بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
46 - ءسوز 3521 2 پىكىر 10 تامىز, 2020 ساعات 13:50

اباي مەرەكەسى – ۇلت مەرەكەسى!

رۋحانياتىمىزعا تاعى ءبىر قاستەرلى كۇن قوسىلدى. ۇكىمەتىمىز 10 تامىزدى «اباي كۇنى» دەپ ارنايى قاۋلى قابىلدادى. بۇل ويشىل، دانا ۇلتىمىزدىڭ باس اقىنى اباي قۇنانباەۆتىڭ تۋعانىنا 175 جىل تولۋىمەن سايكەس كەلۋى حالىقتىڭ قولداۋىن تاۋىپ وتىر.

قازاقستان ءححى عاسىر بيىگىندە اباي ارمانداعان مۇراتتاردى تولىقتاي جۇزەگە اسىردى دەپ ماقتانىشپەن ايتا الادى.

اباي ۇلتىمىزدىڭ جازبا ادەبيەتىن قالىپتاستىرۋشى، قازاقتىڭ باس اقىنى عانا ەمەس، باس ۇستازى دا.

ءار زاماننىڭ ءوز ابايى بار. ويتكەنى، ءار ۇرپاق ءوز دۇنيەتانىمىن اباي جىرىنان، اباي ىلىمىنەن تابادى. وسىلاي ءوز حالقىنا ادال قىزمەت ىستەيتىن، ۇلتتىق سانا مەن ۇلتتىق رۋحقا تولى ۇل-قىز بولىپ قالىپتاسادى. «سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە، كەتىگىن تاپ تا بار قالان» دەگەن اقىن اماناتى ءار جاستىڭ جۇرەگىنە وي سالىپ كەلەدى.

كەز كەلگەن قوعامدىق قۇرىلىستىڭ ءوز تاڭباسى بولادى. اباي دا «سوقتىقپالى، سوقپاقسىز» جەردە ءوستى، «مىڭمەن جالعىز الىستىم كىنا قويما» دەپ ءوز كۇيىنىشىن ايتىپ كەتتى.

اباي مۇراسى-حالىق مۇراسى.

اباي جىلى باستالىسىمەن  قازاقستاننىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا ۇلى بابامىزدىڭ تۋعانىنا 175 جىل تولۋىنا وراي كوپتەگەن ماقالالار شىعىپ جاتىر. بۇدان اباي قۇنانبايۇلىنىڭ تاۋسىلماس ۇلتتىق قازىنا ەكەنىن بىلەمىز.

بىرىنشىدەن، اباي - ۇلى اقىن. ول پوەزياعا جاڭا ولشەم، جاڭا ىرعاق الىپ كەلدى. اۋىز ادەبيەتىنىڭ شەكپەنىنەن شىعارىپ، جاڭا ەۋروپالىق ادەبيەتتىڭ نەگىزدەرىن ەنگىزدى.

اباي ولەڭگە جاڭا تالاپ قويدى جانە ونى قالىپتاستىردى.

پاتشا قۇداي، سىيىندىم،

تۋرا باستا وزىڭە، - دەپ اقىن ءوزىنىڭ ادامي اقيقات جولىن تاڭدايدى. سونىمەن بىرگە اباي - ولەڭنىڭ ۇلى ميسسياسىن انىقتايدى.

ولەڭ - ءسوزدىڭ پاتشاسى، ءسوز ساراسى

قيىننان قيىستىرار ەر داناسى.

تىلگە جەڭىل، جۇرەككە جىلى ءتيىپ،

تەپ-تەگىس، جۇمىر كەلسىن اينالاسى.

مىنە، اقىننىڭ پوەزياعا دەگەن تالابى دا، قۇدىرەتى دە وسى.

ءسوز-كيەلى. اباي ءسوزدى ءپىر تۇتادى. جانە «مەن جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن» دەپ ولەڭدى ۇلت مۇراتىنا جاراتۋ ماقساتىن قويادى.

اباي ۇلتتىق ويدى بايىتتى، ءارى دامىتتى.

ەكىنشىدەن، اباي ۇلى اعارتۋشى جانە ۇلتتىڭ ءبىرىنشى ۇستازى. ويتكەنى اباي ءبىلىم، عىلىم ارقىلى عانا قوعامدى، ادامدى، زاماندى تۇزەۋگە بولادى دەگەن بەرىك ويعا كەلدى. «تولىق ادام» كونتسەپتسياسىن ۇسىندى. ونى ماتەماتيكالىق ولشەمگە سالدى.

ەدينيتسا – جاقسىسى.

ەرگەن ەلى بەينە ءنول.

ەدينيتسا ءنولسىز-اق،

ءوز باسىندىق بولار سول.

ەدينيتسا كەتكەندە،

نە بولادى وڭكەي ءنول؟

مىنە، اقىندىق فيلوسوفيا وسى. تاريحتى تۇلعالار جاسايدى. اباي – وسىنداي ۇلى، تاريحي تۇلعا. ەدينيتسا.

اباي ولەڭىنسىز، اباي ويىنسىز، ابايدىڭ ءومىر ءسۇرۋ كونتسەپتسياسىنسىز ءبىز وركەنيەتكە جەتە المايمىز. پرەزيدەنت ق.ك. توقاەۆتىڭ «اباي جانە XXI عاسىرداعى قازاقستان» اتتى  ماقالاداعى وي-بايلامدارى وسى ۇلىلىقتى ۇعىنۋعا جول اشادى.

پرەزيدەنتتىڭ «اباي - رۋحاني رەفورماتور» اتتى جاڭا ماقالاسى ابايتانۋدىڭ جاڭا كونتسەپتسياسىنا اينالدى.

ۇلى ابايدى تانۋ، ودان تاعىلىم الۋ پروتسەسسى ءجۇرىپ جاتىر. جالعاسا بەرەدى دە. وعان كۇمان جوق.

قازاقستاننىڭ شەتەلدەگى ەلشىلىكتەرى جانىنان «اباي ۇيلەرى» اشىلىپ جاتىر. ارينە، قۇپتارلىق ءىس.

«اباي ۇيلەرى» تەك قانا ناۋقاندىق سيپات الماسا ەكەن دەپ تىلەيمىن. ءبىر بۇرىشقا ستەند قويىپ، ابايدىڭ سۋرەتىن ءىلىپ، ەكى-ءۇش كىتاپتى قويىپ، وسىنى قاناعات تۇتپاساق  ەكەن.

ابايدى تانۋ ءۇشىن اقىن ۇيىندە كەزدەسۋلەر ءوتىپ، باياندامالار جاسالىپ، اقىن ولەڭدەرى وقىلىپ تۇرسا قانداي جاقسى بولار ەدى؟!

اباي ءتىلىن – قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ ۇيىرمەلەرى جۇمىس ىستەسە نۇر ۇستىنە نۇر ەمەس پە؟

اباي – ۇلتتىڭ ماڭگىلىك كودى، ماڭگىلىك شامشىراعى.

اباي كۇنى قۇتتى بولسىن، اعايىن!

باقىتجان جۇماعۇلوۆ،

قر پارلامەنت سەناتىنىڭ  دەپۋتاتى، ۇعا اكادەميگى.

Abai.kz

2 پىكىر