سەنبى, 20 ءساۋىر 2024
بىلگەنگە مارجان 7287 2 پىكىر 20 ءساۋىر, 2021 ساعات 15:53

تولستوي: «جەردى ساتۋ - كۇنا»

139886 23.05.1908 رۋسسكي پيساتەل لەۆ نيكولاەۆيچ تولستوي (1828-1910). فوتو يز ارحيۆا گوسۋدارستۆەننوگو ليتەراتۋرنوگو مۋزەيا ل.ن.تولستوگو. الەكساندر كراساۆين / ريا نوۆوستي

جازۋشى س.ت. سەمەنوۆتىڭ ۇلى جازۋشى ل.ن.تولستويمەن 1894 جىلعى اڭگىمەسىنەن... بولعان اڭگىمەنى اۋدارماي، سول كۇيىندە بەرۋدى ءجون كوردىم.  

...94 گودۋ منە دوۆولنو پودروبنو پريشلوس ۋسلىشات وت لۆا نيكولاەۆيچا وب ەگو وتنوشەني ك زەمەلنوي سوبستۆەننوستي. ناشا دەرەۆنيا پولۋچالو سەبە زەمليۋ، يا بىل ۋپولنوموچەننىم، ي منە پريشلوس ەزديت ۆ موسكۆۋ س حلوپوتامي پو ەتومۋ دەلۋ. لەۆ نيكولاەۆيچ ي نا ەتۋ زيمۋ پريەحال ۆ موسكۆۋ. كوگدا يا پريشەل ك نەمۋ ي وبياسنيل، پوچەمۋ يا ۆ موسكۆە، لەۆ نيكولاەۆيچ سپروسيل مەنيا:

- چتو جە، ي ۆى پوكۋپاەتە نا سۆويۋ چاست؟

- ي يا...ۆوسەم دەسياتين.

لەۆ نيكولاەۆيچ ۋلىبنۋلسيا ي پروگوۆوريل:

- نۋ، ۆاس-تو ي بوگ پروستيت.

- كاك بوگ پروستيت، رازۆە ەتو بولشوي گرەح؟- يزۋميلسيا يا.

- كونەچنو. زەمليا بوجي دار، ونا نە موجەت بىت نيچەي سوبستۆەننوستيۋ. ونا نەوبحوديما، كاك سۆەت ي ۆوزدۋح، ي دولجنا بىت سۆوبودنا، كاك سۆەت ي ۆوزدۋح دليا ۆسەح.

- نو ونا نە سۆوبودنا. ونا رازوبرانا پو رۋكام. نام نادوەلو پلاتيت زا ارەندۋ، مى رەشيلي ۋكرەپيت ەە زا سوبوي.

- پوەتومۋ يا ي گوۆوريۋ، چتو ۆاس ي بوگ پروستيت، ا ۆوت تەح، كتو پولزۋەتسيا زەملەي ي جمەت ەيۋ درۋگيح، توگو بوگ نە پروستيت.

- كاك جە بىت؟

- زەمليا دولجنا بىت وسۆوبوجدەنا، سوبستۆەننوست نا نەە ۋنيچتوجەنا. ۆلادەنيە زەملەي ەست ستراشنوە زلو، ي زلو ەتو بۋدەت يسكورەنەنو.

- نو ۆەد پرەجنيە ۆلادەلتسى نا ەتو نە سوگلاسياتسيا. وني سچيتايۋت زەمليۋ پرينادلەجاششەي يم پو پراۆۋ.

- ي رازبوينيكي، ناگرابيۆشيە رازنوگو دوبرا، ەتو دوبرو سچيتايۋت سۆويم، نو ۆەد پرەجنيە ۆلادەلتسى نە پريزنايۋت زا نيمي ەتوگو پراۆا؟

- وتنياتوە دولجنو پرينادلەجات زاكوننومۋ ۆلادەلتسۋ، ا زاكوننىي ۆلادەلەتس زەملي - ۆەس نارود.

مىنە، اقىل-ويىمەن، ماڭگى ولمەس تالانتىمەن الەمدى تاڭقالدىرىپ، ءوز ەلىنىڭ جانە شەت ەلدەردىڭ شالعاي تۇكپىرلەرىنەن جۇزدەگەن، مىڭداعان ادام حات ارقىلى جانە ىزدەپ كەلىپ، وزدەرىن تولعاندىرعان جايلار تۋرالى اقىل سۇراعان كەمەڭگەردىڭ جەردى جەكە مەنشىككە بەرۋ تۋرالى وي-تولعامى. شىركەۋ ءدىنسىز دەپ شەتتەتكەن عۇلاما قۇدايدى ۇمىتپايدى.

قۇداي جاراتقان جەردى ساتۋ كۇنا دەيدى. ال سول شىركەۋگە، مەشىتكە جۇما سايىن باراتىن بۇگىنگىنىڭ تەك قۇلقىنىن عانا ويلاعان باي-ماناپتارى، تورەسىماقتارى قۇدايدى، و دۇنيەنى ويلاي ما، تاۋبەسىنە كەلە مە؟ بۇكىل حالىققا ورتاق جەردى وزدەرى جاراتقانداي تالان-تاراجعا سالۋ قۇداي ىسىنە قيانات جاساۋ ەمەس پە؟ بۇگىنگى ارانى اشىلعان، كوزى تويىمسىز بەتسىزدەر قۇدايدان قورقۋدى دا قويدى. قازاق جەرى قاتەر ۇستىندە تۇر. جەردەن ايرىلسا، قازاق قاڭعىپ قالادى. جەردى ساتۋ - ەلدى ساتۋ. جەردى ساتۋ،  جالعا بەرۋ ماسەلەسىنە نەگە ءبىرجولا تىيىم سالىنبايدى؟ مۇنىڭ استارىندا نە جاتىر؟

تەك ادىلدىكتى، شىندىقتى باعىت-باعدار ەتىپ ۇستاعان ۇلى ادامنىڭ جەر تۋرالى جوعارىدا ايتقان سوزىنە قانداي داۋ ايتا الاسىڭ؟

دامير ابىشەۆ,  

جۋرناليست، قازاقستاننىڭ مادەنيەت قايراتكەرى.

قوستاناي قالاسى

Abai.kz

2 پىكىر