Beysenbi, 18 Sәuir 2024
Anyq-qanyghy 3752 11 pikir 1 Shilde, 2019 saghat 12:47

Resey Qazaqstangha 76 mln dollar ótemaqy tóleytin boldy

Esterinizde bolsa, sәuirding basynda Belarusi basshysy "Resey bizge kirlegen múnay satyp otyr" dep dau shygharghan.

Belarusike, ol arqyly Europanyng birneshe eline múnay jetkizushi qúbyr – Resey edi. 19 sәuirde Belarusi basshysy Reseyden lastanghan múnay kelip jatqanyn aityp dabyl qaqty. Qúny 2,5 milliard dollardy qúraytyn, 37 million barreli múnaydyng lastanghanyn aitty. Qúbyr Reseydiki. Belarusi Reseyden sol ýshin ótemaqy súrady. Mәskeu moyyndady. «Múnay qúbyryn jaramsyz etu» baby boyynsha qylmystyq is qozghady. 4 adam qamaldy. Ekeuine izdeu jariyalandy. Reseyding lastanghan qúbyrynyng kesiri qazaq múnayyna tiydi. Óitkeni, Qazaqstan qazirding ózinde «Atyrau-Samara» qúbyry arqyly Belarusike, odan әri Europagha jylyna 15 million tonna múnay jiberip otyr. Ol múnay janaghy Reseyding qúbyry arqyly ótip jatyr.

Mine, sol lastanghan múnay ýshin Resey bizge ótemaqy tóleytin kórinedi. Endi osy aqpardy tarqatyp jazayyq...

Reseylik "Transnefti" deytin operator-kompaniya Qazaqstandyq "Qaqtransoyl" operatoryna ótemaqy tóleytin boldy. Barreliine 15 dollardan eseptepti. Sóitkende, Usti-Luga deytin Baltyq portyndaghy kirlegen múnaydyng jalpy somasy 76 million dollardy qúraydy eken. Búl turaly "Deutsche Welle" sayty habarlady.

Búghan deyin "Reuters" agenttigi de kirlegen múnay ýshyn Resey Qazaqstangha ótemaqy tóleydi degendi habarlap aitqan.

Áuelde Resey qúbyry lastaghan eksporttaghy qazaq múnayy 5 mln tonna dep boljanghan. Al aldyn ala esepteuler boyynsha, jalpy kólemi 700 myng tonna dep jazypty orys aqparaty.

Belarusi Qazaqstan múnayyn alghysy keledi

Resey qúbyrymen ótip jatqan múnaydyng lastanuy turaly әueli Belarussiyanyng "Belneftehiym" kompaniyasy aitqan. Tekserister jýrgizilgen son, orystar qúbyrdyng lastanghanyn moyyndady.

Keltirilgen shyghynnyng barlyghyn egjey-tegjeyli eseptegen Belarusi basshysy Aleksandr Lukashenko endi múnaydy orystan emes, qazaqtan satyp alghysy keletinin elshi Ertisbaevqa aitypty.

«Biz qazirding ózinde kelissózder jýrgizip jatyrmyz. Qazaqstan múnayyn Belarusi múnay óndeu zauyttaryna jetkizu turaly sol kelissózderdi qayta jandandyrudy kózdep otyrmyz. Meninshe, biz búl mәseleni sheshe alamyz. Qazaqstan men Belarusike qatysty problema joq. Tek tranzit mәselesinde Reseyding pozisiyasy bar. Resey – EAEO-qa mýshe el. Meninshe, biz belgili bir mólsherde Qazaqstan múnayyn jetkizu turaly kelisimge kele alamyz dep oilaymyn».

Búl Belarusi preziydenti Aleksandr Lukashenkonyng sózi.

 «Biz dayynbyz. Eshqanday problema joq. Bizde múnay da, múnay ónimderi de jeterlik. Biz Belarusike múnay jetkizuge dayynbyz. Tek Qazaqstan men Belarusi arasyndaghy kelissózderdi Resey de qoldauy kerek. Sebebi, tranzit Resey territoriyasy arqyly jýrgiziledi. Áriyne, búl Reseyge tiyimsiz. Olardyng óz múnaylary jetkilikti. Alayda biz Euraziyalyq odaq barlyghy ýshin qolayly bolghanyn qalaymyz. Odaq barlyghyna ortaq boluy ýshin odaqtas elder bir-birlerin qoldauy kerek dep esepteymiz».

Al búl Qazaqstannyng Belarusitegi elshisi Ermúhamet Ertisbaevtyng jauap sózi.

Qazaqtan múnay satyp alu Lukashenkonyng qalauy. Bizdikiler de búghan ketәri emes. Qúday bergen múnay bar. Satyp alsan, minekey degeli túr. Qazaqstan da, Belarusi te, Resey de ekonomikalyq odaqty qúrushy elder. Odaq ayasynda bir-birine tauar satugha qúqyly elder. Sol ýshin de Lukashenko Ertisbaevty qabyldap, múnay saudasyn sóz etken eken. Tek oghan Kremli kóne qoysyn ba? Qazaqstannyng da, Belarusiting de Kremlige kiriptarlyghy joq emes qoy.

Qúbyry lastanyp, qyp-qyzyl shyghyngha batyp jatqanyna qaramay Resey bәribir óz múnayyn satqysy keledi. Eki tenge bolsa da, Mәskeuding qaltasyna týskenin qalaydy. Sondyqtan da, «aq orys pen sary orystyng saudasyna qazaqtar talasyp jatyr» dep, orys aqparaty oibaygha basty. Áne, qaranyz:

Múnay – Qazaqstan ekonomikasyn óltirmey túrghan eng negizgi tauar. Biz әlem boyynsha múnay satushy elderding aldynghy qataryndamyz deydi Astana jaqtaghy aq jaghalylar. Búl maqtanysh pa, әlde siz ben bizdi qoyshy, ózderin-ózderi aldarqatu ma, әiteuir óndelmegen shiyki múnaydy ayamay satyp jatyrmyz. IYә, Qytaygha da, basqasyna da satyp jatqan sol múnaydy Resey rúqsat berse Belarusiterge de sata jatar. Biraq, qaydam... Resey tisindegisin onay bere qoyatyn ba edi...Ne de bolsa, preziydent Toqaev ýshin búl da bir ýlken synaq bolmaq.  Tauar bar, satyp alushy dayyn. Lukashenkogha múnay satu ózine tiyimdi-aq. Ol ýshin әueli Kremliding kónilin tabuy kerek. Osymen tәmam.

Esterinizde bolsa, 2018 jyly «Abai.kz» aqparattyq portalynda «Qazaq múnayyna qazaqtan basqanyng bәri bastyq» atty maqala jariyalandy. Sol jerde Qazaqstandaghy múnay ken oryndary men múnay óndeu zauyttaryna kimder qojalyq etip otyrghany egjey-tegjeyli bayandalghan edi.

Qazaqstan múnay qory jóninen әlemde 12 orynda túr. Múnay óndiru boyynsha aldynghy 15 elding qatarynda. Jalpy biyldyqqa 89 million tonna múnay óndirmek kórinedi. Búl turaly ministr Bozymbaev aitqan. Byltyr 90 million tonna múnay óndirip saudalaghan ekenbiz.

Sóitken Qazaqstannyng syrtqy qaryzy 161,5 milliard dollardy, offshordaghy aqshasy 167 milliard dollardy qúraydy. Al kóp balaly analar ýisiz-kýisiz, ýkimetten 21 myng tenge súrap jýr...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz

11 pikir