وزەنمۇنايگازدىڭ» بۇرىنعى باسشىسى ەشمانوۆ كيىكبايدى سۇراۋعا كەتكەن.
وتىرىس سوتتالۋشى امانجولوۆ جىگەردىڭ بۇكىل سوتتالۋشىلار اتىنان سويلەپ، پروتسەسكە لاقاپ اتپەن قاتىسقان كۋالاردى سۇراۋ كەزىندە ورىن العان زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا، سونىڭ ىشىندە، اسىرەسە، ولاردى سۇراعان كەزدە جاندارىندا پروكۋرور مەن پوليتسەي بولعاندىعىنا سۋديانىڭ نازار اۋدارىپ، cوعان وراي پروتسەسسۋالدىق شەشىم قابىلداۋىن وتىنگەن تالاپ-تىلەكتى جاريا ەتۋدەن باستالعان. ادۆوكاتتار مۇنى قولداعان، پروكۋرورلار وسىعان دەيىن ادۆوكاتتار جۋاسپاەۆا مەن الىبيەۆتىڭ تاپ وسىنداي تالاپ-تىلەكتەرى اشىق قالدىرىلعاندىعىنا سىلتەمە جاساپ، بۇل تالاپ-تىلەكتى دە اشىق قالدىرۋدى وتىنگەن. سۋديا ناعاشىباەۆ ارالباي تالاپ-تىلەكتى اشىق قالدىرعان.
سوت حاتشىسى سوتتالۋشى تاجەنوۆ انۋاربەكتىڭ جوق ەكەنىن حابارلاعان. ونىڭ ادۆوكاتى انۋاربەكتىڭ كەلمەي قالۋ سەبەبىن بىلمەيتىندىگىن ايتىپ، سوت وتىرىسىن ونسىز جالعاستىرا بەرۋدى وتىنگەن (كەيىن، ءۇزىلىس كەزىندە، جاڭاوزەندىكتەردىڭ ءبىرى اياعىنان جارالانعان تاجەنوۆتىڭ گانگرەناعا شالدىققانىن، سوندىقتان ونىڭ اياعىنا امپۋتاتسيا جاسالۋى مۇمكىن ەكەندىگىن ايتقان).
اقتاۋداعى سوت پروتسەسىنىڭ 2-مامىر كۇنى وتكەن 25-ءشى وتىرىسىنىڭ باسىم بولىگى، حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتى مۇشەلەرىنىڭ حابارلاۋىنشا، «وزەنمۇنايگازدىڭ» بۇرىنعى باسشىسى ەشمانوۆ كيىكبايدى سۇراۋعا كەتكەن.
وتىرىس سوتتالۋشى امانجولوۆ جىگەردىڭ بۇكىل سوتتالۋشىلار اتىنان سويلەپ، پروتسەسكە لاقاپ اتپەن قاتىسقان كۋالاردى سۇراۋ كەزىندە ورىن العان زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا، سونىڭ ىشىندە، اسىرەسە، ولاردى سۇراعان كەزدە جاندارىندا پروكۋرور مەن پوليتسەي بولعاندىعىنا سۋديانىڭ نازار اۋدارىپ، cوعان وراي پروتسەسسۋالدىق شەشىم قابىلداۋىن وتىنگەن تالاپ-تىلەكتى جاريا ەتۋدەن باستالعان. ادۆوكاتتار مۇنى قولداعان، پروكۋرورلار وسىعان دەيىن ادۆوكاتتار جۋاسپاەۆا مەن الىبيەۆتىڭ تاپ وسىنداي تالاپ-تىلەكتەرى اشىق قالدىرىلعاندىعىنا سىلتەمە جاساپ، بۇل تالاپ-تىلەكتى دە اشىق قالدىرۋدى وتىنگەن. سۋديا ناعاشىباەۆ ارالباي تالاپ-تىلەكتى اشىق قالدىرعان.
سوت حاتشىسى سوتتالۋشى تاجەنوۆ انۋاربەكتىڭ جوق ەكەنىن حابارلاعان. ونىڭ ادۆوكاتى انۋاربەكتىڭ كەلمەي قالۋ سەبەبىن بىلمەيتىندىگىن ايتىپ، سوت وتىرىسىن ونسىز جالعاستىرا بەرۋدى وتىنگەن (كەيىن، ءۇزىلىس كەزىندە، جاڭاوزەندىكتەردىڭ ءبىرى اياعىنان جارالانعان تاجەنوۆتىڭ گانگرەناعا شالدىققانىن، سوندىقتان ونىڭ اياعىنا امپۋتاتسيا جاسالۋى مۇمكىن ەكەندىگىن ايتقان).
ءبىرىنشى بولىپ سۇرالعان جابىرلەنۋشى حاسەنوۆ تالعات ءوزىنىڭ تالاپ-ارىزىندا كورسەتىلگەن 1650 مىڭ تەڭگە زياننىڭ ورنىن تولتىرۋ جونىندەگى تالابىن راستاعان. ادۆوكات جامەنوۆتىڭ: «ونىڭ تولەمىن كىمنەن العىڭىز كەلەدى؟» - دەگەن سۇراعىنا ول: «كىمنەن تيەسىلى بولسا، سودان»، - دەپ جاۋاپ بەرگەن.
ودان سوڭ سۋديا جابىرلەنۋشى ەشمانوۆ كيىكبايدى شاقىرتقان.
پروكۋرور: ءسىزدىڭ ءۇيىڭىزدى ورتەۋ جاعدايى قالاي بولعانىن ايتىپ بەرىڭىز.
ەشمانوۆ: 16-سىنا دەيىن باسشىلىقتىڭ ۇيلەرىن ورتەيدى دەگەن سىبىس جۇرسە دە، تەك مەنىڭ ءۇيىمدى عانا ورتەدى. ناقتى مەنىڭ ءۇيىمدى ورتەيدى دەگەندى مەن ەستىگەن جوقپىن. ورتەۋ مەن ەرەۋىل اراسىندا تىكەلەي بايلانىس بار دەپ ەسەپتەيمىن.
پروكۋرور: 16-سىنا، تارتىپسىزدىكتەر باستالعانعا دەيىن نە بولعانىن ايتىڭىز.
ەشمانوۆ: ءبىز مەيرامعا دايىندالدىق، ومگ-دەن 10 كيىز ءۇي تىگىلدى. الاڭدا ءبىزدىڭ كاسىپورىنداعى جۇمىستان شىعارىلعاندار بولدى، سوندىقتان، جينالعان ادامداردى قۇتتىقتاۋ ۋاقىتى كەلگەندە مەنىڭ ساحناعا شىعۋىم ىڭعايسىز بولادى دەپ ەسەپتەپ، مەن ودان تارتىندىم. ولارعا مەنىڭ قۇتتىقتاۋلارىم ۇناي قويماس ەدى.
پروكۋرور: مۇنايشىلار نە ىستەدى؟
ەشمانوۆ: ولار پوليتسەيلەر شەبىن ىعىستىرا باستادى. ءوز كەزەگىندە ولاردى دا ىعىستىردى، بىراق قانتوگىسكە الىپ كەلەتىندەي ەشتەڭە بولعان جوق.
پروكۋرور: تارتىپسىزدىكتەر باستالعان سوڭ ءسىز نە ىستەدىڭىز، ۇيدەگى ءورت جونىندە قالاي ءبىلدىڭىز؟
ەشمانوۆ: مەن پوليتسيا باسشىلارىنا، ايتقۇلوۆقا تەلەفون سوعا باستادىم، بىراق الا المادىم. دەگەنمەن، كەيىنىرەك قىىد باستىعىنىڭ ورىنباسارلارىنىڭ ءبىرىن الدىم. ول ماعان: «وتباسىڭدى ال دا، قالادان كەت»، - دەدى. مەن وتباسىمدى اقتاۋعا اتتاندىرىپ جىبەرىپ، ءوزىم جەتىباي پوسەلكەسىنە ءجۇرىپ كەتتىم. كەشكە تامان، اۋلا جاعالاپ كەلىپ، قىىد-گە جەتتىم، وندا مەنى ۇزاق ۋاقىت كىرگىزبەدى. سوندا پوليتسيا باسشىلارىنىڭ ءبىرى ماعان ءۇيىمنىڭ ورتەنىپ كەتكەندىگىن حابارلادى.
پروكۋرور: ءسىز بىردەن سوندا كەتتىڭىز بە؟
ەشمانوۆ: يا، بىراق كىرمەدىم. انىقتالعانى، ءورتتى كورشىلەرىم مەن الىس تۋىستارىم سىرتتاي باقىلاپ وتىرىپتى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، ويران مەن ءورت كەزىندە ءۇي جانىندا قارا دجيپ تۇرعان. دجيپتەن ويرانداۋشىلار مەن ورتەۋشىلەرگە نۇسقاۋلار ءتۇسىپ جاتقان.
پروكۋرور: بىرەۋگە كۇدىكتەنەسىز بە؟
ەشمانوۆ: ماعان ايتقانى، بەتتەرىن تۇمشالاپ العان 20-30 جاس جىگىت بولعان. كەيىن ءبىر ادام ماعان الدەبىر ءبوپىلوۆتىڭ ءتورت اداممەن ورتەۋدى ۇيىمداستىرۋعا قاتىسقانىن ايتىپ، الگى ءبوپىلوۆتىڭ مەكەن-جايىن دا اتادى
پروكۋرور: سول اقپاراتتى بەرگەن ادام سوتقا كەلە الادى ما؟
ەشمانوۆ: مەنىڭ ونىمەن سويلەسىپ الۋىم قاجەت.
پروكۋرور: ءسىزدىڭ ۇيدە قۇران مەن تاسبيح بولدى ما؟
ەشمانوۆ: يا، ءتىپتى بىرنەشە كىتاپ بولدى، تاسبيح جونىندە انىق بىلمەيمىن، مۇمكىن، بولعان دا شىعار.
پروكۋرور: ءسىز ەرەۋىل پروبلەماسىن شەشۋگە تالاپتاندىڭىز با؟
ەشمانوۆ: يا، بىرنەشە رەت. جينالىستار، كەزدەسۋلەر، تۇسىندىرۋلەر وتكىزدىك، ءتىپتى جۇمىستان شىعارۋعا موراتوري دە جاريالادىق، ونىڭ بارىسىندا ەرەۋىلشىلەر ەشقانداي شارتسىز جۇمىسقا شىعۋعا مۇمكىندىك الدى. ۋوس-5-كە ەرەۋىلشىلەرگە باردىم، الايدا ۇيلەسىمدى اڭگىمە شىقپادى. ماعان 59 تسيستەرنا مۇناي ۇرلانعاندىعى جونىندە ايتتى، ال ول تۋرالى اڭگىمەلەر مەن ومگ باسشىلىعىنا كەلگەنگە دەيىن-اق جۇرگەن. ءبىز زاڭعا سايكەس ارەكەتتەندىك، جالاقىنى ەڭبەك كودەكسىنە سايكەس تولەدىك، مەملەكەتتىك ورگاندار، سوت مۇنايشىلار تالاپتارىن زاڭسىز دەپ شەشتى (ەشمانوۆ ەڭبەك تارتىسىنداعى ءوزىنىڭ «دۇرىستىعىن» ۇزاق دالەلدەگەن). ومگ-دەگىدەي ۇجىمدىق كەلىسىم-شارت ەلىمىزدە باسقا ەشقايدا بولعان جوق، ءبىز ءوز قىزمەتكەرلەرىمىزگە ءتىپتى ولاردىڭ تۋىستارى قايتىس بولعاندا دا كومەكتەستىك - كولىكپەن قامتاماسىز ەتتىك، قابىر قازىستىق (زالدا شۋ كوتەرىلىپ: «وتىرىك ايتپا!» - دەگەن داۋىستار ەستىلگەن), ...ەرەۋىل توقتاۋى ءۇشىن قولىمنان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسادىم، بىراق ودان ەشتەڭە شىقپادى.
پروكۋرور: سىزدە تالعات ساقتاعانوۆقا دەگەن جەكە ۇناتپاۋشىلىق بولدى ما؟
ەشمانوۆ: جوق.
پروكۋرور: ءسىزدىڭ ونى قالا سىرتىنا الىپ كەتىپ، سوندا الدەبىر سپورتشىلاردىڭ كومەگىمەن قورقىتقانىڭىز راس پا؟
ەشمانوۆ: مەن سپورتشىلار تۋرالى سىبىستاردىڭ قايدان شىققانىن ايقىنداعىم كەلەدى. ماعان ۇلتتىق جەكپە-جەك تۇرلەرىمەن اينالىساتىن جىگىتتەر كەلىپ، دەمەۋشىلىك كومەك سۇرادى. مەن ءتىپتى ولاردىڭ قوعامىنىڭ قۇرمەتتى توراعاسى بولدىم.
پروكۋرور: ەرەۋىلدىڭ بەلسەندىلەرىن اتاي الاسىز با؟
ەشمانوۆ: ناقتى ايتا المايمىن، ولاردى وپپوزيتسيالىق پارتيالار يتەرمەلەدى.
ادۆوكات تاسقىنباەۆ: سىزگە ءبوپىلوۆ تۋرالى ايتقان ادامدى وسىندا شاقىرا الاسىز با؟
ەشمانوۆ: مەنىڭ ونىمەن سويلەسىپ الۋىم كەرەك.
پروكۋرور: ءسىز مۇنايشىلاردىڭ دەمالىس لاگەرىنە بارا جاتقان بالالارىن نەگە اۆتوبۋستاردان ءتۇسىرىپ تاستادىڭىز؟
ەشمانوۆ: ءتۇسىرىپ تاستاعان مەنىڭ ءوزىم ەمەس، مۇنى باسقا ادامدار ىستەدى. ۇجىمدىق كەلىسىم-شارتتا بارلىق الەۋمەتتىك ارتىقشىلىقتار، كەپىلدىكتەر ەرەۋىلشىلەرگە قاتىستى جۇمىس ىستەمەيتىندىگى جونىندە ايتىلعان، سوندىقتان باسشىلىقتىڭ ەرەۋىلدەگى مۇنايشىلاردىڭ بالالارىن جولاتپاۋ تۋرالى بۇيرىعى بولدى.
پروكۋرور: ءسىز مۇنايشىلارعا: «ەكىنشى قىرعىزستان جاسايمىن»، - دەدىڭىز بە؟
ەشمانوۆ: مەنى دۇرىس تۇسىنبەگەن، مەن: «بىزدەر قىرعىزستانعا ۇقساپ كەتپەۋىمىز كەرەك»، - دەگەنمىن.
ادۆوكات تولەۋقۇلوۆ: سىزگە قانداي سوماعا زيان تيگىزىلىپ ەدى؟
ەشمانوۆ: 41 ميلليون تەڭگەگە، بىراق تەرگەۋ تارتقان ساراپشىلار زياندى 10 ميلليونعا باعالادى.
تولەۋقۇلوۆ: ءسىز نەگە 41 ميلليونعا باعالادىڭىز؟ وندا نە، قابىرعالار ءمارماردان تۇرعىزىلىپ پا ەدى؟
ەشمانوۆ: جوق، بىراق بۇل 15 جىل ىشىندە جينالعان دۇنيە-مۇلىك.
تولەۋقۇلوۆ: جەتى اي ەرەۋىل بارىسىندا ءسىز الاڭعا نەشە رەت باردىڭىز؟
ەشمانوۆ: ءوزىم ءبىر دە ءبىر رەت بارعان جوقپىن، ومگ قىزمەتكەرلەرى باردى.
تولەۋقۇلوۆ: كوەففيتسيەنتتەر جونىندە نە ايتا الاسىز، ول تالاپتار زاڭدى ما ەدى؟
ەشمانوۆ: 2009 جىلى تاپ وسى مۇنايشىلار ەنگىزىلگەن ەڭبەكاقى تولەۋ جۇيەسىنە كەلىستى عوي، ولاردىڭ تالاپتارىن زاڭسىز دەپ ەسەپتەيمىن.
تولەۋقۇلوۆ: الاڭ جانىنا «قازمۇنايگاز» دەگەن جازۋى بار 20 كاماز-دى ورنالاستىرىپ، ۇستىنەن ازىق-تۇلىك ساۋداسىن جۇرگىزۋدى كىم ۇسىنىپ ەدى؟
ەشمانوۆ: جاڭاوزەندە ازىق-تۇلىك باعاسى جوعارى، سوندىقتان باعانى ءتۇسىرۋ ءۇشىن سونداي ساۋدا جۇرگىزۋ جونىندە قمگ رد پرەزيدەنتى اسقار بالجانوۆ ۇسىنىس جاسادى. بىراق الاڭ جانىنا ورنالاستىرۋدى ناقتى كىم بۇيىرعانىن مەن بىلمەيمىن.
تولەۋقۇلوۆ: ۋوس-5 الدىنداعى الاڭقايدان ەرەۋىلشىلەردى قۋىپ تاراتۋدى كىم ۇيىمداستىردى؟
ەشمانوۆ: بىلمەيمىن، ءسىرا، پوليتسيا بولار.
تولەۋقۇلوۆ: ءسىزدىڭ كارامان-اتا بەيىتىنىڭ باسىندا الدەبىر انت بەرگەنىڭىز راس پا؟
ەشمانوۆ: مەن ونى انت دەي المايمىن، انشەيىن ماعان سوندا بارىپ كەلىسسوز جۇرگىزۋدى ۇسىندى، ساربوپەەۆ، ءامينوۆ، ساقتاعانوۆ بولدى، ءبىز جەراستى مەشىتىنە ءتۇسىپ، سوندا وتىرىپ سويلەستىك. جىگىتتەر تاراپىنان كوپتەگەن جاقسى سوزدەر ايتىلدى، ولار - ءبىز حالىق ءۇشىن جۇمىس ىستەۋىمىز كەرەك دەدى. شىعار الدىندا مەن باسشىلىققا ايتتىم، ولار رۇقسات بەردى. ەسىمدە، سول مەشىتتىڭ قىزمەتكەرى ماعان: «سەن بوقتىققا باتقانسىڭ»، - دەدى، ونىڭ بۇل ءسوزى مەنىڭ شامىما ءتيدى.
تولەۋقۇلوۆ: ءسىز ومگ-گە كەلگەن سوڭ ەرەۋىلدەر، جۇمىسشىلار تاراپىنان نارازىلىقتار جيىلەپ كەتتى. ءسىز مۇنى نەمەن بايلانىستىراسىز؟
ەشمانوۆ: ايداپ سالۋشىلار مەن ارانداتۋشىلار بولدى دەپ ويلايمىن.
تولەۋقۇلوۆ: وسىعان وراي ءبىر جەرلەرگە جۇگىندىڭىز بە؟
ەشمانوۆ: جوق.
ادۆوكات الىبيەۆ: ءسىزدىڭ ءۇيىڭىزدىڭ كۇزەتىن «سەمسەر» فيرماسى جۇزەگە اسىردى، ءسىزدىڭ ونىمەن كەلىسىم-شارتىڭىز بولدى ما؟
ەشمانوۆ: بۇل فيرما كۇزەتتى قمگ رد باسشىلىعىمەن كەلىسىم-شارت بويىنشا جۇزەگە اسىردى، مەن تولەگەن جوقپىن.
الىبيەۆ: سىزگە بىرەۋلەر وسى 37 سوتتالۋشىنىڭ اراسىندا ءسىزدىڭ ءۇيدى ورتەپ، توناعاندار بار دەپ ايتتى ما؟
ەشمانوۆ: جوق، ونى سوت انىقتاسىن. ەگەر مەملەكەت وتەماقى بەرسە، الامىن، ال مىنا ادامداردان قازىر تالاپ ەتە المايمىن.
الىبيەۆ: سىزگە دە قارسى قارجى پوليتسياسى قىلمىستىق ءىس قوزعاعان، ءسىزدى قانداي باپپەن ايپتاۋدا؟
ەشمانوۆ: بۇل ىسكە ونىڭ قاتىسى جوق.
ادۆوكات باتيەۆا: ءسىز مۇنايشىلارمەن كەلىسسوز جۇرگىزۋ قيىن بولدى دەدىڭىز. نەگە؟
ەشمانوۆ: ويتكەنى ارقايسىسىنىڭ ءوز تالاپتارى بار بىرنەشە توپ پايدا بولدى.
باتيەۆا: قانداي توپتار؟
ەشمانوۆ: ولار - قۇلىبەكوۆ ورىنباساردىڭ، جاك ءامينوۆتىڭ، ىقىلاس شاڭگەرەەۆتىڭ توپتارى، جانە تاعى كاسىپوداق كوميتەتى.
باتيەۆا: وپپوزيتسيالىق ساياساتشىلار قانشالىقتى ءجيى كەلىپ تۇردى؟
ەشمانوۆ: شامامەن ايىنا ءبىر رەت، تەك ساياساتشىلار عانا ەمەس، قوعام قايتراتكەرلەرى دە - پول مەرفي، اعەلەۋوۆ، ابىلەۆ، قوسانوۆ (مەن ولارمەن اكىمدىكتە كەزدەستىم), اتاباەۆ، ساپارعالي، يمانباي جانە باسقالارى.
باتيەۆا: ءسىز الاڭدا اۋقىمدى شارالار وتكىزبەۋ جونىندە ۇسىنىس جاسادىڭىز با؟
ەشمانوۆ: مەن تۇسىنبەۋشىلىك ءبىلدىردىم - قالادا تارتىپسىزدىكتەر جونىندە سىبىستار ءجۇرىپ جاتقاندا شارالار وتكىزۋدىڭ قاجەتى نە؟ بىراق وراق ساربوپەەۆ: «بارلىعى شەشىلىپ قويعان»، - دەدى.
باتيەۆا: ەگەر وپپوزيتسيالىق ساياساتكەرلەر، قوعام قايراتكەرلەرى كەلمەگەندە، بۇل وقيعالار بولار ما ەدى؟
ەشمانوۆ: ماعان جاۋاپ بەرۋ قيىن، ودان دا مۇنايشىلاردان سۇراڭىز.
باتيەۆا: ءسىزدىڭ ساقتاعانوۆ تالعاتپەن قارىم-قاتىناسىڭىز قانداي؟
ەشمانوۆ: دۇرىس بولعان، بىراق كەيىن ول مەنىمەن ارالاسپاي قويدى. مەن ءوزىم جەكە ونى توناۋ مەن ورتەۋ جونىندە كىنالامايمىن.
ادۆوكات جۋاسپاەۆا: جانىپ كەتكەن دۇنيە-مۇلىك كىمنىڭ اتىنا تىركەلگەن؟
ەشمانوۆ: مەنىڭ.
جۋاسپاەۆا: ءسىز مۇنايشىلار تالاپتارى زاڭسىز بولدى دەگەنگە توقتايسىز با؟
ەشمانوۆ: جاڭاوزەندەگى سوت ولاردى زاڭسىز دەپ شەشتى، مەن سوتپەن كەلىسەمىن.
جۋاسپاەۆا: ال پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ پىكىرى شە، ول مۇنايشىلاردىكى دۇرىس بولدى دەدى عوي؟
ەشمانوۆ: مەن بولعان جاعدايدان شوشىنعانىم (شوك) سونشا، ونىڭ نە ايتقانى ەسىمدە جوق.
جۋاسپاەۆا: ەندى، نازارباەۆتىڭ قورىتىندىسىنان كەيىن، ءسىز نە ايتا الاسىز؟
پروكۋرور اقباەۆ: قۇرمەتتى سوت، سۇراق ورىنسىز قويىلدى، «قورىتىندى» دەگەن قاي ماعىنادا؟
سۋديا: ادۆوكات جۋاسپاەۆا، سۇراقتى ناقتىلاڭىز.
ەشمانوۆ (سۇراقتى ناقتىلاندىرماي): بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرە المايمىن.
ادۆوكات باتيەۆا: ءسىز ەرەۋىلشىلەر قولىنان تاياقتار، تاستار كوردىڭىز بە؟
ەشمانوۆ: كورگەن جوقپىن.
باتيەۆا: الدىن-الا دايىندالعان تاستار، كەسپە تاستار ۇيىندىلەرىن شە؟
ەشمانوۆ: كورگەن جوقپىن.
سوتتالۋشى...: ءسىز ەرەۋىلشىلەرمەن ەكى اراداعى پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىن نەگە تارتتىڭىز؟
ەشمانوۆ: مەن تارتقان جوقپىن، مۇمكىن، ولار سىزدەر الاڭدا تۇرعاندىقتان كەلگەن شىعار.
سوتتالۋشى مۇرىنباەۆ: ەلباسى: «مۇنايشىلاردىكى دۇرىس بولدى»، - دەدى، ال ءسىز كەرىسىنشە ايتاسىز.
ەشمانوۆ: مەن قازىر بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرە المايمىن.
سوتتالۋشى تولەتاەۆا: سوندا قالاي، بولعان جاعداي ءۇشىن ءسىز ءبىزدى كىنالايسىز با؟
ەشمانوۆ: روزا اپا، ەگەر ەرەۋىل بولماعاندا، كيىز ۇيلەر جانباس ەدى. مەن جەكە ءوزىم سىزدەردىڭ ەشقايسىڭىزدى كىنالامايمىن. سوت شەشەدى.
سوتتالۋشى ءادىلوۆ: ءسىز بۋحگالتەريانىڭ ەسەبىن الدىڭىز با؟
ەشمانوۆ: كەيبىرەۋىن الدىم.
ءادىلوۆ: «جيروۆكالاردى» كوردىڭىز بە؟ ولار نەگە ەكى ءتۇرلى بولدى؟
ەشمانوۆ: ولار ەكى ءتۇرلى بولعان جوق. ەگەر بولسا، ءتيىستى ورگاندارعا ارىز بەرىڭىز.
سوتتالۋشى نەپەس: ءسىز ءبارىبىر «مۇنايشىلاردىكى دۇرىس ەمەس» دەيسىز، ال ەلباسى - وزىنە اقپارات بەرمەدى دەيدى.
ەشمانوۆ: مەن بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرە المايمىن.
ادۆوكات تولەۋقۇلوۆ: 16-سىنا شولاق مىلتىق ۇستاعان ادامداردى كوردىڭىز بە؟
ەشمانوۆ: جوق، بىراق اتىس دىبىسىن ەستىدىم، ول شولاق مىلتىقتان اتقان دىبىس دەپ ويلايمىن.
سوتتالۋشى دۇيسەنباەۆ: ادامداردى اتۋ دۇرىس پا؟
ەشمانوۆ: دۇرىس ەمەس.
وتىرىس اياعىندا ادۆوكاتتار تالاپ-تىلەكتەر جاساعان.
ادۆوكات جامەنوۆ: مۇراتباي جۇماعاليەۆتىڭ ايتقان سوزدەرى بويىنشا لينگۆيستيكالىق ساراپتامانى ىسكە قوسۋدى سۇرايمىن. عىلىم دوكتورى ر. قارىمساقوۆا ول سوزدەردە زورلىققا جانە جاپپاي تارتىپسىزدىككە شاقىرۋ جوق دەگەن قورىتىندى جاسادى.
سۋديا: تاراپتار پىكىرى؟
ادۆوكاتتار: كەلىسەمىز.
سوتتالۋشىلار: كەلىسەمىز.
پروكۋرورلار: ساراپتاما ناتيجەلەرىن بىزگە زەرتتەۋگە بەرۋدى وتىنەمىز. ماتەريالداردى ساراپتاماعا جىبەرەر كەزدە ادۆوكات سوتقا ايتۋى كەرەك ەدى، پروتسەدۋرالار بۇزىلعان دەپ ەسەپتەيمىز.
سۋديا: تالاپ-تىلەكتى قاناعاتتاندىرمايمىن.
جامەنوۆ: بارلىعى قر قپك-نە سايكەس جاسالعان بولاتىن.
ادۆوكات سارسەمبينا: مەنىڭ قورعاۋىمداعىلارعا قاتىستى تەرگەۋ جيناعان بارلىق دالەلدەردىڭ كۇشى جوق دەپ مويىنداۋ جونىندە تالاپ-تىلەك جاسايمىن، ويتكەنى اعا لەيتەنانت بەكتەمىسوۆ ەكى ءىستى - جاپپاي تارتىپسىزدىكتەر بويىنشا جانە پوليتسياعا قارسىلىق كورسەتۋ بويىنشا - ءبىر ىسكە بىرىكتىرگەن. مۇنداي بىرىكتىرۋ جاساۋعا تەك تەرگەۋ توبىنىڭ باستىعى عانا قۇقىقتى. ونىڭ ۇستىنە، باس پروكۋراتۋرانىڭ ارنايى توبى زاڭسىز بىرىكتىرىلگەن بۇل ءىستى ءوزىنىڭ وندىرىسىنە قابىلداپ العان. ودان ءارى: تەرگەۋ بارىسىندا قر قپك ورەسكەل بۇزىلعان، ماسەلەن، سوتتالۋشىلاردى ۇرىپ-سوققان، قورقىتىپ-ۇركىتكەن، ءتۇن مەزگىلىندە جاۋاپتاعان، تەرگەۋ توبىنىڭ باستىعى وزىنە باعىنىشتىلاردى تەكسەرمەگەن، پروكۋرورلار يۆس-كە بارماعان، سونداي-اق، باسقا دا زاڭ بۇزۋشىلىقتار انىقتالعان. وسى فاكتىلەردىڭ بارلىعى بويىنشا پروتسەسسۋالدىق شەشىمدەر قابىلداپ، ماتەريالداردى تەكسەرۋ ءۇشىن باس پروكۋراتۋراعا جىبەرۋدى وتىنەمىن.
سۋديا: پىكىرلەر؟
ادۆوكاتتار: كەلىسەمىز.
سوتتالۋشىلار: كەلىسەمىز.
پروكۋرورلار: تالاپ-تىلەكتى اشىق قالدىرۋدى وتىنەمىز.
سۋديا: ەكى ءىستى بىرىكتىرۋدىڭ زاڭسىزدىعى تۋرالى تالاپ-تىلەكتى اشىق قالدىرامىن، ال باسقاسى بويىنشا - ماتەريالداردى پروكۋراتۋراعا جىبەرەمىز.
ادۆوكات جۋاسپاەۆا: جسدپ-نىڭ اشىق حاتىن، ءباسپاسوز باياندارىن، ماقالالارىن ىسكە قوسۋدى وتىنەمىن.
ودان ءارى: ايىپتاۋ قورىتىندىسىنىڭ 4-ءشى تومى، 143-144,147-148,151-152,159-162,167-170 ءىس باپتارىندا بىلاي دەپ جازىلعان: «ايىپتالۋشى ر.تولەتاەۆا 2011 ج. 16-جەلتوقسانى كۇنگى جاپپاي تارتىپسىزدىكتەر كەزىندە وتاندىق جانە شەتەلدىك قاسكۇنەم تىلشىلەرگە (اتى-جوندەرى ءازىر تولىق انىقتالماعان), سونىڭ ىشىندە ادام قۇقىعىن قورعاۋ جونىندەگى قوعامنىڭ ءتىلشىسى ريتمان ميراعا، «گولاس رەسپۋبليكي»-ءدىڭ ءتىلشىسى جانارعا، «ۆۆس» تەلەارناسىنىڭ ءتىلشىسى رايحونعا، «AssociatiedPress» ءتىلشىسى پيتەر لەنەرگە ۇيالى تەلەفون ارقىلى بولعان جاعداي جونىندە حابارلاعان».
مەن وتاندىق جانە شەتەلدىك تىلشىلەرگە، اسىرەسە، بۇكىل الەم قۇرمەتتەيتىن جانە مويىندايتىن حيۋمان رايتس ۆوتچ قۇقىق قورعاۋ ۇيىمىنىڭ تىلشىسىنە قاتىستى «قاسكۇنەمدەر» دەگەن ايقىنداۋمەن كەلىسپەيمىن. مەن جوعارىدا اتالعان ادامداردىڭ بىرقاتارىمەن ارنايى بايلانىسقا شىعىپ، ولاردىڭ ومىردە بار ەكەندىگىنە جانە جوعارىدا اتالعان، ءبىزدىڭ مەملەكەتتىك ورگانداردان اككرەديتاتسيا العان ۇيىمداردا جۇمىس ىستەيتىندىگىنە كوز جەتكىزدىم. وسى قۇجاتتاردى ىسكە قوسۋىڭىزدى وتىنەمىن.
ودان ءارى: روزا تولەتاەۆاعا قاتىستى ازاپتاۋلار جونىندە ارىز جازىلعانىنا ون كۇن ءوتتى، بىراق جاۋاپ جوق. سوندىقتان روزانىڭ تەرگەۋ كەزىندە بەرگەن كورسەتۋلەرىن زاڭسىز تاسىلدەرمەن الىنعان كورسەتۋلەر رەتىندە دالەلدەر قۇرامىنان الىپ تاستاۋدى وتىنەمىن.
سۋديا: تاراپتار پىكىرى؟
ادۆوكات باتيەۆا: سوتتىڭ بۇل اقپاراتتى بىزگە تانىسۋ ءۇشىن بەرۋىن وتىنەمىن.
سۋديا: ءبىز اقپاراتپەن تانىسىپ، تۇستەن كەيىن شەشىمدى جاريالايمىز.
ادۆوكات جامەنوۆ: مەن لينگۆيستيكالىق ساراپتامانىڭ زاڭدى كۇشى بار ەكەندىگىن قايتالاپ ايتام....
سۋديا: وتىرىڭىز.
بۇدان سوڭ ول ساعات 15:00-گە دەيىن ءۇزىلىس جاريالاعان. 15:00-دە تاجەنوۆ ءالى كەلمەگەن. سۋديا 20 مينۋت ءۇزىلىس جاريالاعان، ول ءبىر ساعاتقا سوزىلعان، ودان سوڭ: «سوتتالۋشىسىز وتىرىستى جۇرگىزە المايمىن»، - دەپ مالىمدەپ، ەرتەڭگى تاڭعا دەيىن ءۇزىلىس جاريالاعان.
جاسارال قۋانىشالين،
حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتىنىڭ
اقپاراتتىق توپ جەتەكشىسى.
الماتى قالاسى،
2012 جىلدىڭ 02-مامىرى.
«اباي-اقپارات»
