بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
46 - ءسوز 2623 3 پىكىر 17 قىركۇيەك, 2020 ساعات 11:00

حالىقتىڭ ءۇنى قاي تىلدە شىعادى؟

"حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت" دەگەن ءپرينتسيپتى جاريالادى. ول دۇرىس قوي ارينە. بىراق حالىقتىڭ ءۇنى باسىم بولىگىندە قاي تىلدە شىعادى؟ قازاق تىلىندە. ەلىمىزدەگى 40%-دان استام حالىق اۋىلدا تۇرادى، بارلىعى دەرلىك قازاق ءتىلدى. اراسىندا عانا 90-100 ادام تۇراتىن ورىس ءتىلدى سولتۇستىكتەگى اۋىلدار بار، ولار وتە از. قالا حالقىندا دا جىل وتكەن سايىن قازاق ءتىلدى قاۋىم سانى ارتۋدا. مەنىڭ ويىمشا ەلىمىزدە 75-80% حالىق قازاق ءتىلىن ءبىلىپ، ەركىن سويلەي الادى. قالعاندارى سويلەمەسە دە تۇسىنەدى.

ەندى وسىنىڭ بارىنە قاراپ، راسىمەن حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت بولساق، نەگە جوعارى لاۋازىمعا تاعايىنداعان ساتتە ەڭ الدىمەن سول حالىق ءۇن قاتاتىن ءتىلدى دە ەسكەرمەيدى دەپ ويلايسىڭ. نەگە لاۋازىم بەرەر الدىندا تاجىريبەسى، ماماندىعى سىندى ماڭىزدى كريتەريلەرمەن بىرگە ونىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋى دە ەسكەرىلمەيدى؟ نەگە مينيسترلەر، ءتۇرلى دەپارتامەنت باسشىلارى جانە باسقالاردى قوياردا "وسىلار وزدەرى قىزمەت ەتۋگە ءتيىس مىنا حالىقتىڭ ءتىلىن بىلە ما ءوزى" دەپ ويلامايدى ەكەن قۇزىرلى ورگاندار؟!

جۇمىس بارىسىندا اكىمدىكتەر مەن مينيسترلىكتەردەن قۇجاتتار، ءتۇرلى كەستەلەر كەلىپ جاتادى. 90% ورىس تىلىندە. "مەملەكەتتىك تىلدە جىبەرىڭىز، بار ما قازاق تىلىندە" دەپ جازىپ جىبەرەمىن. "بار ارينە" دەيدى دە، 5-6 ساعاتتان سوڭ جىبەرەدى، پوچتاعا سالىپ، 5 سەكۋندتا جىبەرۋگە بولاتىن قۇجاتتى. سوعان قاراعاندا انا جاقتا وتىرىپ تەرلەپ-تەپشىپ اۋدارادى-اۋ دەيمىن كەيبىرەۋى. كەيبىرى مەملەكەتتىك تىلدە از سۇرايتىندىقتان ىزدەپ وتىرىپ، كومپيۋتەرىنەن ارەڭ تاباتىن سياقتى.

جوعارى جاققا بارعان، مىقتى تازا قازاق ءتىلدى جىگىتتەردىڭ ءبىراز جىلدا ورىسشا سويلەۋگە بەيىمدەلىپ العانىن تالاي كوردىم. سولاي ەتۋگە ءماجبۇر. ويتكەنى جوعارىدا باسىم بولىك جيىلىستار مەن كەزدەسۋلەر، باياندامالار، قۇجاتتار، قاۋلىلار ورىس تىلىندە تانىستىرىلادى. زاڭنىڭ ءوزى الدىمەن سول ورىس تىلىندە جازىلادى.

وسى وزگەرەتىن كۇن بار ما ەكەن؟ "قازىرگى بالالاردىڭ 85-90% قازاق مەكتەپتەرىندە، سول ءبىر تولقىنمەن وزگەرتەتىن شىعار" دەگەن ۇمىتپەن ءجۇرمىز. بىراق سولاردىڭ ءوزى وسكەندە پوزيتسيانى اۋىستىراتىن سياقتى. قالادا قازاق مەكتەبىندە وقيتىن بالالاردىڭ كوبىسى ساباق اراسىنداعى ۇزىلىستە ورىسشا سويلەپ، ورىس تىلىندە اقپارات الماسادى. الەۋمەتتىك پاراقشالارىنا بارىنشا ورىس تىلىندە جازادى. سوعان قاراپ-اق تۇسىنۋگە بولادى.

اسحات قاسەنعاليدىڭ جازباسى

Abai.kz

3 پىكىر