جۇما, 29 ناۋرىز 2024
سۇحبات 5898 41 پىكىر 28 قازان, 2020 ساعات 13:07

اباي ۇلاعاتى جانە بۇگىنگى لاتىن ءالىپبيى

اباي – راسىندا دا، جەر الەمگە تانىمال تۇلعا، ونىڭ سان قىرلى مۇراسى قازاقستان حالقى ءۇشىن ادامگەرشىلىكتىڭ باعدارىنا اينالۋى ءتيىس. بۇل پوستۋلات ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «ابايدىڭ رۋحاني وسيەتى» اتتى ماقالاسىندا ايتىلعان.

اباي تۇلعاسى نەسىمەن تارتىمدى؟ ونىڭ ىلىمىنەن ءبىز سياقتى ءححى عاسىر  ادامدارى نە الا الادى؟ بۇل جايىندا قر حالىق جازۋشىسى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، يۋنەسكو اياسىنداعى حالىقارالىق مادەنيەتتەردى جاقىنداستىرۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ولجاس سۇلەيمەنوۆ «كازاحستانسكايا پراۆدا» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ايتىپتى.

- ولجاس ومارۇلى، ابايدىڭ تۇلعاسى تۋرالى ءسوز بولعان ءبىر سۇحباتىڭىزدا ءسىز ورىس اقىنى اپوللون گريگورەۆتىڭ ءسوزىن وزىمىزگە بەيىمدەپ، «اباي – ءبىزدىڭ بولمىسىمىز» دەگەن بولاتىنسىز. ءوزىڭىز بىلەتىندەي، گريگورەۆ اقىنداردى ومىردەگى «ۇلى شىندىقتار مەن ۇلى قۇپيالارىنىڭ حابارشىسى» دەپ سانايدى، سونداي-اق ول پۋشكيندە ورىس حالقىنىڭ بۇكىل بولمىسى، ەرەكشەلىگى كورىنىس تاپقان دەگەن بولاتىن. ەجەلگى گرەكتەر گومەردىڭ ولەڭدەرىنەن وزدەرىن، نەمىستەر يوگانن گەتە شىعارمالارىنان  وزدەرىن، فرانتسۋزدار ۆيكتور گيۋگو شىعارمالارىنان وزدەرىن تانىعانى سياقتى كەز كەلگەن ورىس پۋشكيننىڭ كەيىپكەرلەرىنەن ءوزىن كورەدى. ال ابايعا كەلەتىن بولساق، قازاقتار ۇلى اقىن شىعارمالارىنان وزدەرىن اڭعارادى دەپ ايتۋعا بولادى. مىنەكي، ءسىز ايتقانداي: حالىقتىڭ قانداي ەكەنىن ولاردىڭ اقىندارىنان-اق بىلۋگە بولادى ەكەن...

- بۇل شىنىمەن دە سولاي. ەڭ باستىسى، ابايدى اسپانداتىپ، ۇلى قۇدىرەتتىڭ بەينەسىنە كوتەرمەي، جاندى، شىنايى اباي الەمىنە، ونىڭ شىنايى ىلىمدەرى مەن ساباقتارىنا تەرەڭدەۋگە تىرىسۋ كەرەك. بىرىنشىدەن، ابايدىڭ ءوزى دە، ونىڭ اكەسى قۇنانباي دا، ونىڭ بالالارى دا قازىرگى تىلمەن ايتقاندا، مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەر بولعانىن ۇمىتپاۋ كەرەك. ولار وتە ساۋاتتى بولعان. ماسەلەن، ورىس تىلىنەن باسقا اباي ەۋروپا تىلدەرىندە وقىعان، پارسى، اراب، تۇرىك جانە تۇركى-شاعاتاي تىلدەرىنىڭ ادەبيەتىن جەتىك بىلگەن. ول اراب جانە يران حالىقتارىنىڭ تاريحىن، سلاۆيانداردىڭ تاريحىن جاقسى بىلگەن. قازاق حالقىنىڭ تاريحى وسى ۋاقىتقا دەيىن عىلىمي زەرتتەۋ تاقىرىبىنا اينالماعانىنا دا ول قاتتى ۋايىمداعان.

- ايتپاقشى، اباي بۇل ماسەلەنى ويلاپ قانا قويماعان، ول ءۇشىن ناقتى قادامدار جاساعان، ءوزىنىڭ شاكىرتتەرىن وسى قيىن ىسكە تارتقان.

- ناقتىراق ايتقاندا، ءبىر عانا شاكىرتىن. اباي اينالاسىنا زەر سالا قاراپ، بۇكىل جاستىڭ ىشىنەن عىلىمي جۇمىسقا دەگەن بەيىمى بار جاس شاكارىمدى تاڭداپ الادى. ول ءتىپتى، گەولوگيا مەن ماتەماتيكا سالالارىنداعى كەيبىر جەتىستىكتەرى مەن ءبىلىمى ءۇشىن رەسەي يمپەراتورلىق گەوگرافيالىق قوعامىنا قابىلدانعان... جاس شاكارىم ەل الدىندا (كۋاگەرلەر جازىپ كەتكەن) ابايعا «ءسىزدىڭ وسيەتىڭىزدى ورىندايمىن!» دەپ ۋاعدا بەرگەن ەكەن. بۇل وتە قيىن كەزەڭدەر بولاتىن. بۇكىل يمپەريا مەن دالالى جەرلەردى قوزعالىستار ءورتى شارپىپ جاتتى; ابايدىڭ ءبىر ۇلى، سودان كەيىن ەكىنشىسى ومىردەن وزدى، ءسويتىپ، كوپ ۇزاماي ابايدىڭ ءوزى دە كوز جۇمدى...

بىراق شاكارىم بەرگەن سەرتىن ورىندادى. وسى قيىن-قىستاۋ كەزەڭدە ول جولىن تاۋىپ، اراب ەلدەرى مەن تۇركياعا ساپار شەگەدى، ستامبۇل، مەككە جانە مەدينا كىتاپحانالارىندا ىزدەنەدى، سول جەردەن كوپتەگەن عىلىمي ادەبيەتتەر مەن كىتاپتار ساتىپ الىپ سەمەيگە جىبەرەدى.

سودان ەلىنە ورالىپ، شىڭعىس تاۋلارىندا ءوزىن جەكە كابينەتىن جابدىقتايدى دا، كۇندەلىكتى كۇيبەڭ تىرشىلىكتەن قاشىقتاپ، جان-تانىمەن شىعارماشىلىق جۇمىسقا بەرىلەدى. وڭاشادا، وسىنشاما تەر توگىپ ىستەگەن قىزمەتى 10 جىلدان استام ۋاقىتقا سوزىلادى! ناتيجەسىندە 1911 جىلى ورىنبوردا تۇركىلەر مەن قازاق حالقىنىڭ تاريحى تۋرالى «تۇرىك، قىرعىز-قازاق جانە حاندار شەجىرەسى» اتتى بەلگىلى كىتابى جارىق كورەدى.

- بىراق سوڭعى ءجۇز جىلدان استام ۋاقىت ىشىندە تۇركىلەر مەن قازاق حالقىنىڭ تاريحىنا ءالى دە سوڭعى نۇكتە قويىلماعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. وسى ۋاقىتقا دەيىن بەلگىسىز تۇستارى تىم كوپ.

- ءبىز ءالى كۇنگە دەيىن قازاقتار مەن تۇركى حالىقتارىنىڭ شىنايى تاريحىن جازعان جوقپىز. بىزدە الدەقايدا كوپ مۇمكىندىك بولدى. ءبىزدىڭ تۇركولوگتارىمىز ەجەلگى تۇركىلەر VIII عاسىردا اسپاننان ءتۇستى دە، بىردەن ءوز تىلىندە تاستارعا ۇلكەن ماتىندەردى قاشاپ جازا باستادى دەپ سەنەدى.

ال مەن تۇركى تىلدەرى مەن حالىقتارىنىڭ تاريحى شۋمەر مەن ۆاۆيلوننان الدەقايدا ەجەلگى تاريح ەكەنىنە سەنەمىن. مۇنى ادامزاتتىڭ ەجەلگى جازۋلارى مەن مادەنيەتتەرىن پالەوگرافيالىق تالداۋ فاكتىلەرى كورسەتىپ وتىر. جاقىندا ءبىز وسى تاقىرىپتا حالىقارالىق كونفەرەنتسيا وتكىزدىك، وعان امەريكاندىق، يسپاندىق، تۇرىك، رەسەي، ۋكراين عالىمدارى قاتىستى. ابايدىڭ وسيەتىن بىرلەسىپ ورىنداۋ ءۇشىن وسى ارنادا جوسپارلى جانە جۇيەلى زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ءۇشىن عىلىمي توپ قۇرامىز دەپ كەلىستىك. مەن وسى تاقىرىپتا بىرنەشە كىتاپ جازدىم – «از ي يا»، «يازىك پيسما»، «تيۋركي ۆ دويستوري»، «كود سلوۆا» جانە ت.ب.

- باسقاشا ايتقاندا، ءسىزدى ءاردايىم ءسوز ارحەولوگياسى قىزىقتىرعان عوي؟ شەجىرەشى نەستور ءوزىنىڭ «وتكەن جىلدار اڭگىمەسىندە» «ورىس جەرى قايدان پايدا بولدى، كيەۆتە ءبىرىنشى بولىپ پاتشالىق قۇرعان كىم، ورىس جەرى قالاي پايدا بولدى؟» دەپ سۇراعان ەكەن... قازاق حالقىنىڭ تاريحىنا قاتىستى ءسىزدى دە وسى سۇراقتار مازالايدى عوي سوندا؟

- ءيا، حالقىمىز ايتقانداي، «ينەمەن قۇدىق قازىپ ءجۇرمىن»... ناقتىراق جانە قاراپايىم سوزبەن ايتقاندا، الەمنىڭ بارلىق ءتىل ماماندارى ءبىر عاسىردان استام ۋاقىت بويى ۇستانعان ەڭ نەگىزگى عىلىمي پوستۋلاتتاردى جوققا شىعارۋعا بەل بۋدىم. بۇل پوستۋلات مىناداي: تاڭبا بايلاۋلى ەمەس، كەزدەيسوق جانە تۇسىنىكسىز. گرافيكالىق تاڭبا تۋرالى ەمەس، دەرەكسىز، ويلاپ تابىلعان ۇعىم تۋرالى ايتىپ تۇرمىن. وتكەن عاسىرداعى پاريج اكادەمياسى عالىمدارعا ءتىپتى، تاڭبانىڭ، ونىڭ ىشىندە جازباشا، ياعني يەروگليف، ءارىپتىڭ پايدا بولۋى  تۋرالى ويلاۋعا تىيىم سالعان ەكەن. مەن ۆيزۋالدى تاڭبالارمەن جۇمىس ىستەيمىن جانە ولاردىڭ بىلدىرەتىن ماعىناسىن، ماقساتتى، سەمانتيكانى سول تاڭبالارمەن بايلانىستىرامىن. بۇل دا ءسوزدى قايتا قالپىنا كەلتىرۋگە جاتادى، بىراق كوبىنە، پالەوگرافيالىق تۇرعىدان.

- ءتىل ءبىلىمى سالاسىنىڭ بەلدى مامانى رەتىندە ءتىل سالاسىنداعى رەفورمالارىمىزعا سىرت كوز رەتىندە پىكىرىڭىزدى بىلدىرسەڭىز.

- سىرت كوز دەگەندى جاقسى ايتتىڭىز. جالپى، مەنىڭ ويىمشا، ەلىمىزدەگى بارلىق كاسىبي تىلشىلەر شەتتە ءجۇر. رەفورمانىڭ باسىندا شەنەۋنىك-مينيسترلەر مەن ءتۇرلى كوميتەت توراعالارى، وزدەرى «جوبا بويىنشا» قۇرىپ العان جانە بىردەن «ۇلتتىققا» اينالىپ كەتكەن ورتالىقتار، قوماقتى مەملەكەتتىك قاراجاتتى قىزىعا يگەرىپ جاتقان كوپتەگەن كوميسسيالار مەن جۇمىس توپتارىنىڭ مۇشەلەرى تۇر.

ءوزىڭىز ويلاپ قاراڭىزشى، نەبارى ءبىر-ەكى جىلدىڭ ىشىندە ءبىر ءتىل ءۇشىن قالاي بىرنەشە ءالىپبي ويلاپ تابۋعا بولادى، ونىڭ ۇستىنە ولار ءبىر-بىرىنە مۇلدەم ۇقسامايدى! ءسوزدىڭ دىبىستاردىڭ جۇيەسى ءبىر، قاراپايىم جانە ايقىن زاڭدارى مەن قاعيدالارى بار قازاق ءتىلى ەمەس پە؟! تۇركى تىلدەرىندە، اتاپ ايتقاندا، قازاق تىلىندە وسى زاڭدار قاتال جانە ماتەماتيكالىق تۇرعىدان ۇيلەسىپ قاتىپ تۇر. ولاردى ءوز قالاۋىڭىز بويىنشا وزگەرتۋگە نەمەسە اۋىستىرۋعا بولمايدى. الىپبيدە وسى زاڭدار ەسكەرىلۋى جانە ونىڭ تەك ءبىر عانا نۇسقاسى بولۋى كەرەك. قايتالاپ ايتامىن: ءتىلدىڭ وزىنە ءتان جۇيەسىنە نەگىزدەلۋىن ەسكەرۋ كەرەك...

- بىراق تۇركى تىلدەرىنە ارنالعان لاتىن ءالىپبيى بار ەمەس پە؟ 

- يا، ول ءالىپبي 30 جىل بۇرىن ويلاپ تابىلعان! الەمنىڭ بارلىق تۇركى ەلدەرىنىڭ ءتىل ماماندارى تۇركى تىلدەرىنىڭ ەرەكشەلىگى – ولاردىڭ ءبىر-بىرىنە تاڭعاجايىپ لەكسيكالىق جاقىندىعىندا ەكەنىن نازارعا الا وتىرىپ، دىبىستالۋى مەن ماعىناسى جاعىنان بىردەي سوزدەردى بىردەي جازامىز دەپ شەشىم قابىلدادى. ياعني، بىردەي ارىپتەرمەن جازاتىن بولعان. مىسالى، «ات» – «لوشاد»، «ال» – «برات»، «ون» – «دەسيات»، «قۇلاق» – «ۋحو»، «سان» – «چيسلو»، «سات» – «پروداۆات»، «اي» – «لۋنا» جانە ت.ب. سوزدەر جۇزدەن استام تۇركى تىلدەرى مەن ديالەكتىلەرىندە بىردەي ايتىلادى. ولاردى بىردەي ەتىپ جازعان قيسىندى ەمەس پە؟ بىراق ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر بۇعان قارسى! تۇركىتانۋشىلار كسرو ىدىراعاننان كەيىن بىردەن بارلىق تۇركى تىلدەرى ءۇشىن لاتىن گرافيكاسىنداعى بىرىڭعاي ورتاق ءالىپبي ويلاپ تاپتى. 1991 جىلى قازاقستان كسرو-دان شىققانعا دەيىن وعان تۇركى ەلدەرىنىڭ باسىم كوپشىلىگىندەگى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتتارىنىڭ ديرەكتورلارى مەن عالىمدارى قول قويعان. بىراق قازىرگى ءالىپبي قۇراستىرۋشىلار بۇل جۇمىستى ەلەمەيدى، جەكە، اۆتورلىق ۇسىنىستارىن جاپا-تارماعاي ۇسىنۋعا تىرىسۋدا. قازاقستان عالىمدارىنىڭ وسى ورتاق ءالىپبيدى ەلەمەۋى – توسىن جاعداي!

- لاتىن ءالىپبيىن يگەرگەنىمىزدى وتكەن تاريحىمىز ايعاقتايدى. رەۆوليۋتسيادان كەيىن كوپ ۇزاماي، لۋناچارسكيدىڭ ۇسىنىسى بويىنشا عوي دەيمىن، بۇل ءالىپبي قازاقستانعا ەنگىزىلگەن. بولشەۆيكتەر توتە جازۋدى دىنمەن، قۇرانمەن بايلانىستى دەگەن كوزقاراسپەن سول زامانداعى كىتاپتار باسىپ شىعارىلعان توتە جازۋدى جويىپ، لاتىن گرافيكاسىن ەنگىزۋدى ۇيعاردى.

سول كەزدە كوممۋنيستەر الەمدىك رەۆوليۋتسيانىڭ العاشقى جەڭىسىنە شىنايى سەندى، بۇل ولاردىڭ سەنىمى بويىنشا، «ءارتۇرلى ەلدەر مەن كونتينەنتتەردەگى جۇمىسشىلاردىڭ قارىم-قاتىناسىنا ارنالعان دۇنيەجۇزىلىك ءتىلدىڭ» قۇرىلۋىنا اكەلۋى كەرەك ەدى. كيريل جازۋى بۇل ماقساتقا جارامادى، ويتكەنى ول جاعىمسىز پاتشا رەجيمىمەن بايلانىستى بولدى. بولشەۆيكتەر «رەۆوليۋتسيا ءالىپبيى» دەپ اتاعان لاتىن جازۋى بولدى.

- ويتكەنى ماركس پەن ەنگەلس وسى جازۋدى پايدالانعان…

- دۇرىس ايتاسىز. سونىمەن قاتار، بۇكىل ورىس ءتىلىن لاتىنداندىرۋ يدەياسى ازىرلەنگەن. قۇدايعا شۇكىر، بۇعان جەتكەن جوق، ويتكەنى سول كەزدىڭ وزىندە «ءالىپبي وزگەرگەن كەزدە حالىقتىڭ كوپ بولىگى بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ساۋاتسىز بولادى» دەگەن تۇسىنىك پايدا بولدى، ويتكەنى ادامدار قايتادان وقۋعا ءماجبۇر بولادى. كوپ ۇزاماي كيريل ءالىپبيى قازاقستانعا دا ورالدى. ياعني، بارلىق وسى «تىلدىك ويىنداردا» ءبىرىنشى كەزەكتە ساياسات تۇر. ال ءسىز بۇل جايىندا نە ويلايسىز؟

- بىلەسىز بە، حح عاسىردا تۇركى حالىقتارى ورىس جانە الەمدىك ادەبيەت پەن عىلىمدى كيريلل ءالىپبيىنىڭ كومەگىمەن تانىدى. ءححى عاسىردا دا ءبىز ودان قول ۇزە المايمىز، ايتپەسە پروتسەسس ۇزىلەدى. كيريلليتسا قازاق بيلينگۆيزمىنىڭ قۇرالى بولدى. لاتىن ءالىپبيىن ونى پايدالاناتىن شەت تىلدەرىمەن بىرگە مەڭگەرۋ كەرەك. ايتپەسە بەكەر، ونى كەڭىنەن تۇسىندىرمەي-اق قويايىن.

وزىمىزگە ۇيرەنشىكتى كيريلل الىپبيىنەن باس تارتۋعا بولمايدى. ونىڭ ۇستىنە، تاريحي تۇرعىدان ونىڭ ءتۇپ-تامىرى ەجەلگى تۇركىلىك رۋنا جازۋلارىنان باستاۋ العان. مەن بۇل تۋرالى جازعانمىن. مۇنى پروفەسسور التاي امانجولوۆ تا دالەلدەدى. ەگەر لاتىن ءالىپبيىن مەڭگەرۋ (بۇل مىندەتتى) كەرەك بولسا، ءبارىن ءبىر جۇيەگە ءتۇسىرۋ كەرەك. جانە باۋىرلاس تۇركى رەسپۋبليكالارىمەن ۇيلەسىمدى بولۋى كەرەك.

بىزدە لاتىندى بىرنەشە ايدا عانا جاپپاي مەڭگەرۋ پروتسەسى بىرنەشە جىلعا جالعاسىپ كەلەدى. ەگەر وسى باعىتتا جالعاستىرا بەرەتىن بولساق، بۇدان ەشتەڭە شىقپايتىنى مەن ءۇشىن انىق بولىپ تۇر.

وسى ءىستىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەندەر بۇل ماسەلەنى ءتىپتى مۇلدەم تۇسىنبەيدى دەسەم ماعان رەنجىمەيتىن شىعار دەگەن ويدامىن. ولار تەك تاپسىرما مەن مىندەتتەردى ورىنداۋعا داعدىلانعان. «دۇرىس ءارى ۋاقىتىندا» ورىندايدى. بالكىم، تەگىن دە ەمەس شىعار. مەنىڭ ويىمشا، بۇل ولارعا ۇناي باستاعان سياقتى. ولارعا نەعۇرلىم ۇناعان سايىن قوعام ونى قابىلداماي جاتىر. جوعارىدان ۇسىنىلعان ءالىپبي نۇسقالارىن تالقىلاۋ وسىنىڭ ءبارىن ايقىن كورسەتتى...

- راسىندا دا، وتە كۇردەلى ءارى كوپشىلىكتى تولعاندىراتىن ءتىل ماسەلەسى بويىنشا نەگە رەسمي بولجامىڭىزدى جاساماسقا؟ ويتكەنى قازاق جازۋى وڭ جاقتاعىلارعا دا، سول جاقتاعىلارعا دا، قازاقتارعا دا، ورىس تىلدىلەرگە دە قاتىستى ەمەس پە؟! دارەجەلەرى ءارتۇرلى شەنەۋنىكتەر «ەستيتىن قۇلاعى بار مەملەكەت» قۇرىپ جاتىرمىز دەپ يلاندىرادى عوي ءبىزدى، سوندىقتان ەلىمىزدىڭ ازاماتتارى الەمنىڭ بارلىق تۇركى تىلدەرىنە ارنالعان بىرىڭعاي لاتىن ءالىپبيىنىڭ باياعىدان بار ەكەنىن ءبىلۋى ءتيىس قوي. ايتپاقشى، ول ءالىپبي قانداي؟

- ول وتە قاراپايىم:

وندا بارلىق تۇركى تىلدەرىندە كەزدەسەتىن 34 دىبىسقا ارنالعان 34 تاڭباسى بار. ول بىرەۋلەرگە ۇناسا، بىرەۋلەرگە ۇناماۋى مۇمكىن. بىراق ماسەلە مۇندا ەمەس! ەڭ باستىسى – بۇل قازىرگى زامانداعى 20-دان اسا تۇركى ەلدەرى ءتىلشى عالىمدارىنىڭ شوعىرلانعان ءارى قۇجاتتالعان پىكىرى. ءار حالىق وسى الىپبيدەن تىلدە قانشا دىبىس بولسا، سونشا تاڭبا الا الادى. ازىراق الۋعا بولادى، بىراق بۇل ساننان اسىپ كەتۋگە بولمايدى.

مىسالى، تۇرىكتەر وسى تىزىمدەگى ءارىپتىڭ نەبارى 29-ىن پايدالانادى. بىزگە 28 تاڭبادان ارتىق الۋعا بولمايدى، ويتكەنى قازاق تىلىندە ودان ارتىق دىبىس جوق. ادەتتە، دىبىسقا قاراعاندا ءارىپتى ازىراق پايدالانادى. ماسەلەن، احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ قازاق ءتىلى الىپبيىندە نەبارى 24 ءارىپ بولاتىن. ونىڭ ءمانى مىنادا – وسى ءالىپبيدى قولداناتىن بولساق، ءبىر-ءبىرىمىزدى تۇسىنىسە الامىز، الەمنىڭ بارلىق تۇركى تىلدەرىندەگى ادەبيەتتى ەركىن وقي الامىز. ونىڭ زيانى جوق. ال پايداسى – كول-كوسىر. ايتا كەتەيىن، ءا ءا جازىلۋىن ازىربايجاندىقتار مەن تاتارلار وزدەرىنە «سۇراپ العان». ولاردا بۇل دىبىس ءجيى جۇمسالادى، مىسالى، «مەملەكەت» نەمەسە «ادەبيەت» دەگەن سوزدەرىنىڭ بارلىق بۋىنىندا قولدانىلادى. ءبىز ولاردى قازاقشا جازدىق. ال ولاردا بۇل «ماملاكات» جانە «ءادابيات» دەپ جازىلار ەدى. وسى حالىق وكىلدەرىنىڭ ءتۇسىندىرۋى بويىنشا، ۋملاۋتتىڭ اسىرەسە ەكى نۇكتە جازۋى كەزىندە شارشاتاتىن كورىنەدى... باسقا حالىقتار ءداستۇرلى ۋملاۋتتى پايدالانا بەرۋىنە بولادى.

ال بيلىككە رەسمي جۇگىنۋگە قاتىستى ايتارىم، ءبىر-ەكى كۇن بۇرىن مەملەكەت باسشىسىنا وسىنداي رەسمي حات جولدادىم. قاسىم-جومارت كەمەلۇلى قاجەتتى شارالار قابىلدايدى دەپ سەنەمىن. بۇل ماسەلەدەگى ونىڭ پاراساتتى ءارى اقىلعا سالىنعان شەشىمدەرى ماعان قاتتى ۇنايدى. قورىتا ايتارىم، ءالىپبيدى وزگەرتۋ بويىنشا ءوز پىكىرىمدە قالامىن. ال لاتىن الەمگە شىعۋ ءۇشىن، بولاشاقتا ءبىزدىڭ ولاردان ۇيرەنۋىمىزگە كومەكتەسەدى. ال ءبىز ءوزىمىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ورتامىزبەن جانە مادەني تاريحىمىزبەن بايلانىستى ۇزبەۋى ءۇشىن جاس ۇرپاعىمىز كيريل ءالىپيىن دە، لاتىن ءالىپبيىن دە ءبىلۋى جانە پايدالانۋى قاجەت دەگەن ويدامىن.

Abai.kz

41 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1583
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2283
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3620