بەيسەنبى, 25 ءساۋىر 2024
جاڭالىقتار 2573 0 پىكىر 26 قازان, 2011 ساعات 03:56

پرەزيدەنت ن. ءا. نازارباەۆتىڭ نازارىنا!

ءماسىموۆ ءمان-جايدى ءتۇسىندىرىپ بەرسىن. بولماسا، قىزمەتىنەن كەتسىن!

بۇگىندەرى ەلدە كۇردەلى جاعداي قالىپتاسىپ، قوعام تىعىرىققا تىرەلۋدىڭ از-اق الدىندا تۇرعانى ەشكىمگە دە جاسىرىن ەمەس. «ەلىمىز امان، جۇرتىمىز تىنىش، بىزدە بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىق!» دەپ كەۋدە قاعىپ، بۇكىل الەمنىڭ الدىندا كوسىلىپ ماقتاناتىن ەدىك. بىراق، قازىرگى جاعداي، جۇمساقتاپ ايتقاندا، «تۇراقتىلىقتان» الدەقايدا الىس ەكەنى اركىمگە دە تۇسىنىكتى.

ەلدىڭ باتىسىندا ءدىني الاۋىزدىقتىڭ كۇشەيۋى، ونىڭ ارتى قارۋلى قاقتىعىستارعا ۇلاسۋى، ماڭعىستاۋداعى مۇنايشىلار ەرەۋىلىنىڭ بىرنەشە ايعا سوزىلىپ، الەم تاريحىنداعى ەڭ ۇزاق باس كوتەرۋدىڭ بىرىنە اينالۋى، كەدەندىك وداققا ەنگەلى بەرى ازىق - تۇلىك باعاسىنىڭ قىمباتتاۋى مەن جانار - جاعارمايدىڭ تاپشىلىققا ۇشىراۋى جانە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جاعدايىنىڭ ناشارلاۋى - بۇگىنگى بيلىككە ۇلكەن سىن بولعانى ايقىن. قوعامداعى وسىنداي وقيعالارعا بىردەن - ءبىر جاۋاپتى ورگان جانە تۇلعا - ۇكىمەت جانە ونىڭ باسشىسى ەكەنى بەلگىلى. بىراق، ۇكىمەت باسشىسى كارىم ءماسىموۆ وسىنداي قيىن - قىستاۋ كەزەڭدە قوعامدى تىعىرىقتان شىعارا الدى ما؟ جوق! قايتا ونى داعدارىستىڭ شىڭىراۋىنا ودان دا تەرەڭىرەك باتىردى.

ءماسىموۆ ءمان-جايدى ءتۇسىندىرىپ بەرسىن. بولماسا، قىزمەتىنەن كەتسىن!

بۇگىندەرى ەلدە كۇردەلى جاعداي قالىپتاسىپ، قوعام تىعىرىققا تىرەلۋدىڭ از-اق الدىندا تۇرعانى ەشكىمگە دە جاسىرىن ەمەس. «ەلىمىز امان، جۇرتىمىز تىنىش، بىزدە بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىق!» دەپ كەۋدە قاعىپ، بۇكىل الەمنىڭ الدىندا كوسىلىپ ماقتاناتىن ەدىك. بىراق، قازىرگى جاعداي، جۇمساقتاپ ايتقاندا، «تۇراقتىلىقتان» الدەقايدا الىس ەكەنى اركىمگە دە تۇسىنىكتى.

ەلدىڭ باتىسىندا ءدىني الاۋىزدىقتىڭ كۇشەيۋى، ونىڭ ارتى قارۋلى قاقتىعىستارعا ۇلاسۋى، ماڭعىستاۋداعى مۇنايشىلار ەرەۋىلىنىڭ بىرنەشە ايعا سوزىلىپ، الەم تاريحىنداعى ەڭ ۇزاق باس كوتەرۋدىڭ بىرىنە اينالۋى، كەدەندىك وداققا ەنگەلى بەرى ازىق - تۇلىك باعاسىنىڭ قىمباتتاۋى مەن جانار - جاعارمايدىڭ تاپشىلىققا ۇشىراۋى جانە حالىقتىڭ الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جاعدايىنىڭ ناشارلاۋى - بۇگىنگى بيلىككە ۇلكەن سىن بولعانى ايقىن. قوعامداعى وسىنداي وقيعالارعا بىردەن - ءبىر جاۋاپتى ورگان جانە تۇلعا - ۇكىمەت جانە ونىڭ باسشىسى ەكەنى بەلگىلى. بىراق، ۇكىمەت باسشىسى كارىم ءماسىموۆ وسىنداي قيىن - قىستاۋ كەزەڭدە قوعامدى تىعىرىقتان شىعارا الدى ما؟ جوق! قايتا ونى داعدارىستىڭ شىڭىراۋىنا ودان دا تەرەڭىرەك باتىردى.

بىرىنشىدەن، كارىم ءماسىموۆ قازاقستان ۇكىمەتىن باسقارعان 5 جىلدىڭ ىشىندە ەلدەگى الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جاعداي ۋشىقتى. ازىق - تۇلىك پەن جانار - جاعارمايدىڭ باعاسى كۇرت قىمباتتادى. ەلدە جانار - جاعارماي تاپشىلىعى ايقىن سەزىلۋدە. ونىڭ سەبەبى نەدە ەكەنىن كارىم ءماسىموۆ نەگە تۇسىندىرمەدى؟ مۇناي مەن گازدىڭ ۇستىندە وتىرىپ، قازاقستان جانار - جاعارمايدان نەگە تاپشىلىق كورۋى ءتيىس؟ تۇسىنىكسىز!

تاۋەلسىز ەكونوميستەر دەرەگىنە سەنسەك، 90 - جىلدارى قازاقستان جىلىنا 26 ميلليون توننا مۇناي وندىرگەن. ول كەزدە حالىق قاجەتتىلىگىن وتەۋگە 7 - 8 ميلليون توننا مۇناي قاجەت بولعان.  مۇناي ءوندىرىسىنىڭ وسى كولەمىنىڭ ءوزى - اق  جانار - جاعارماي تاپشىلىعىن سەزىنبەۋگە تولىق مۇمكىندىك جاساعان-دى. ال قازىر مۇناي ءوندىرۋ 80 ميلليون تونناعا جەتتى. حالىق قاجەتتىلىگى 10 - 11 ميلليون تونناعا ءوستى. سوندا مۇناي ءوندىرۋ ءۇش ەسەگە ارتتى دەگەن ءسوز. بىراق، 90-جىلدارمەن سالىستىرعاندا، جانار - جاعارماي تاپشىلىعى ايقىن سەزىلىپ، ونىڭ باعاسى كۇرت كوتەرىلدى. نەگە؟ 26 ميلليون توننا مۇناي وندىرگەندە سەزىلمەگەن جانارماي تاپشىلىعى ونىڭ ءوندىرىسى 80 ميلليون تونناعا جەتكەندە نەگە ايقىن بايقالدى؟ وسى ماسەلەنى كارىم ءماسىموۆ ۇكىمەتى مەن مۇناي - گاز سالاسىن «اشسا الاقانىندا، جۇمسا جۇدىرىعىندا ۇستايتىن» «سامۇرىق - قازىنا» ۇلتتىق قورى نەگە شەشپەيدى؟ ولار قايدا قاراپ وتىر؟

ەكىنشىدەن، 2011 جىلدان باستاپ قازاقستان رەسپۋبليكاسى رەسەي، بەلارۋسپەن بىرگە كەدەندىك وداققا رەسمي تۇردە ەندى. بۇل دا ءماسىموۆ باستاعان ۇكىمەتتىڭ ۇلكەن قاتەلىگى دەپ سانايمىز. رەسەي ساياساتكەرلەرى «2017 جىلى كەدەندىك وداقتىڭ نەگىزىندە كسرو - نى قايتا جاڭعىرتامىز!» دەپ ۇران كوتەرىپ ءجۇر قازىر. پرەزيدەنت پۋتين «كەدەندىك وداق ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ العاشقى باسپالداعى، مۇنى ارى قاراي جالعاستىرامىز، وسى ارقىلى باتىس ەلدەرىنە تەرەزەسى تەڭ باسەكەلەس بولامىز» دەپ اشىق مالىمدەدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، كەدەندىك وداق بىزگە ەكونوميكالىق جاعىنان عانا ءتيىمسىز ەمەس، بۇل - تاۋەلسىزدىگىمىزگە نۇقسان كەلتىرەتىن قاتەرلى قۇرىلىم. وسىنى بىلە ءارى كورە تۇرا، قازاقستان بيلىگى، ونىڭ ىشىندە كارىم ءماسىموۆ ۇكىمەتى بۇعان نەگە جول بەردى؟! الدە كورشى ەلدىڭ قاس - قاباعى مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگىمىزدەن دە قىمبات پا بىزگە؟

ۇشىنشىدەن، كارىم ءماسىموۆ ۇكىمەتتى باسقارعان جىلدارى ەل ەكونوميكاسىنداعى قىتاي ىقپالى ەداۋىر كۇشەيدى. قازىردىڭ وزىندە قىتاي قازاقستان مۇناي - گاز سالاسىنىڭ 22 پايىزىن ءوز باقىلاۋىندا ۇستاپ وتىر! قازاقستاننىڭ سىرتقى ەلدەرگە قارىزى 120 ميلليارد دوللارعا جەتسە، سونىڭ 20 ميللياردى قىتايعا تيەسىلى. وسى اقشا قايدا جانە نەگە جۇمسالدى؟ ونىڭ ەسەبى قايدا؟ ۇلتتىق قوردا 40 ميلليارد دوللاردان استام قارجى بولا تۇرا، قىتايدان نەگە 20 ميلليارد دوللار قارىز الدىق؟ تۇسىنىكسىز! قاجىگەلدين، بالعىمباەۆ، توقاەۆ، تاسماعامبەتوۆ، احمەتوۆتەر پرەمەر - مينيستر بولعان كەزدە قىتاي كومپانيالارىنىڭ ۇلەسى نەگە ارتپادى؟ كارىم ءماسىموۆ ۇكىمەت باسىنا كەلگەلى بەرى بەيجىڭنىڭ ىقپالى نەگە كۇشەيدى؟! وسىنىڭ ءوزى-اق ءبىزدى كۇماندى ويلارعا جەتەلەيدى.

سوڭعى كەزدەرى ەل اراسىندا «تاق مۇراگەرى» تۋرالى اڭگىمە ءجيى ايتىلىپ ءجۇر. ونىڭ ىشىندە مۇمكىندىگى جوعارى دەپ ەكى تۇلعانىڭ اتى اتالادى7 ولار  -  كارىم ءماسىموۆ پەن تيمۋر قۇلىباەۆ. اشىعىن ايتقاندا، ءبىز بۇعان تۇبەگەيلى قارسىمىز. جاستارعا دا، قاراپايىم حالىققا دا نۇسقاۋمەن تاعايىندالعان «مۇراگەر» ەمەس، دەموكراتيالىق جولمەن، جالپىۇلتتىق سايلاۋدا ءادىل جەڭىپ شىققان باسشى كەرەك!

قورىتا ايتقاندا، ءبىز، الماتى جاستارى، بۇگىنگى ۇكىمەتتىڭ جۇمىسىنا تومەن باعا بەرە وتىرىپ، قوعامداعى كوپتەگەن پروبلەمانىڭ تۇيتكىلىن شەشە الماعان پرەمەر مينيستر كارىم ءماسىموۆتى وتستاۆكاعا جىبەرىپ، «تاق مۇراگەرى» دەگەن اڭگىمەنى «ءادىل ءارى اشىق سايلاۋ» ءتارىزدى ۇعىمعا الماستىرۋدى تالاپ ەتەمىز.

 

قۇرمەتپەن،

ق.ساتباەۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى;

ءال فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى;

اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى;

قازاق ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى;

تۇرار رىسقۇلوۆ اتىنداعى قازاق ەكونوميكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى;

الماتى ەكونوميكالىق كوللەدجى ستۋدەنتتەرى

بارلىعى: 8396 قول.

قول جيناۋ ءالى جالعاسۋدا.

 

P.S. ساياسي پارتيا، قوعامدىق ۇيىم جەتەكشىلەرىن، بەلگىلى قوعام قايراتكەرلەرى مەن تاۋەلسىز ازاماتتاردى وسى ۇندەۋدى قولداۋعا شاقىرامىز. ەلدىڭ كەلەشەگى مەن ەرتەڭى بىزدەردى، ياعني جاستاردى دا قاتتى الاڭداتادى. وسى سەبەپتەن، «رۋح پەن ءتىل» جاستار كلۋبىنىڭ قولداۋىمەن وسىنداي قوعامدىق ساياسي ماڭىزى زور مالىمدەمە جاساۋدى ءجون كوردىك.

 

0 پىكىر