بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
تۇلعا 9930 6 پىكىر 22 مامىر, 2020 ساعات 12:03

مۇقاعالي «كۇندەلىگىنە» زەر سالعاندا...

1

جىر جۇلدىزى مۇقاعالي ماقاتاەۆ ادەبيەتتىڭ بارلىق جانرىنا قالام تارتقان دارىن يەسى. ءبىز مۇقاعاليدى شىنايى تانۋ ءۇشىن ونىڭ «قوش، ماحاببات» اتتى پروزالىق جيناعى مەن «كۇندەلىگىنە» زەر سالا كەتۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز. 

مۇقاعاليدىڭ قازاق پوەزياسى تۋرالى وي-تولعانىستارى مەن ولجاس سۇلەيمەنوۆ، ەركەش يبراحيم، قادىر مىرزا-ءالى قاتارلى قابىرعالى قالامگەرلەر تۋرالى جازعان سىن ماقالالارى ونىڭ سىن سالاسىنداعى وزىندىك بيىگىن بايقاتىپ تۇر. بۇل سوزىمىزگە مۇقاعاليدىڭ قادىر مىرزا-ءالى تۋرالى قالام تەربەگەن «سەزىم نايزاعايى» اتتى سىن ماقالاسىن اتاپ ايتۋىمىزعا بولادى. 

اقىننىڭ «قوش، ماحاببات» اتتى پروزالىق جيناعىنا «قۇلىپتاس»، «مارۋسيانىڭ تاۋى»، «وزگەرمەپتى»، «اجە» قاتارلى ءتورت اڭگىمەسى، «قوس قارلىعاش»، «جىل قۇستارى» اتتى ەكى پوۆەسى، «قوش، ماحاببات» اتتى دراماسى ەنگىزىلىپتى. 

«مۇقاعالي ولەڭ جازۋمەن قاتار، پروزاعا جانە دراماتۋرگياعا قالام تارتىپ، ءوزىنىڭ شىعارماشىلىق قۋاتىن بايقاتقانى بەلگىلى. «اق قايىڭ» پوەماسىنىڭ نەگىزىندە «قوش، ماحاببات» پەساسىن جازدى. بۇل پەسا اقىن دۇنيەدەن وزعان سوڭ ساحنالاندى. م.اۋەزوۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ رەپەرتۋارىنان تۇراقتى ورىن الدى. سودان بەرى قانشاما جىلدار وتسە دە كورەرمەندەر كوبەيمەسە، ازايعان جوق» («مۇقاعالي» جۋرنالى، 2009 جىل، 9-سان، 4-بەت). 

مۇقاعالي پروزاسى تۋرالى اقىن فاريزا وڭعارسىنۆا: «مۇقاعالي ماقاتاەۆ ــ قازاق تاريحىنداعى ەڭ وقىرمانى كوپ، قالىڭ حالىق باستى جاناشىرى بولعان سۋرەتكەر. ول ەڭ الدىمەن اقىن، قازاق جىرىنىڭ قۇدىرەتى. 

«قوش، ماحاببات» – سول جىر قۇدىرەتىنىڭ قارا سوزبەن جازىلعان وي ورنەكتەرى، ءتۇيىن-تۇجىرىمدارى. ماقاتاەۆ ــ ۇلكەندى-كىشىلى پروزالىق تۋىندىلارىندا دا سول اقىن ماقاتاەۆ كۇيىندە قالعان. ونەردىڭ بيىكتىگى مەن ادام بيىكتىگىنىڭ تۇتاستىعىن، جاراسىمىن ىزدەگەن ويلى وقىرمان ءۇشىن كەرەگى دە سول بولسا كەرەك» (مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ «قوش، ماحاببات» اتتى كىتابىنا جازعان العىسوزىنەن), – دەپ جازىپتى. 

مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ جالپى شىعارمالارىن وقىپ شىققاننان كەيىن ونىڭ اقىن، سىنشى، پروزيك، اۋدارماشى، جۋرناليست سىندى سان ونەردىڭ بيىگىنەن كورىنگەن اسا زور تالانت يەسى ەكەنىن بايقايسىڭ. 

ال ءبىز باسقاسىن قويا تۇرىپ، 1991 جىلى قازاقستاننىڭ «جالىن» باسپاسىنان جارىققا شىققان اقىننىڭ «كۇندەلىك» اتتى كىتابىنا توقتالا كەتەيىك. مۇقاعاليدىڭ كۇندەلىگى ەڭ العاش «لەنينشىل جاس» (قازىرگى «جاس الاش») گازەتىنىڭ 1988 جىلعى قاڭتاردىڭ 20-21-22-كۇنگى ءۇش سانىندا «ماحابباتتا-پاراساتقا» دەگەن ايدارمەن جاريالانىپتى. كەمەڭگەر قالامگەر ءابىش كەكىلباەۆ «كۇندەلىككە» جازعان العىسوزىندە: «ءوز حالقىنا دەگەن ۇلى ماحابباتىن ولە-ولگەنشە جوعالتپاي، شىن عاشىق بولا بىلگەن اقىن – مۇقاعالي»، – دەپ كەرەمەت تەڭەۋىن بەرىپتى. ءبىز ەندى مۇقاعاليدى تانۋدىڭ ءبىر قىرى بولعان «كۇندەلىككە» زەر سالايىق. 

2

كۇندەلىك جازۋ ۇلكەن مادەنيەتتىلىكتىڭ بەلگىسى بولىپ تابىلادى. كۇندەلىكتىڭ ۋاقىت وتكەن سايىن قۇنى ارتىپ، ادامداردى سول ءداۋىردىڭ تاريحي جاعدايىمەن تانىسۋعا ءارى ۇلى ادامداردىڭ ونەگەلى ءومىر جولىنان تاربيەلىك ءدارىس الۋ ورايىنا يە بولا الادى. 

«كۇندەلىكتە ادام ءومىرىنىڭ كۇندەلىكتى ءىس-ارەكەتى، سونداي-اق قوعامداعى كۇندەلىكتى وقيعالار جازىلادى» («ورتا مەكتەپتەرگە ارنالعان قولدانىلمالى ادەبيەت»، شىنجاڭ جاستار-ورەندەر باسپاسى، 1996 جىل، جەلتوقسان، 143-بەت). 

ۇلى ادامداردىڭ كوبى كۇندەلىك جازۋدى داعدىعا اينالدىرعان. سولاردىڭ ءبىرى مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ «كۇندەلىك» اتتى ادەبي جيناعى. 

«مۇقاعالي مۇراسىنىڭ ىشىندەگى جۇرت نازارىن ەرەكشە اۋدارعان دۇنيەسى ــ «كۇندەلىكتەرى». اقىن وندا ءوزى اسەرلەنگەن ساتتەردى اق قاعازعا ءتۇسىرىپ وتىرعان. مەن مىناداي كوزقاراس تۇيىندەرىن جازۋدامىن دەپ ەشكىمگە ايتپاعان. ياعني، وزىمەن-ءوزى سىرلاسقان، وزىمەن-ءوزى مۇڭداسقان. 

قازىر سول «كۇندەلىكتەرگە» كوز سالىپ وتىرساڭىز، سونداعى زاماننىڭ دا، سونداعى ادامنىڭ دا سان الۋان بەينەلەرىن كورەسىز. اقىننىڭ جابىرقاعان جانىن، كۇيزەلىپ شىققان جۇرەگىنىڭ ءانىن تىڭدايسىز» («مۇقاعالي» جۋرنالى، 2011 جىل، 1-2-سان، 47-بەت). 

اقيىق اقىن 1972 جىلدىڭ 21 ءساۋىر كۇنگى جازعان كۇندەلىگىندە: «ادامداردىڭ اراسىندا بولعان الاۋىزدىق مەنى دە شارپىماي وتكەن جوق. «جۇلدىزدىڭ» ديلوسىن وتكىزىپ بەرىپ، پوەزيامدى ءوزىم الىپ قالدىم...نەمەن تىنارى بەلگىسىز، بارىم مەنىڭ، بالام مەنىڭ، جارىم، جاقسىلىعىم مەنىڭ – پوەزيام، تەك سەنى ساقتاپ قالسام ەكەن. سەنى دە ولتىرگىسى كەلە مە، قالاي؟ ولاي بولا قويماس، ەگەر بولا قالسا، قالعان ءومىردىڭ قىزىعى نە ماعان؟! ويلاپ وتىرسام، مەندە ءبىر-اق ارمان بار ەكەن. ول ـــ قالايدا حالقىما جاعىنۋ، ۇناۋ سوعان. تەك، سوعان عانا جاسىرماي شىنىمدى ايتسام دەپ ەدىم. حالقىم، ءۇنىمدى قالاي جەتكىزەم ساعان؟ اينالام تارىلىپ، قۇرساۋلانىپ بارادى. جاعداي قيىن، وتە قيىن...» («مۇقاعالي قازاقتىڭ دومبىراسى»، شىنجاڭ حالىق باسپاسى، 2009 جىل، شىلدە، 163-164-بەت), – دەيدى. 

ەرەكشە تالانت يەلەرى ولمەيدى، حالىق جۇرەگىندە ماڭگى جاسايدى. مۇقاعالي ەسىمى حالىق جۇرەگىندە جازىلعان كيەلى اقىن. ول ءوز حالقىن، ءوز پوەزياسىن ماڭگى ءسۇيىپ ءوتتى. قازاق پوەزياسىندا ەشكىم قايتالاماس دارا قولتاڭبا قالدىردى. اقىننىڭ 1973 جىلى جەلتوقسان ايىنىڭ 24-كۇنى جازعان كۇندەلىگى وسىنىڭ ايقىن مىسالى. 

«بۇل جىل دا ءوتتى، كۇيبەڭىمەن، ازاپپەن وتكەن ءولى كۇندەردى قويشى، جىرسىز وتكەن كۇندەر مەن ءۇشىن ءولى كۇندەر. تاعدىردىڭ بۇل الدانىشتى قيعانىنا دا قۇلدىق. پوەزيا بولماسا قايتەر ەدىم، نە ىستەر ەدىم؟ اقىننىڭ ءوز مەملەكەتى، ءوز قوعامى، ءوز دۇنيەسى بار. بۇل از دۇنيە ەمەس، دەمەك، مەن سول ءۇشىن ءومىر سۇرەم، سول ءۇشىن كۇرەسەم. كۇرەسەم؟! كىممەن، نەمەن كۇرەسەم؟ وزىممەن ءوزىم بە؟ سوڭعى ءسوزدى ايتىپ ءولۋ كەرەك قوي. قانداي ءسابي ەدىم. و، ءتاڭىرىم! تۇيسىك بەرە گور، تۇيسىك بەرە گور!» («ءحانتاڭىرى» گازەتى، 2011 جىل، 29-شىلدە كۇنگى سانى). 

جازۋشى، عالىم زەينوللا قابدولوۆ: «ادەبي تالانت دەگەن نارسە – قولدان جاسالمايتىن، وزىندە جوق بولسا، وزگەدەن قارىزعا الۋ مۇمكىن ەمەس، جەر- جاھاننان قانشا ىزدەگەنمەن تاپتىرمايتىن نارسە!»، – دەيدى. 

مۇقاعالي «كۇندەلىگى» ءبىز ءۇشىن تابىلمايتىن ەڭ قىمبات بايلىق. اقىننىڭ بۇل مۇراسى تۋرالى نۇرلىتاي ۇركىمباي «كۇندەلىكتەر» قالاي جارىق كوردى؟» اتتى ماقالاسىندا: 

«ءبىر كۇنى بولىمگە مەنى ىزدەپ كينورەجيسسەر سەرىك ايتباەۆ كەلدى. دەرەكتى فيلمدەر بويىنشا مامان ەكەن. 

ــ مۇقاعالي اقىن جايلى دەرەكتى دۇنيە تۇسىرسەم دەگەن ويىم بار. ستسەناري اۆتورلىعىنا ءسىزدى تاڭداپ وتىرمىن، – دەيدى جاڭا عانا تانىسقان قوناعىم. ءسويتتى دە سەرىك ايتباەۆ قاپشىعىنان ءبىر قالىڭ داپتەر شىعاردى. 

ــ مۇقاڭنىڭ كۇندەلىگى! – دەدى ول اسا سالتاناتتى ۇنمەن. 

ــ مەندە مىنانداي ۇسىنىس بار. اۋەلى بۇل دۇنيەلەردى ءبىزدىڭ گازەتتە جاريالايىق. ياعني حالىققا ورتاق دۇنيەگە اينالسىن. 

ــ ءسىز كەشىرىڭىز، مەن بۇل داپتەرلەردى سىزگە ءدال قازىر ۇستاتىپ كەتە المايمىن. لاشىن اپايمەن كەلىسىم بار ەدى. ءوز قولىنا تاپسىرامىن. كەشىكتىرمەۋگە تىرىسامىن. اپارىپ بەرگەن كۇنى سىزگە حابارلاپ، ايتارمىن. 

رەجيسسەرمەن قوش ايتسا سالىسىمەن ۋاكەڭنىڭ، «لەنينشىل جاستىڭ» سول كەزدەگى رەداكتورى ءۋاليحان قاليجاننىڭ كابينەتىنە قاراي قۇستاي ۇشتىم. 

ــ جاقسى، ەگەر سەن شىنىمەن ول دۇنيەنى قولىڭا تۇسىرەر بولساڭ، توقتاتپاستان بىرنەشە نومىرگە بەرەلىك» («مۇقاعالي» جۋرنالى، 2011 جىل، 1-2-سان، 47-48- بەت), – دەپ جازىپتى. 

وسىلايشا اۆتور مۇقاعاليدىڭ قاراشاڭىراعىنا بارىپ لاشىن جەڭگەيمەن كەزدەسىپ، قىمباتتى اقىن كۇندەلىكتەرىن الىپ قايتادى. بۇل كۇندەلىكتىڭ شامامەن 80-90 پايىزدايى ورىس تىلىندە جازىلعاندىقتان مۇنى بەلگىلى جازۋشى بەكسۇلتان نۇرجەكەەۆقا ءبىر ءبولىمىن تاڭداپ قازاقشاعا اۋدارتىپ، «لەنينشىل جاس» گازەتىنىڭ 1988 جىلعى 20-21-22-قاڭتار كۇندەرىندەگى ءۇش سانىندا قاتار جاريالاپ، قالىڭ وقىرمان اراسىندا كۇشتى اڭىس قوزعايدى. وسىدان كەيىنگى جىلداردا مۇقاعالي كۇندەلىگى جەكە كىتاپ بولىپ، بىرنەشە مارتە باسىلىم كوردى. 

ءارى قاراي تاعى دا اقىننىڭ كۇندەلىك بەتتەرىنە نازار اۋدارايىق. 1973 جىلى ناۋرىز ايىنىڭ 6 كۇنگى كۇندەلىگىندە اقىن بىلاي دەپ جازعان ەكەن: 

«پوەزيا ــ عىلىم. زەرتتەۋ كەرەك. ادام ءومىرىنىڭ، ادام جانىنىڭ زەرتتەلمەگەن، قالام تارتىلماعان نەسى قالدى؟ سونى تابۋ، سونى زەرتتەۋ كەرەك. ادام سەزىمىن جان-جاقتىلى زەرتتەيتىن قۇدىرەت بولسا، ول تەك پوەزيا. باسقا ەشقانداي دا عىلىمنىڭ قولىنان كەلمەيتىن شارۋا بۇل» («مۇقاعالي قازاقتىڭ دومبىراسى»، 165- بەت). 

مىنە، بۇل كۇندەلىكتە ءسوز ونەرىنىڭ كيەلى جولىنا ساپار شەككەن مۇقاعالي ادامنىڭ جان-دۇنيەسىن، مىنەز-قۇلقىن پوەزيا ارقىلى زەرتتەۋ كەرەكتىگىن مەڭزەيدى. قاسيەتتى پوەزيانى اقىننىڭ عىلىم رەتىندە قاراعان مول ءبىلىمىن، بيىك مادەنيەت دەڭگەيىنىڭ ۇلى پاراساتىن اڭعارا الامىز. 

مۇقاعالي ماقاتاەۆ ءوزىنىڭ 1973 جىلى ناۋرىزدىڭ 17 كۇنى جازعان كۇندەلىك داپتەرىندە قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى عابيت مۇسىرەپوۆقا كەزدەسكەندىگى، ول كىسىنىڭ التىن قالام تارتۋ ەتكەنى ايتىلعان. ەستەلىكتە بۇل بىلايشا باياندالعان: 

«وتكەن اپتادا عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ ۇيىندە بولدىم. بۇل اداممەن جاقىن كەلىپ سۇحباتتاسقانىم وسى. ۇيىندە ءوزى جالعىز ەكەن. جىلى قارسى الدى. ەكى ساعاتتاي اڭگىمەلەستىك. مەن عابەڭدى بويىنداعى دارىنىنىڭ ءبارىن بەرىپ بولعان ادام دەپ ايتا المايمىن. ال، بويىندا جاسىرىنىپ جاتقان جانار تاۋى بار ەكەنىنە كۇمانىم جوق. ۋاقىت-اي! ادەبيەت، جالپى كوركەم ونەر جونىندە بولار-بولماس شولۋ جاساپ، پىكىرلەستىك، قارت ارىدان ويلايدى. قازىرگى قازاق پوەزياسى قاتتى تولعاندىرىپ جۇرگەن كورىنەدى. بىردەمە دەسەم بە دەيدى. «اققۋلار ۇيىقتاعانعا» تەبىرەنىپ پىكىر ايتتى، ءسۇيسىنىپ قالدى، مەن ىڭعايسىزداندىم، ويىمدى تۇيە قويدى دا، قويا قويدى. ولەڭدەر وقىدىم. كەتەردە ماعان قالام سىيلادى (التىن قالام). 

قارت قارتايعان ەكەن. بۇكىل ۇيدە جالعىز ءوزى وتىرعانى قاتتى اسەر ەتتى ماعان. كابينەتى جۇپىنى، جازۋ ۇستەلى ءتىپتى جۇپىنى، باسى ارتىق دۇنيەلەر، الەمىش- جالەمىشتەر جوق. ۇزىندى-قىسقالى، ءبىر تۇستەس ۇشكىر ۇشتالعان قارىنداشتار تۇر. تىلدەي پاراققا ارابشا جازىپ تاستاپتى، جاڭادان جازىلعان، ءسىرا. قوراپقا سالعان ەكى مىلتىعى تۇر. كىرە بەرىستە ساياتشىنىڭ ساۋىت-سايماندارى. رەتىن تاۋىپ وزىمەن ۇزاعىراق سويلەسەر مە ەدى. ءبىراز بىرگە بولىپ، دوستاسار ما ەدى. ءتاڭىرىم-اي، بۇلار دەگەن اياعىن ۇزەڭگىگە سالىپ تۇرعان ادامدار عوي...» («مۇقاعالي قازاقتىڭ دومبىراسى»، 166-167-بەت). 

ۇلىلاردى ۇلىلار عانا قادىرلەپ تاني الادى. اتاق-داڭقى الەم قازاق ادەبيەتىنە تاراعان، ءبىرتۋار تالانت يەسى عابيت مۇسىرەپوۆ مۇقاعاليدىڭ ۇلىلىعىن تانىپ، وعان التىن قالام سىيلاپتى. مۇقاعاليعا دەگەن عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ قۇرمەتى قازاق حالقىنىڭ قۇرمەتى، مۇقاعاليدىڭ بۇل كۇندەلىگى عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ ءومىرى مەن جاسامپازدىعىن زەرتتەۋدەگى قۇندى ماتەريال بوپ ەسەپتەلەدى. 

اقيىق اقىن مۇقاعالي قازاق ادەبيەتىنىڭ ماڭدايالدى ءسوز زەرگەرى عابيت مۇسىرەپوۆكە كەزدەسكەننەن كەيىن وعان ارناپ مىنا ولەڭىن جازىپتى. 

عابەكە، اندا-ساندا ءسىزدى كورەم، 

ءسىزدى كورسەم، جومارت ءبىر كۇزدى كورەم. 

ەلىكتەپ وزىڭىزگە ەسىم كەتىپ، 

كوگەندەپ اق قاعازعا ءتىزدىم ولەڭ. 

 

مەيىرىممەن قارايتىن ءسىزدى كورەم، 

باسقالار ۇمىتتەرىن ءۇزدى مەنەن. 

زاھارمەن جىبىتەم دەپ قۋ تاڭدايدى، 

سەزەمىن ءوزىن- ءوزى جۇرت الدايدى. 

 

جىبىتسەم مەن دە كەيدە قۋ اڭدايدى، 

باسىمنان الاتاۋدىڭ بۇلتى اۋنايدى. 

تۇبىندە قۇرتسا مەنى قۇرتار قايعى، 

الايدا جىرلارىمدى جىرتا المايدى!!! 

 

مەنەن دە ءۇمىت كۇتىپ تۋعان ەلىم! 

مەن-داعى ۇمىتپەنەن تۋعان ەدىم. 

ماس بولعان ولەڭىنە ءبىر جان ەدىم. 

عابەكە، ايتىڭىزشى مىنالارعا، 

مەن كىمنىڭ قازىناسىن ۇرلاپ ەدىم؟ (1974 جىل). 

مىنە، بۇل ارناۋ جىرى ءسوز قادىرىن، ەر قادىرىن بىلەتىن ۇلىلاردىڭ ۇلىلارعا مۇڭ شاعۋى. 

مۇقاعاليدىڭ ءوزى جازعان كۇندەلىگىندەگى: «مەن ⅩⅪ عاسىر ۇرپاقتارىنىڭ قۇرداسىمىن. ودان كەيىنگى ۇرپاقتىڭ تۋسىمىن»، – دەگەنى اينىماي ناق كەلدى. اقىن مۇرالارى كۇللى قازاق حالقى جاساعان الەمنىڭ ءبارىن شارلادى. مۇقاعاليدىڭ ءوز تاعدىرىن بولجاعان كورەگەندىگىنە ەرىكسىز تاڭداي قاعىپ تامساناسىڭ. 

مۇقاعالي الەم قازاق ادەبيەتىندەگى كۇردەلى دارا تۇلعا. 

ءبىز مۇقاعاليداي الىپ اقىندى ءالى دە جۇيەلى تاني، زەرتتەي الماي كەلەمىز.

ءبىز مۇقاعاليداي ۇلى تۇلعانىڭ التىن مۇراسىنىڭ كەنىن شىنايى قازۋعا، شىنايى زەرتتەۋگە ءتيىسپىز، مىنە بۇل ۇلتىمىزدان شىققان ۇلىلاردى ۇلاعاتتاۋداعى ادامدىق پارىزىمىز. 

ءبىز ەندىگى ءسوز كەزەگىن مۇقاعاليداي ۇلى تۇلعانىڭ وزىنە بەرەلىك. 

«ەگەر ءبىر كەزدەرى مەنىڭ ءومىرىم، مەنىڭ شىعارماشىلىعىم الدەكىمنىڭ كوڭىلىن اۋدارا قالسا، ولارعا بىلاي دەر ەدىم: مەنىڭ قىمباتتى دوستارىم! ەگەر سەندەر شىنىمەن مەنىڭ ءومىربايانىمدى، شىعارماشىلىعىمدى زەرتتەمەك بولساڭدار، وندا مەن نە جازسام، سونىڭ ءبارىن تۇگەل وقىپ شىعۋدى ۇمىتپاعايسىڭدار. مەنى ءوز ولەڭىمنەن ءبولىپ قاراماۋلارىڭىزدى وتىنەم. ەستەرىڭدە بولسىن، مەنىڭ جەكە ولەڭىم وزىنشە ەشتەڭە قۇرامايدى. بىرىكتىرىپ قاراعاندا، ول پوەما ىسپەتتى ءبىرتۇتاس. باسى جانە اياعى بار. 

سونىمەن، دوستار، بۇكىل مەنىڭ جازعانىم ــ بار-جوعى ءبىر عانا ءبۇتىن پوەما. ادامنىڭ ءومىرى مەن ءولىمى، قام جەۋلەرى مەن قۋانىشى تۋرالى پوەما. ەگەر نانباساڭدار، بارلىق ولەڭىمدى جيناپ، ءبىر جيناققا توپتاستىرىپ كورىڭدەرشى. ەستەرىڭدە بولسىن، ءاربىر ولەڭىم ءوز ورنىندا تۇرسىن، ياعني جىلىنا جانە بويىنا قاراي، سونان سوڭ كوز الماي وقىڭدار. سيۋجەتىنە كوڭىل اۋدارماي-اق قويىڭدار. ال، كومپوزيتسياسى مەن ارحيتەك-تونيكاسىنا زەر سالىڭدارشى. ەگەر مەن وندا بولماسام، وندا اقىننىڭ دا بولماعانى. 1976 جىلى، 14-اقپان» («مۇقاعالي قازاقتىڭ دومبىراسى»، 199- 200- بەت). 

«كۇندەلىك» مۇقاعاليدى تانۋدىڭ ءبىر قىرى عانا. 

جيناقتاپ ايتقاندا، مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ «كۇندەلىك» اتتى جيناعىنىڭ كەمەلدىگى مەن تەرەڭدىگىن مىنا جاقتاردان بايقاۋعا بولادى.

1, «كۇندەلىك» اتتى بۇل جيناقتىڭ ءتىلى كوركەم، ويى ۇعىنىقتى، اقىننىڭ ءوز باسىنان كەشكەن اۋىر كۇندەردى شىنايى بەينەلەگەن ناعىز ءومىر تۋىندىسى. بۇل جيناق شىن مانىندەگى كۇندەلىك جازۋدىڭ وزىق ادەبي ۇلگىسى دەۋگە بولادى.

2, اقىننىڭ «كۇندەلىك» اتتى جيناعى عىلىميلىق قۋاتى جوعارى، مازمۇنى باي، تاربيەلىك قۇنى كۇشتى، قالىڭ وقىرمانداردى وزىنە باۋرايتىن قۇندى وقۋلىق.

3, بۇل كىتاپ – ءىرى تۇلعا مۇقاعاليدىڭ ومىرگە دەگەن تىڭ كوزقاراسى، ءومىر- جولى، ءوسۋ جولى، قايعىلى، قاسىرەتتى شاقتارى، اقىن اينالاسىندا جاساعان ادامداردىڭ ۇنامدى، ۇنامسىز سان الۋان بەينەلەرى جان-جاقتىلى بايانداپ جازىلعان تاريحي دەرەگى مول، اسا قۇندى ماتەريال.

ءبىز مۇقاعالي ماقاتاەۆتى تەرەڭ تانۋ ءۇشىن ونىڭ «كۇندەلىگىنە» ات ءىزىن سالىپ ىزدەنىس جاساۋمەن بىرگە زەرتتەۋىمىز قاجەت. سوندا عانا مۇقاعاليداي ۇلى تۇلعانىڭ قىرى مەن سىرىن شىنايى تانۋمىزعا بولادى. 

نۇرلان سارسەنباەۆ

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، جازۋشى، ەتنوگراف

Abai.kz

6 پىكىر