بەيسەنبى, 28 ناۋرىز 2024
وزەكتى 3655 3 پىكىر 29 ماۋسىم, 2020 ساعات 12:59

COVID-19 ي كازاحسكي ەكولوگيزم (چاست II)

(نە انتيۆيرۋسنايا ستاتيا)

بەسسيستەمنوست كاك مەتود

تاك چتو جە پوشلو نە تاك؟

ساموە ۆرەميا ناپيسات چتو-تو ۆ دۋحە كونستانتينا سيمونوۆا: سەگودنيا ي داۆنو.

ۆ سەگودنياشنەم گلوباليزيروۆاننوم ميرە ۆوياجي سوۆەرشايۋت نە تولكو بوگاچي، منوگيە پروستىە سمەرتنىە تسيركۋليرۋيۋت پو زەمنومۋ شارۋ سلەدۋيا پرينتسيپۋ «رىبا يششەت گدە گلۋبجە، ا چەلوۆەك گدە لۋچشە». نەمالو ي تەح، كتو كوچۋەت، ۆ پرياموم سمىسلە ەتوگو سلوۆا. ي پو سۋشە، ي پو ۆودە. ناپريمەر، بەدۋينى، جيۆۋششيە ۆ پۋستىنياح پەرەدنەي ازي ي سەۆەرنوي افريكي. بەربەرى-تۋارەگي، كوچەۆنيكي پۋستىني ساحارا. كاشكايتسى ي باحتيارى ۆ يرانسكوم پلاتو. شاحسەۆەنى يرانسكوگو اردەبيليا. مونگولسكيە اراتى. سكوتوۆودى-گاۋچو ۆ لاتينوامەريكانسكيح پامپاساح. كوچەۆىە نارودى-وحوتنيكي اركتيكي ي سۋباركتيكي. كوچۋەت تاكجە چاست بەلۋدجەي – پلەميا بالۋچي. تسىگانە، كوچۋيۋششيە تابورامي. ەست ي «مورسكيە تسىگانە» - اۆسترونەزيسكايا ەتنيچەسكايا گرۋپپا بادجاو، پرەدستاۆليايۋششايا سوبوي كوچەۆوي نارود مورەپلاۆاتەلەي.

ۆسە ەتي نارودى ي نارودنوستي، ۆ وتليچيە وت ستران س كلاسسيچەسكيم پرويسحوجدەنيەم، تو بيش وسەدلىح زەملەدەلتسەۆ، كراينە سامودوستاتوچنى – وني ناحوديات ۆسە، چتو نەوبحوديمو دليا جيزني يسكليۋچيتەلنو ۆ سۆوەي ويكۋمەنە. نيكاكيح گوسۋدارستۆەننىح بلاگ، رابوچيح مەست، زۆاني ي رەگالي، ناگراد، پرەميالنوي سۋەتى ي پروچەە يم نە نۋجنى، پوتومۋ چتو وني سامي سەبە بلاگو. پريرودنىە رەسۋرسى يسپولزۋيۋت مۋدرو، بەرەجنو، پونيمايا، چتو نەلزيا يسپولزوۆات ۆارۆارسكي ۆسە رەسۋرسى، كوتورىمي تاك ششەدرو بلاگوسلوۆلەنا يح سرەدا وبيتانيا – بيوسيستەمۋ نەلزيا يستوششات بىسترەە، چەم ونا موجەت ۆوسپولنيت سۆوي «ەكولوگيچەسكي كاپيتال». يم نە نادو بوروزديت پلانەتۋ زەمليا، ۆ بەشەنوم پويسكە لۋچشەي دولي، زاۆوەۆىۆات سەبە مەستو پود سولنتسەم. تە جە بادجاو جيۆۋت نا مورە بەز پيتەۆوي ۆودى ي ەلەكتريچەستۆا، پريستايۋت ك بەرەگۋ تولكو دليا توگو، چتوبى پوحورونيت ترۋپى ۋشەدشيح ۆ مير ينوي. پلەميا ۋرۋس – وبيتاتەلي وستروۆا تيكيتاكي، چتو ۆ لاتينسكوي امەريكە، تاكجە جيۆۋت نا ۆودە، ۆ حيجيناح نا سۆاياح، نو ۆوت ۋجە تىسياچي لەت وني سوسۋششەستۆۋيۋت ۆ گارموني ي سوگلاسي س ريتمامي موريا، نە يستوششايا ەگو. يح وتليچاەت چيستوتا كروۆي، يم چۋجدا پسيحولوگيا وپۋستوشايۋششەگو تورگاشەستۆا، ەتيم دەتيام پريرودى پريسۋششي منوگيە زامەچاتەلنىە، رەدكيە چەرتى ۆ ناشە تسينيچنو-راۆنودۋشنوە، سۋەتنوە ۆرەميا. ا زناەتە پوچەمۋ؟ پوتومۋ چتو ەتي ليۋدي بەرۋت ۋ پريرودى تولكو تو، چتو نەوبحوديمو – جيۆوتنىح ۋبيۆايۋت تولكو پري پوترەبنوستي ۆ پيششە، سوبيرايۋت دارى لەسا ي ساۆاننى تاكجە ۆ نۋجنوم كوليچەستۆە. مينيمۋم ۆرەمەني نا دوبىۆانيە پروپيتانيا، ماكسيمۋم ۆرەمەني نا درۋگيە دەلا. امەريكانسكي پەۆەتس ي رەۆوليۋتسيونەر دين ريد، كوتورىي نەكوتوروە ۆرەميا جيل سرەدي ابوريگەنوۆ امازوني، گوۆوريل: «يمەننو تام، ۋ يندەيتسەۆ، يا ۆدرۋگ پونيال ودنۋ ينتەرەسنۋيۋ ۆەشش: چتو ناشۋ جيزن زدەس، ۆ تسيۆيليزوۆاننوم ميرە، موجنو نازۆات ديكوي، ا جيزن تام، ۆ دجۋنگلياح، ناوبوروت، تسيۆيليزوۆاننوي. ۆەد تاموشنيە يندەيتسى جيۆۋت ۆ لادۋ نە تولكو س پريرودوي، نو ي س ساميمي سوبوي. وني يسترەبليايۋت سەبە پودوبنىح تولكو ۆ سلۋچاە كراينەي نەوبحوديموستي، ا نە پوتومۋ، چتو يم ديكتۋيۋت ەتو يح پوليتيچەسكيە امبيتسي».

ا كۋدا موجنو پوتراتيت وستاۆشەەسيا ۆرەميا ۆ ۋسلوۆياح وگرانيچەننوي سرەدى وبيتانيا؟ كونەچنو، نا سەميۋ، دوم. ۆ اۆسترالي ەست ابوريگەنى، كوتورىە ناۋكا وتنوسيت ك پلەمەنام، وستاۆشيمسيا نا ستادي رازۆيتيا پەرۆوبىتنوگو وبششيننوگو سترويا، زانيمايۋششيحسيا سوبيراتەلستۆوم، رىبولوۆستۆوم ي وحوتوي. ي ەتي «وتستالىە» ۆ ناشەم پونيماني پلەمەنا ۆ دەن نا سوبيراتەلستۆو زاتراچيۆايۋت دۆا-تري چاسا، وستالنوە ۆرەميا پروۆوديات ۆ كرۋگۋ سەمي، ۆوسپيتىۆايۋت دەتەي، زانيمايۋتسيا دوماشنيم حوزيايستۆوم، ۆەدۋت نەسپەشنىە بەسەدى س رودستۆەننيكامي، سوسەديامي، رازمنوجايۋتسيا، ي ت.د. ي ت.پ. تاكوي جە وبراز جيزني ۆەدۋت ۆ ەستەستۆەننوي سرەدە سۆوەگو وبيتانيا ي بەدۋينى – ۆوت ۋجە نە مەنەە چەتىرەح-پياتي تىسياچ لەت، ۆ سۆويح نەيزمەننىح شاتراح س تەنتوم يز كوزلينوي شكۋرى.

شاحسەۆەنى ۆ سۆويح دەرەۆياننىح تاحتەچاپۋ. اراتى ۆ كيبيتكاح-ۋرگاح. گاۋچو ۆوت ۋجە پيات ۆەكوۆ ۆ سۆويح رانچو نە سپەشا پوتياگيۆايۋت ماتە ي جەنەۆەر. كاك سكازانو ۆ بولشوي كنيگە: «مويم رابام نەت ني ستراحا، ني پەچالي»…

ليۋبوپىتنو، سوۆرەمەننىي مير پۋتەم دولگيح ۋمستۆەننىح ي پراكتيچەسكيح ۋپراجنەني پوستيگ-تاكي تسەننوست ەتوي، كازالوس بى، پروستوي يستينى. ناگليادنىي پريمەر – دۆيجەنيە ۆ ەۆروپە زا ۆوسميچاسوۆوي رابوچي دەن. ەگو ۆۆەدەنيە ۆ لەنينسكوي پروگراممە-مينيمۋم زانيمالو وسوبوە مەستو. گوۆوريات، ۆ پوسلەدنيە گودى جيزني ستالين رازرابوتال پروەكت، گدە پود كونترولەم گوسۋدارستۆەننوي ماشينى دولجنى بىلي فۋنكتسيونيروۆات بيزنەس-سترۋكتۋرى – سۆوەوبرازنايا «گوسۋدارستۆو-كورپوراتسيا»، كوتورايا پوزجە بىلا ۋسپەشنو رەاليزوۆانا ۆ كيتاە ي سينگاپۋرە. ساموە پريمەچاتەلنوە زدەس تو، چتو ستالين – ەتوت «چۋدوۆيششنىي دەمون س جەستوكيم سەردتسەم»، – حوتەل سوكراتيت رابوچەە ۆرەميا دو 4-5 چاسوۆ، چتوبى ليۋدي وسۆوبوديۆشەەسيا ۆرەميا ۋدەليلي دۋحوۆنومۋ ي فيزيچەسكومۋ رازۆيتيۋ، نابيراليس زناني، بولشە ۆرەمەني پروۆوديلي ۆ كرۋگۋ سەمي. بىلو پودسچيتانو، چتو پرويزۆوديتەلنوست ترۋدا زا ەتي 4-5 چاسوۆ منوگوكراتنو پرەۆىشاەت پوكازاتەل پرويزۆوديتەلنوستي ۆ ۋسلوۆياح ۆوسميچاسوۆوگو رابوچەگو دنيا. دوباۆيم ك ەتومۋ پوكازاتەلي پو كاچەستۆۋ. ەكسپەريمەنتى، پروۆەدەننىە پوزجە ۋچەنىمي، ۆىدالي نەوجيداننىي رەزۋلتات: چەلوۆەك پري رابوتە 8 چاسوۆ ۆ دەن دوپۋسكاەت 10 وشيبوك، ا كوگدا رابوچەە ۆرەميا ۋۆەليچيلي ەششە نا 2 چاسا، تو چيسلو وشيبوك ۋۆەليچيلوس دو 16. ۆۆيدۋ ەتوگو نەكوتورىە كرۋپنىە كومپاني ميرا ستالي ۆۆوديت تايمينگ: چەتىرە رابوچيح دنەي پو شەست چاسوۆ ۆ دەن، پياتىي دەن – ديستانتسيوننايا رابوتا. پراكتيكا پوكازالا ەففەكتيۆنوست تاكوگو پودحودا. سووتۆەتستۆيە بيوريتموۆ چەلوۆەچەسكوگو ورگانيزما زاكونام پريرودى، ەستەستۆەننىم ريتمام وكرۋجايۋششەي سرەدى نە تولكو پوۆىشاەت ەگو ترۋدوۆۋيۋ دەياتەلنوست، نو ي وبلاگوراجيۆاەت دۋشەۆنو – بىلو زامەچەنو، چتو ليۋدي، كوتورىە ستالي ۋدەليات بولشە ۆنيمانيا دوماشنەمۋ وچاگۋ ي دولشە بىۆايۋت دوما، ستانوۆياتسيا دوبرەە. ۆ يح سەردتساح يسچەزايۋت ستراح ي پەچال.

ۋ كاجدوگو پوكولەنيا سۆويا سۋدبا، ا سۋدبا سىنوۆ كازاحي تاكوۆا، چتو ناشي امبيتسي رانشە نە بىلي بولشە، چەم ناشي ۆوزموجنوستي. ستەپ، ۆسلەدستۆيە سۆوەگو گەوگرافيچەسكوگو پولوجەنيا، ۆ پروشلوم نيكوگدا نە بىلا وستروۆوم يلي كاكيم-تو مەلكيم حوببيتوم، پۋست ۆ نە سيلنو ينتەگريروۆاننوم كاك سەيچاس، نو ۆسە جە دوستاتوچنو تسيۆيليزوۆاننوم ميرە، ي ەتو وبستوياتەلستۆو سدەلالو ۆزايمودەيستۆيە دەتەي پريرودى س تسيۆيليزاتسيەي پروبلەمنوي ۆ پلانە پودرىۆا يح زدوروۆيا. دوباۆيم ك ەتومۋ تو، چتو ۆ كازاحسكوم وبششەستۆە ستروگايا گيگيەنا ۆ سوۆرەمەننوم پونيماني نە ۆسەگدا سوبليۋدالاس، پوەتومۋ دليا كازاحوۆ ينفەكتسيوننىە زابولەۆانيا ۆسەگدا بىلي وسنوۆنوي ۋگروزوي. تەم نە مەنەە، وني ستويكو پەرەنوسيلي ۆسە ەتي ناپاستي. نەۆزگودى نە رازمىۆالي تراديتسيوننىە وسنوۆى، نە رازبراسىۆالي يح پو بەلومۋ سۆەتۋ ي نە سەيالي ۆ ۋماح ي سەردتساح پانيكۋ، ستراح ي پەچال. ۆ كازاحسكوم يازىكە وتسۋتستۆوۆالي سلوۆا، توچنو حاراكتەريزۋيۋششيە سوستويانيە چەلوۆەكا ۆ سوتسيالنوي يزولياتسي – ودينوچەستۆو ي سامويزولياتسيا. وقشاۋلاۋ، وقشاۋلانۋ، پريمەنياەمىە ۆ زناچەني «يزولياتسيا»، «يزوليروۆانيە»، – كرومە «ۋەدينەنيە»، – ۆوزنيكلي منوگو پوزجە. ا ۆسە پوتومۋ چتو ناشي پرەدكي نە زنالي، چتو ۆووبششە زناچيت وتلۋچەنيە وت رودينى، وت دوما، وت رودنوگو وچاگا، وت رودستۆەننيكوۆ، يبو سچيتالي، چتو ەتو توت وستروۆوك سيلى، كوتورىم ەجەدنەۆنو پروپيتىۆاەتسيا چەلوۆەك، پولۋچاەت زارياد بودروستي ي بيوەنەرگيۋ. پوتومۋ چتو چەلوۆەك، سكولكو بى ون ني جيل سۆوەي چاستنوي جيزنيۋ، ۆسەگدا ۆراششالسيا ۆ سۆوەي ەستەستۆەننوي سرەدە – ۆ كرۋگۋ سەمي، رودستۆەننيكوۆ، درۋزەي، سوۆرەمەننيكوۆ ي نە بىلو نيكاكوي نادوبنوستي دليا وتلۋچەنيا. تيپيچنىي كازاح رانشە بويالسيا، ي يستينكتيۆنو، ي ۆپولنە سوزناتەلنو: ۆ ودينوچكۋ ون نە يمەەت وبششەستۆەننوگو ۆەسا ي پرەستيجا، ۆ گرۋپپە ون پريوبرەتاەت ۋۆەرەننوست ۆ سەبە ي چۋۆستۆو نادەجنوستي ي بەزوپاسنوستي. تولكو تاك، نە ۋەزجايا دالەكو، موجنو بىلو نايتي ۆسە، چتو نادو، ريادوم س سوبوي، ي ۆىجيت.

اليحان بۋكەيحانوۆ، پەرۆىي كازاحسكي ۋچەنىي-ەكونوميست، دوسكونالنو يزۋچاۆشي جيزنەوبەسپەچەنيە ي بىت سۆوەگو نارودا، ۆ سۆوە ۆرەميا ۋكازال نا پولنۋيۋ سامودوستاتوچنوست كازاحسكوگو پولۋكوچەۆوگو وبششەستۆا: ۆ كازاحسكوم اۋلە، ناسەلەننوم رودستۆەننىمي سەمەيستۆامي، گدە وبىچنو ناسچيتىۆالوس 10-15 يۋرت، ۆسە نەوبحوديموە دليا جيزني، – ناچينايا س ساقار – مىلوۆارەنيا، زاكانچيۆايا پرەدمەتامي رەمەسلەننوگو يزگوتوۆلەنيا، – وبەسپەچيۆاليس ساموستوياتەلنو، ۆ پرەدەلاح ورگانيزوۆاننوگو ناتۋرالنوگو حوزيايستۆا. نەسموتريا نا حاراكتەرنۋيۋ دليا پاتريارحالنوگو وبششەستۆا سۆەرحۋ دونيزۋ پرونيزاننۋيۋ سيستەمۋ گرۋپپوۆىح سۆيازەي، بازيرۋيۋششەيسيا ۆ پەرۆۋيۋ وچەرەد پو كروۆنو-رودستۆەننومۋ پريزناكۋ، كازاحسكايا سەميا ياۆليالاس «ياچەيكوي وبششەستۆا» ۆ پولنوم سمىسلە ەتوگو سلوۆا. رازۋمەەتسيا، ۆ ۋسلوۆياح ستەپي ترۋدنو بىلو ۆىجيت بەز بليجايشيح ي دالنيح رودستۆەننيكوۆ، ي تاك بىلو زاۆەدەنو، چتو ۆەس اۋل، ناحودياششيسيا ۆسەگو ۆ نەسكولكيح چاساح ەزدى، زانيمالسيا دەلامي سووبششا، كوللەكتيۆنىم اساروم يلي ۇمە, نو ۆمەستە س تەم ەتي سۆيازي يمەلي فورمالنىە وتنوشەنيا، ۋستۋپايا مەستو يادەرنوي (بازوۆوي) سەمە. سەميا بىلا دليا كازاحا گلاۆنىم، وسنوۆنىم پريبەجيششەم، ساموستوياتەلنوي، سۆوەوبرازنوي يزولياتسيەي. ەسلي دليا درۋگيح نارودوۆ كوللەكتيۆيزم پرەدستاۆليال سوبوي ۆرەمياپروۆوجدەنيە ۆنە دوما – ۆ ترۋدوۆوم كوللەكتيۆە، سرەدي درۋزەي، ا تەپەر ۋجە ۆ گرۋپپاح ۆ سوتسسەتياح، –  تو دليا كازاحا پونياتيە كوللەكتيۆيزما ناچينالوس س بەسىك – تراديتسيوننوي دەرەۆياننوي كولىبەلي-كاچالكي. چلەنى سەمي ۆ دۋحوۆنوم پلانە وكازىۆالي درۋگ نا درۋگا گلۋبوكوە ۆوزدەيستۆيە، سكرەپلياياس كرەپكيمي دۋحوۆنىمي سۆيازيامي. كازاحسكي دوم بىل ورگانيزوۆان تاكيم وبرازوم، چتوبى موجنو بىلو دەرجات چلەنوۆ سەمي ۆمەستە، كاك بى ۆنۋتري ودنوي راكوۆينى، بەز زونيروۆانيا وتدەلنوگو پروسترانستۆا (كومنات) – تاك پروچنو ي گلۋبوكو وني بىلي سۆيازانى، چتو پودپيتىۆالي درۋگ درۋگا ەنەرگيەي، پريداۆايا وسوبىي دۋشەۆنىي زاپال.

ۋ منوگيح كوچۋيۋششيح نارودوۆ، – تەح جە بەدۋينوۆ ي اراتوۆ، –  دوموحوزيايستۆو نوسيت گورازدو مەنەە سامووبەسپەچيۆايۋششي حاراكتەر، چەم ۋ كازاحسكوگو كوچەۆوگو وبششەستۆا پروشلوگو ۆرەمەني. ۋ تەح وبششەستۆ س چيستو ناتۋرالنىم حوزيايستۆوم بىلو سلابو رازۆيتو رەمەسلو، توگدا كاك كازاحسكي اۋل ۆپولنە موگ وبەسپەچيۆات سەبيا پرەدمەتامي دوماشنەگو وبيحودا ي حوزيايستۆەننوگو ينۆەنتاريا، ا تاكجە پوچتي ۆسەمي ۆيدامي پرودۋكتوۆوگو پيتانيا، ۆكليۋچايا زلاكوۆىە. ۆ ەتوم وسوبەننوست پولۋكوچەۆوگو ۋكلادا جيزني. چەلوۆەچەستۆو وسۆويلو زەملەدەليە ۆ پوسلەدنيە 15 تىسياچ لەت، سكوتوۆودستۆو رازۆيلوس نامنوگو رانشە نەگو، ك تومۋ جە ناليچيە ۆ كازاحسكوي ستەپي وتنوسيتەلنو بوگاتىح پاستبيشش، ۋگودي، پريگودنىح دليا رازۆەدەنيا سكوتا، ۆ سوۆوكۋپنوستي س پودحودياششيم دليا جيۆوتنوۆودستۆا كليماتوم، پرەدوپرەدەليلي زدەس سكوتوۆودستۆو كاك وسنوۆنوي رود زانياتي، بازوۆوە سرەدستۆو سۋششەستۆوۆانيا، پريچەم وچەن راتسيونالنوگو. ۆ ۋسلوۆياح سپلوشنوي اريدنوي زونى كازاحسكايا ستەپ پرەدپولاگالا تولكو ۆەدەنيە ريسكوۆاننوگو زەملەدەليا، تەم نە مەنەە كازاحسكيە شارۋا ۆ وتنوسيتەلنو پلودورودنىح ۋچاستكاح موگلي ۋسپەشنو زانيماتسيا زەملەدەليەم، پولۋچايا پري ەتوم دوستاتوچنىي دليا سۆوەگو حوزيايستۆا ۋروجاي. ك تومۋ جە ەتو سلۋجيلو نەپلوحيم پودسپورەم دليا جيۆوتنوۆودستۆا، كاك پروچنايا كورموۆايا بازا. بوگارنوە پاشەننوە زەملەدەليە وسوبوگو ترۋدا نە ترەبوۆالو. سكوت ۆ لەتنەە ۆرەميا پاسسيا ۆ پريۆولنىح مەستاح، ۆ لەتوۆكاح، ا س ناستۋپلەنيەم وسەني سگرۋپپيروۆىۆالسيا ۆ وتارى ي تابۋنى، نا زيمۋ زاپاساليس نەكوتورىم كوليچەستۆوم كورما، نا سلۋچاي بەسكورميتسى. ۆ ۋسلوۆياح وتگوننوگو پاستبيششا ۆ زيمنيە مەسياتسى ۋ سكوتوۆودوۆ-ستەپنياكوۆ سلۋچالسيا پەريود ۆىنۋجدەننوگو پروستويا يلي وتدىحا، چەم-تو وتدالەننو ناپومينايۋششەە كارانتيننوە ۆرەميا تسيۆيليزوۆاننوگو ميرا. نو تۋت سلوگان ۆرەمەن كارانتينا «ۆسە، ناستۋپيل كوممۋنيزم – نيكتو نە رابوتاەت ي ۆسە ەديات» نە سوۆسەم اكتۋالەن. ەتو بىل بالانس پرويزۆودستۆا ي پوترەبلەنيا. راۆنوۆەسيە. پريچەم ۆو ۆسەم ي ۆسيا.

تاكيم وبرازوم، سامودوستاتوچنوە ناتۋرالنوە حوزيايستۆو ي نيزكي ۋروۆەن وبششەستۆەننوگو رازدەلەنيا ترۋدا وبۋسلوۆيلي پوچتي پولنوە وتسۋتستۆيە ۆنۋترەننەي تورگوۆلي ۆ كازاحسكوي ستەپي، چتو سبەرەگالو زدوروۆىي ورگانيزم ستەپنياكا وت پاگۋبنوگو دليا نەگو سپەكۋلياتيۆنو-تورگاشەسكوگو دۋحا. سۋششەستۆوۆالا تورگوۆليا ۆنەشنيايا-مەنوۆايا، ناتۋرالنىي وبمەن، نو ونا نيكاك نە زاتراگيۆالا وسنوۆى ناتۋرالنوگو حوزيايستۆا ستەپنياكا. تاتارى-تورگوۆتسى نا دۆۋحكولەسنىح كولياسكاح دوستاۆليالي پرياميكوم ۆ اۋل مەلكۋيۋ باكالەيۋ، ەتو ۆرودە ولدسكۋلنوي رازنوۆيدنوستي سوۆرەمەننوي دوستاۆكي نا دوم يلي ونلاين-پروداج. پارۋ راز ۆ گود ۆ ستەپ زاەزجالي سارتى-تورگوۆتسى يز سرەدنەي ازي، ۆەسنوي ي وسەنيۋ ۋسترايۆالي يارماركي، ۆرودە سەگودنياشنيح تورگوۆو-رازۆلەكاتەلنىح تسەنتروۆ س پولنوتسەننىمي كۋلتۋرنو-رازۆلەكاتەلنىمي پروگراممامي، تولكو پود وتكرىتىم نەبوم، مودۋلنىمي، پەرەنوسنىمي تورگوۆىمي لاۆكامي ي سۆوەوبرازنىمي تراكتيرامي-چايحانا. ستەپنياكي ۆ وسنوۆنوم وبمەنيۆالي پرودۋكتى جيۆوتنوۆودستۆا نا مانۋفاكتۋرۋ، سول، چاي، نەكوتورىە پرەدمەتى بىتا ي دوماشنيۋيۋ ۋتۆار، ا تاكجە نا توگداشنيە سرەدستۆا گيگيەنى – كەروسين ي سكيپيدار، سۆوەوبرازنىي انتيباك دليا ۋنيچتوجەنيا ۆشەي ي بلوح. وحوتنيكي زا وسترىمي وششۋششەنيامي زاپاساليس سلابوناركوتيچەسكيمي ۆەششەستۆامي ۆرودە كۋشالا، ارالا، جۋمجۋما، ليۋبيتەلي چاەپيتي كالامپىروم – زەرنىشكامي گۆوزديكي، پريۆەزەننىمي يز ساموگو كۋالا-لۋمپۋر (وتسيۋدا نازۆانيە قالامپىر). تام جە ۆ حودە وجيۆلەننىح رازگوۆوروۆ، ستەپنياك س حيترەتسوي ۆ گلازاح «پروگۋگليۆال» كورەشا-تورگوۆتسا – چۋت لي نە ەدينستۆەننوگو ترانسلياتورا-وكنا ۆ ينوي مير، ماستەرسكي دوپىتىۆاياس و دالەكيح ي نەۆەدومىح ستراناح: شىن (كيتاي), ماشىن (تيبەت), حيندوستان (ينديا), سارانديل (شري لانكا), فرانكيستان (اۋرۋپا، تو بيش ەۆروپا). ۋ ستەپنياكا زابوت دوما ۆسەگدا حۆاتالو: بەز حوزيايستۆا بىلو سيروتليۆو، ي ون ۋسپەۆال ي حوزيايستۆوم ۋپراۆليات، ي نا زيمۋ زاپاساتسيا، ي دەتەي ناستاۆليات. وسوبەننو وبوجال ون زاكرەپليات دولگيمي ۆەچەرامي پولۋچەننۋيۋ ينفورماتسيۋ گرومكيم چتەنيەم پري سۆەتە كەروسينوۆوي لامپى، ۆ ساموي بولشوي يۋرتە اۋلا. حەشتەگ نە #سيديمدوما، ا #لەجيمدوما. كوگدا ناسكۋچيۆالو سلۋشات بەسكونەچنىە رومانيچەسكيە داستانى، كازاح پەرەحوديل نا ليۋبيمىە پوسلەدنيە نوۆوستي – ۋزۋنكۋلاك – انالوگ سوۆرەمەننوي كونفەرەنتس-سۆيازي يلي سوتسسەتەي، نە ترەبۋيۋششيح نەوبحوديموگو فيزيچەسكوگو پريسۋتستۆيا. ينتەرنەت – كاچەستۆەننىي، شيروكوپولوسنىي، گلاۆنوە، نادەجنىي، نە چەتا تەپەرەشنەمۋ «زومبي-ياششيكۋ» – تو، چتو سووبششال ۋزىنكۋلاك، وبيازاتەلنو سبىۆالوس، وتسيۋدا نارودنايا مۋدروست حالىق ايتسا، قالت ايتپايدى. نەسپروستا پو سيە پورۋ كازاحي، چتوبى ۋبەديتسيا ۆ دوستوۆەرنوستي كاكوي-نيبۋد ينفورماتسي، سپراشيۆايۋت: اۋىلدىڭ قاتىندارى نە دەپ جاتىر ەكەن؟ – «ا چتو وب ەتوم ۆانگۋيۋت ناشي اۋلنىە جەنششينى، چتو وني راسسكازىۆايۋت، زاحوديا درۋگ ك درۋگۋ «نا وگونەك؟».

تو بىلا ەپوحا سلوۆ. ۆ ەتوي نايۆنوي فانتازي پوەزيا نەرەدكو سمەشيۆالاس س نەۆەجەستۆوم، يسكرەننيە چۋۆستۆا س سۋەۆەريەم، پري ەتوم وبنارۋجيۆايا يگريۆۋيۋ نەجنوست، ياسنۋيۋ ريتميچنوست ي مەلوديچنوست پرەكراسنوگو وبرازا كازاحسكوستي. اح، سكولكو تاكيح، زامەچاتەلنىح، بلاگورودنىح، بەسحيتروستنىح، ياروستنو پۋستوپوروجنيح، وبوجاەمىح كازاحسكيمي اۋلامي رازگوۆوروۆ ۆەلوس توگدا پوۆسيۋدۋ، كوگدا تيانۋليس دليننىە ۆەچەرا ۋنىلوي موكروي وسەني يلي زاسنەجەننوي، بەزمولۆنو-سۋروۆوي زيمى! ۆ سۋەتە سۋەت زا سۆەتوۆوي دەن سەگودنيا حوچەتسيا ۋسپەت زاۆەرشيت نەسكولكو دەل دو زاحودا سولنتسا، ي كاجەتسيا تەبە، چتو دەن نەزامەتنو پرولەتەل – ۆرەمەني كاتاستروفيچەسكي نە حۆاتاەت. ا كوگدا ناحوديشسيا دوما، كاك ۆ بىلىە ۆرەمەنا، بۋدتو ۆرەميا راستياگيۆاەتسيا ي ۆمەستە س نيم پريحوديت وسوزنانيە نەنۋجنوستي سپەشكي، وبستوياتەلنوم ي كاچەستۆەننوم ۆەدەني دەل، ۆكۋپە س وششۋششەنيەم سپوكويستۆيا ي ۋميروتۆورەنيا. نەرۆى ۆ پوريادكە، ورگانيزم وتدىحاەت. ي سەميا نە ۆ تياگوست، ۆوپرەكي سوۆرەمەننومۋ، ناۆيازاننومۋ نام پرەسلوۆۋتوگو «نوۆوگو گەرمەتيزما». كاك ۆى دۋماەتە، وتكۋدا نوۆىي كارانتيننىي ترەند: مۋجچينى ۆ ەتي دني ستالي پودستريگاتسيا نالىسو، وتراششيۆات ۋسى ي ششەتينۋ، وتپۋسكات بورودۋ؟ فورمالنايا پريچينا: نەۆوزموجنوست ناۆەستيت پاريكماحەرا يلي پو-سوۆرەمەننومۋ باربەرا، نو نا ساموم دەلە ەتو وتگولوسوك درۋگوگو، مينۋۆشەگو ي كاكوگو-تو ستەپەننوگو، وبستوياتەلنوگو ۆەكا. كوگدا دوم، پۋست سكرومەن ي بەز زاتەي نوۆومودنىح، بەز پرازدنىح پيروۆ، نو چيست ي وپرياتەن، ا سلۋچيس گوستي – ۆسەگدا نايدەتسيا چەم پوتچەۆات. نەسپەشنىە راسسپروسى و دەلاح، بىتە، سوستوياني زدوروۆيا، وبسۋجدەنيە پوسلەدنيح نوۆوستەي، دولگيە يستوريچەسكيە ەكسكۋرسى ۆ سلاۆنوە پروشلوە، پرونيزاننوە دۋحوم وبيازاتەلنو گەرويچەسكيح، نەپرەمەننو بلاگورودنىح پرەدكوۆ، يسكۋسستۆو كراسنورەچيا – شەشەندىك ءسوز، ي، كاك سلەدستۆيە، راسسۋجدەنيا و برەننوستي ەتوگو ميرا – وتكىنشى ءومىر، الەيىم جالعان، ۋمەنيە گوۆوريت تو، چتو وت تەبيا حوتيات ۋسلىشات، – سدەلالي رازگوۆور نايبولەە راسپروسترانەننوي فورموي رازۆلەچەنيا. تاك كاك سلوۆا ۆسكارمليۆايۋت درۋگ درۋگا، ستەپ زنالا تولكو پراۆلەنيە سلوۆ. يازىك نە تولكو ۋكرەپليال ي پريوبششال نارود ك ودنوي كۋلتۋرە، ون تاكجە تسەمەنتيروۆال ەگو ك سۆوەي سرەدە وبيتانيا، كرەپكو-ناكرەپكو پريۆيازىۆال ك دومۋ، نە داۆايا ۆ نەم زاسكۋچات. تو، چتو مى نازىۆاەم «دوم» – ەتو پروستو زدانيە. پروشلىي وپىت ناشەگو نارودا گوۆوريت نام: دوم تام، گدە سەميا. ي ەتو بىل ەگو يدەال، نا فونە تياجەلەيشەگو گرۋبوگو بىتا. ۋتۆەرجدايۋت، چتو يسكليۋچيتەلنوە گوستەپريمستۆو، پريسۋششەە كوچەۆىم نارودام، ۆ توم چيسلە كازاحام، سچيتاەتسيا دولگوم ي چاستيۋ وبششەستۆەننوگو ستاتۋسا كوچەۆنيكا. مول، پروسلىت سكۋپىم، نە وكازات چەستي گوستيۋ – دليا كوچەۆنيكا پوزور، چەرەز گوستەپريمستۆو ون زاسلۋجيۆال رەپۋتاتسيۋ حوروشەگو حوزياينا، بلاگورودنوي ناتۋرى. يلي درۋگوە منەنيە، سوگلاسنو كوتورومۋ وسنوۆۋ ۆەليكودۋشيا ي ششەدروستي، بەسكورىستنوگو ي بەسكونەچنوگو گوستەپريمستۆا ستەپنياكا سوستاۆليال سام حاراكتەر جيزني، پوستوياننوە سكيتانيە پو ستەپي، كوگدا چاستوە پرينياتيە گوستەي وتۆەچالو وبششيم ينتەرەسام، ستال پراۆيلوم پو زاكونۋ ساموسوحرانەنيا ۆ جەستكيح ۋسلوۆياح ستەپي – نا مەستە گوستيا ۆسەگدا موجەت وكازاتسيا ون سام. وبەكتيۆنو، كونەچنو، ەتو تاك. نو ۆوت ستراننىي فاكت: بەدۋين، كوتورىي توجە سلاۆيتسيا نەۆيداننىم گوستەپريمستۆوم، تولكو نا چەتۆەرتىي دەن پوبىۆكي ۆ ەگو شاترە سپراشيۆاەت دوروگوگو گوستيا، پريسلاننوگو ەمۋ اللاحوم، كەم ۆووبششە ون بۋدەت، وتكۋدا ون ەدەت ي ت.د.

كازاح سپراۆليالسيا، – پريچەم وستوروجنو، تاكتيچنو، وبحودنىمي سلوۆامي، – ۋ سۆوەگو قۇدايى قوناق – بوگوم پريسلاننوگو گوستيا، تولكو نا سلەدۋيۋششي دەن ەگو پريەزدا، زا سپەتسيالنو ناكرىتىم دليا نەگو داستاركانوم – سىباعا, پوداۆايا ەمۋ گولوۆۋ سپەتسيالنو زاكلاننوگو وۆەتس يلي دۆۋحكولكي. دەلاەت ەتو ون پو ۋناسلەدوۆاننومۋ وت پرەدكوۆ ينستينكتۋ – ۆ تاينيكاح دۋشي جەلاەت، چتوبى گوست وستاۆالسيا دولشە، كاك-تو ۋكراسيل ەگو دوماشنيە بۋدني، ۆنەس يزمەنەنيا، چتوبى وتۆوديا دۋشۋ، تەم سامىم وبەكتيۆنو پوموگ سامومۋ حوزياينۋ دوما كاك موجنو دولشە بىت ۋ رودنوگو وچاگا. ۆ ەتوم سمىسلە دوم كازاحۋ زامەنيال تراكتير، كاباك، تاۆەرنۋ – ۆسە ۆمەستە ۆزياتوە. ون ناحوديل ۋ سەبيا دوما ۆسە، چتو دۋشا جەلاەت. كوچەۆنيك نە پونيمال، كاك ەتو تاك – يمەيا ۆسە ۆ سۆوەم مالوم پروسترانستۆە، – وتلۋچيتسيا وت نەگو دالەكو. سوزنانيە نە دوپۋسكالو ودەسسيادۋ، ستول بەسسمىسلەننوە بلۋجدانيە پو سۆەتۋ تسەلىح دۆادتسات لەت. دليا نەگو ەتو كازالوس ابسۋردنوي زاتەەي. پوەتومۋ ۆ كازاحسكوم يازىكە وتسۋتستۆۋەت سلوۆو، ادەكۆاتنو پەرەدايۋششەە زناچەنيە پونياتيا «ەميگرانت». ۋ ۋزبەكوۆ ەست سلوۆو «مۋجوجيرليك»، ۋ كىرگىزوۆ «بوزعىن»، ۆ زناچەني «ەميگراتسيا»، «ەميگرانت»، ۆ كازاحسكوم جە زا نەيمەنيەم ونوگو، نا زارە نەزاۆيسيموستي پريشلوس «زاسۆاتات» ۋزبەكسكي «مۋگادجىر»، كوتورىي تولكوم تاك ي نە پريجيلسيا.

ۆ دورەۆوليۋتسيوننوي كازاحسكوي يستوري يمەيۋسيا ۆسەگو دۆا-تري فاكتا پوسەششەنيا كازاحامي زارۋبەجنىح ستران: پەرۆىي يز نيح وتنوسيتسيا ك چوكانۋ ۆاليحانوۆۋ، كوتورىي پو نەپودتۆەرجدەننىم سۆەدەنيام نا كوروتكوە ۆرەميا پوسەتيل پاريج، پو دوستوۆەرنىم جە فاكتام يزۆەستنو، چتو ۆ 1894 گودۋ ۆ لوندونە پوبىۆال پروسۆەتيتەل مامبەتالي سەردالين، ي پوسلەدنەە، ەتو پەشەە كرۋگوسۆەتنوە پۋتەشەستۆيە اليبي جانگەلدينا ۆ 1912 گودۋ. ي ۆسە. پرورىۆى چەرەز سامووگرانيچەنيا كازاحسكوگو وبششەستۆا تەح ۆرەمەن نا ەتوم زاكانچيۆايۋتسيا، حوتيا بوياتسيا بىلو نەچەگو – كازاحي نە كۋريلتسى، نە پرينيمايۋششيە وبراتنو ۋەحاۆشيح زا كوردون سووتەچەستۆەننيكوۆ. پريمەچاتەلنو، نەچتو پودوبنوە پرويزوشلو ەششە رانشە ي ۆ كيتاە. پوسلە توگو كاك حانزۋ ۆ راننەم سرەدنەۆەكوۆە يزوبرەلي كومپاس، كيتايسكيە مورەپلاۆاتەلي ستالي سوۆەرشات دالنيە تورگوۆىە پلاۆانيا نا وگرومنىح كورابلياح، تولكو ودنا يز كوتورىح موگلا رازمەستيت نا سۆوەم بورتۋ دۆەستي گوللاندسكيح كاراۆەلل، ي دوستيگلي بەرەگوۆ نەۆەدومىح دليا ينوگو ميرا نوۆىح زەمەل، ۆ توم چيسلە كونتينەنتا، نازۆاننوگو زاتەم امەريكوي، نو ەتي ۆوياجي ۆنەزاپنو پرەكراتيليس. ستارەيشينى سترانى، ۋۆيدەۆ، چتو دولگيە وتلۋچكي، سوپرياجەننىە «ۆكۋشانيەم» پلودوۆ درۋگيح تسيۆيليزاتسي، ستالي رازرۋشات وسنوۆۋ وسنوۆ حانزۋ – يح سۆياتوي دوم، وكازىۆات نا نەگو ي چەرەز نەگو نا تراديتسيوننىە ۋستوي ي پرەدستاۆلەنيا رازمىۆايۋششەە ۆوزدەيستۆيە، ستروگو-ناستروگو زاپرەتيلي سوۆەرشات دالنيە پوەزدكي. گيگانتى-كورابلي بىلي رازوبرانى. سەگودنيا ۆو دۆورە حانزۋ پوكوياتسيا چەرەپا نەسكولكيح پوكولەني يح پرەدكوۆ، كوتورىح ني ۆ كوەم سلۋچاە نەلزيا وستاۆليات.

ۋ حانزۋ ي كازاحوۆ، ەتيح دۆۋح نارودوۆ، گريفونوۆ، ستەرەگۋششيح «زولوتو»، - نەمالو وبششەگو، نو سۋششەستۆەننايا يح رازنيتسا ۆ يح تەورياح – «تەوري دەيانيا» پەرۆوگو ي «تەوري نەدەيانيا» ۆتوروگو. كيتايتسى پولۋشۋتيا-پولۋسەرەزنو گوۆوريات، چتو بوگ وبوشەلسيا س نيمي نەسپراۆەدليۆو، نادەليۆ يح «وكەان ليۋدەي» تاكوي تەرريتوريەي، كاكايا ۋ نيح ەست، ي، ناوبوروت، ينىە نارودى نەسورازمەريموي ك يح كوليچەستۆۋ زەملەي. ديپلومات-سينولوگ كاسىم-جومارت توكاەۆ ۆ ودنوي يز سۆويح كنيگ وپيسىۆاەت، كاك ون، مولودوي سوترۋدنيك پوسولستۆا كازاحستانا ۆ كنر، ودناجدى ۆ وبەدەننوە ۆرەميا پريەزجاەت پو دەلام ۆ ودين يز وفيسوۆ ۆ پەكينە، گدە س ۋديۆلەنيەم وبنارۋجيۆاەت سپياششيح نا وتكيدنىح كرەسلاح كيتايتسەۆ. پوسلەوبەدەننايا، وبيازاتەلنايا دليا حانزۋ سيەستا - يبو س پياتي-شەستي چاسوۆ ۋترا دو سەمي ۆەچەرا وني نا نوگاح. رۋسسكيە جە پۋتەشەستۆەننيكي، پوبىۆاۆشيە ۆ كازاحسكوي ستەپي ۆ XIX ۆەكە، توجە ۋديۆلياليس، ۋۆيدەۆ ۆ يۋرتاح ليۋدەي، پوگولوۆنو سپياششيح دو ۆوسحودا سولنتسا اج ۆ روست اركانا، چتو، ۆپروچەم ۋناسلەدوۆانو منوگيمي سوۆرەمەننىمي يح وتپرىسكامي ۆ ۆيدە پروبلەمى راننەي پوبۋدكي.

ايجان جۋزباي، يزۆەستنىي كازاحستانسكي ديزاينەر، سوزداتەل برەندا «ZHUZBAY»، راسسكازىۆاەت و سۆوەي ۋچەبە ۆ پەكينسكوم ينستيتۋتە مودى ي تەحنولوگي: «كيتايسكايا شكولا ناۋچيلا مەنيا ترۋدوليۋبيۋ. پريزنايۋس، يا لەنيۆايا، چاستەنكو موگلا سپات دو وبەدا ۆ ۆىحودنىە، توگدا كاك موي كيتايسكيە سوكۋرسنيكي، نەسموتريا نا حولود، ۋجە س ۋترا سيدەلي ۆ كلاسسە س كوفە، تاسكالي مانەكەنى س وبششەجيتيا ۆ كامپۋس ي وبراتنو. وني نە پريۆىكلي جالوۆاتسيا ي نىت، پوتومۋ چتو ۆىروسلي ۆ جەستكوي كونكۋرەنتنوي سرەدە. ي ۆوت ەتا كيتايسكايا شكولا جيزني، كوگدا منوگو ليۋدەي ي تەبە نادو دوكازات، چتو تى لۋچشە ۆسەح، منوگومۋ مەنيا ناۋچيلا. ودنو دەلو بىت لۋچشە سرەدي دەسياتكا، درۋگوە – سرەدي سوتەن تىسياچ. زدەس نۋجنو پوستوياننو راستي». كونەچنو، لارەك وتكرىۆاەتسيا پروستو: كيتايتسۋ ۆ نەپروستىح ۋسلوۆياح ۆىجيۆانيا، ۆ ۋسلوۆياح سجاتوي ەكونوميكي پريحوديلوس ۆكالىۆات وت زاري دو زاري، ۆستاۆات چۋت سۆەت، ا ۆوت دليا كازاحا س ەگو ەكونوميكوي، وسنوۆاننوي نا كرۋگلوگوديچنوي تەبەنوۆكە ي نەپوليۆنوم، بوگارنوم زەملەدەلي، ترۋد نە بىل تياجكوي پوۆيننوستيۋ. كوگدا اباي نەششادنو يزوبليچال لەنوست سۆويح سوپلەمەننيكوۆ كاك پوروك، سكورەە ون سدەلال ەتو س ميروۆوززرەنچەسكوي ۆىسوتى ەۆروپەيتسا يلي ۆەستەرنيزيروۆاننوگو كازاحا. ەتو دليا ەۆروپەيتسا سيە نەپونياتنوە نەدەيانيە كازالوس پۋستىم ۆرەمياپروۆوجدەنيەم، پوپۋستۋ ۋبيتىم ۆرەمەنەم، ا دليا ساموگو كازاحا ونو وزناچالو جيت پولنوي جيزنيۋ – نادو جيت، ا نە سۋششەستۆوۆات، يناچە زاچەم سوبستۆەننو مى پريحوديم ۆ ەتوت مير؟! نە پوسلانى مى، ناۆەرنوە، سيۋدا دليا توگو، چتوبى پروۆەستي جيزن س يلليۋزيەي سۋششەستۆوۆانيا پود تياجەستيۋ مىسلەي و پروپيتاني؟! – راسسۋجدال زدراۆىي سمىسل ستەپنياكا.

ەست تاكوي انەكدوتيچەسكي سكاز. ا موجەت ي بىل.

لەجيت كازاح ۋ سۆوەي يۋرتى. ريادوم پروحوديت ۋزبەك نا يشاكە.

- چتو رازلەگسيا، كازاح-اكا؟

- دا ۆوت لەجۋ… وتدىحايۋ…

- پوشەل بى ۆ پولە، چەم پوپۋستۋ لەجات.

- ا زاچەم؟

- كاك زاچەم؟ رابوتات.

- ا زاچەم رابوتات؟

- نۋ، پوۆوزيشسيا نا سۆوەي زەملە، سوبەرەش ۋروجاي.

- نۋ، سوبرال، دالشە چتو؟

- زاپاسەشسيا نا زيمۋ ۆپروك، يزليشكي پروداش نا بازارە.

- ا چتو پوتوم؟

- پوتوم پريدەش دوموي.

- نۋ، پريشەل دوموي. دالشە چتو؟

- پولەجيش، وتدوحنەش.

- ا يا چتو دەلايۋ؟!

ۋنيكالنوە پونيمانيە ۋستويچيۆوي جيزني، ەي-بوگۋ، ۋنيكالنوە! توت فاكت، چتو كازاحام وچەن چاستو نە دوستاۆالو ينيتسياتيۆنوستي ي پرەدپريمچيۆوستي، نە پودپورتيلو يح پريرودنۋيۋ جيزنەرادوستنوست، دوبروجەلاتەلنوست ي دوبرودۋشيە، ا وبۋسلوۆلەننىە يح ەكولوگيزموم نەدالنوۆيدنوست، بەززابوتنوست ي بەسپەچنوست پو وتنوشەنيۋ ك بۋدۋششەمۋ نە پوروجدالو ترۋدنوستەي ۆ يح جيزني. پوكۋدا نە ستولكنۋليس وني س تاك نازىۆاەموي تسيۆيليزاتسيەي، ي زا كاكوي-تو نەپولنىي ۆەك ەيۋ نە بىلو ۋنيچتوجەنو سيە ساموبىتنوە ياۆلەنيە ۆ ميروۆوسپرياتي نارودا – ەكولوگيزم. ۆمەستە س ەتيم پومەنيالوس ۆ كورنە زناچەنيە سەمي، كازالوس بى، ودنا يز نايبولەە كونسەرۆاتيۆنىح ۆ ميرە سوتسيالنىح ينستيتۋتوۆ. ي جيزن پوشلا ناپەرەكوسياك، سكوسيلاس. تا سامايا جيزن ۆ پولنوم سوگلاسي ي گارموني س وكرۋجايۋششەي سرەدوي. نە بىت دوما، نە وستاۆاتسيا دوما، ا جيت دوما.

چاست I: COVID-19 ي كازاحسكي ەكولوگيزم

ماكسات تاج-مۋرات

Abai.kz

3 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

العىس ايتۋ كۇنى

العىس ايتۋ كۇنى جانە ونىڭ شىعۋ تاريحى

جومارتبەك نۇرمان 1562
الاشوردا

قوجانوۆ مەجەلەۋ ناۋقانىندا (جالعاسى)

بەيبىت قويشىباەۆ 2256
عيبىرات

قايسار رۋحتى عازيز جان

مۇحتار قۇل-مۇحاممەد 3531