بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
وزەكتى 5589 12 پىكىر 23 قىركۇيەك, 2020 ساعات 14:06

قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى اسكەري كەلىسىم نە تۋرالى؟

قازاقستان مەن رەسەي اراسىندا اسكەري ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمشارت ازىرلەندى. بۇل تۋرالى Sputniknews.kz حابارلادى. اتالعان قۇجات پرەزيدەنت ق.توقاەۆتىڭ قاراۋىنا جىبەرىلگەن.  

جاڭا اسكەري كەلىسىمشارت قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى بىرقاتار ماسەلەلەر بويىنشا ءوزارا ارەكەتتەسۋ تۋرالى كەلىسىمدى كوزدەيدى. سونىمەن كەلىسىمشارت بويىنشا:

- تاراپتاردىڭ ءبىرى جۇگىنگەن جاعدايدا، تاراپتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اسكەرلەردى (كۇشتەردى) پايدالانۋدى بىرلەسىپ جوسپارلاۋ;

- تاراپتاردىڭ ءبىرى جۇگىنگەن جاعدايدا، ايماقتىق قاۋىپسىزدىككە تونەتىن سىن-قاتەرلەرگە بىرلەسە قارسى تۇرۋ;

- جەدەل جانە جاۋىنگەرلىك دايىندىق;

- اسكەري ءبىلىم جانە عىلىم;

- تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل;

- بىتىمگەرشىلىك قىزمەت;

- تاراپتاردىڭ ءوز اۋماعىنداعى اسكەري قۇرامالارىنىڭ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋ،  اسكەرلەردىڭ (كۇشتەردىڭ) قىزمەتى جانە ولاردى جان-جاقتى قولداۋ;

- ەكىجاقتى قۇقىقتىق كەلىسىمشارت بازاسىن جەتىلدىرۋ;

- تاراپتاردىڭ اسكەري دەلەگاتسيالارىنىڭ حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ جۇمىسىنا قاتىسۋى اياسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلى;

- مەملەكەتتىك قۇپيانى ساقتاۋ;

- مادەنيەت جانە سپورت.

قازاقستان مەن رەسەي وسى كەلىسىمشارت نەگىزىندە اسكەري سالاداعى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىكتىڭ  ءۇش جىلدىق كەزەڭگە ارنالعان باعدارلاماسىن ازىرلەيدى.

كەلىسىمشارتتا تاراپتاردىڭ اسكەري بارلاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىعى كورسەتىلگەن، بىراق تاراپتاردىڭ ارقايسىسى قارسى تاراپقا باعىتتالاتىن بارلاۋ قىزمەتىن جۇزەگە اسىرماۋعا مىندەتتەلەدى. تاراپتاردىڭ فورماسى مەن مازمۇنىنا قاراماستان، وسى كەلىسىمشارت شەڭبەرىندە ءبىر-بىرىنە بەرگەن كەز كەلگەن اقپاراتى باسقا تاراپقا زيان كەلتىرۋ ماقساتىندا پايدالانىلماۋى قاجەت.

بۇل كەلىسىمشارتتىڭ باسقا مەملەكەتتەرگە قارسى باعىتتالماعاندىعى جانە تاراپتاردىڭ باسقا حالىقارالىق كەلىسىمشارتتاردان تۋىندايتىن قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىنە اسەر ەتپەيتىندىگى اتالىپ وتكەن.

سونىمەن قاتار، تاراپتار بىرلەسكەن ءىس-شارالاردى جوسپارلايدى جانە اسكەري نىساندارداعى ءىس-ارەكەتتەردىڭ سالدارىنان تۋىنداعان ەكولوگيالىق پروبلەمالاردىڭ الدىن الۋ مەن شەشۋدە ءوزارا كومەك كورسەتەدى.

تاراپتاردىڭ ءبىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنە، تاۋەلسىزدىگىنە نەمەسە اۋماقتىق تۇتاستىعىنا قاۋىپ تونگەن جاعدايدا، ەلدەر دەرەۋ كەڭەسە كەلە، حالىقارالىق قۇقىققا، سونىڭ ىشىندە 1992 جىلدىڭ 15 مامىرىنداعى ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى شارتتىڭ ەرەجەلەرىنە سايكەس ءبىر-بىرىنە قاجەت كەز كەلگەن، سونىڭ ىشىندە اسكەري كومەك كورسەتۋ ءۇشىن ناقتى ءىس-قيمىلدى جۇزەگە اسىرادى.

ايتا كەتەيىك، بۇل كەلىسىمشارت  1994 جىلدىڭ 28 ناۋرىزىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىنداعى كەلىسىمشارتتىڭ ورنىنا ازىرلەنگەن.

جارلىق جوباسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىنداعى 1992 جىلدىڭ 25 مامىرىنداعى دوستىق، ىنتىماقتاستىق جانە ءوزارا كومەك تۋرالى كەلىسىمشارتتىڭ جانە 2013 جىلدىڭ 11 قاراشاسىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن رەسەي فەدەراتسياسى اراسىنداعى ءححى عاسىرداعى تاتۋ كورشىلىك پەن وداقتاستىق تۋرالى كەلىسىمشارتتىڭ ەرەجەلەرىنە نەگىزدەلگەن.

-ونىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى – وداقتاستىق جانە ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك، مەملەكەتتىك ەگەمەندىك پەن اۋماقتىق تۇتاستىقتى ءوزارا قۇرمەتتەۋ، شەكارالاردىڭ مىزعىماستىعى، داۋلاردى بەيبىت جولمەن شەشۋ جانە كۇش قولدانباۋ، تەڭ قۇقىقتىق پەن ىشكى ىستەرگە ارالاسپاۋ قاعيداتتارى،- دەلىنگەن جارلىقتىڭ كىرىسپە بولىمىندە.

Abai.kz

12 پىكىر