Beysenbi, 18 Sәuir 2024
Kýbirtke 11656 24 pikir 3 Mausym, 2019 saghat 13:53

Resey taghy da Torghaydyng 5,8 myng gektar jerin jalgha aldy

Jaqynda Resey portaldarynyng birinde oblysymyzdyng júrshylyghyn eleng etkizetin jaysyz dýnie tarap ketti. BNews aqparat agenttigining habarlauyna qaraghanda osy jyldyng mamyr aiynyng ayaghynda bizding elding ýkimeti men Resey ýkimetiniing arasynda Qazaqstannyng Qostanay oblysynyng Torghay ónirindegi 5,8 myng gektar, yaghny  58 myng sharshy metr úlanghayyr jer «Bayqonyrdan»  úshyratyn zymyrandarynyng qúlaytyn orny dep belgilep, olargha jalgha  berip qoydy. Bizding sheneunikter de alghyr da isker emes pe, mәselening izin suytpay-aq ýkimetting osy jylghy 23 mamyrdaghy  №313 qaulysymen tastay etip bekitip tastady. Endi bylq ete almaysyn.

Tóbennen zymyrannyng qaldyghy kýnde qúlap jatsa da dymyndy shygharmay, ishtey tynyp jýre ber. Onyng ýstine bizding ýkimet Torghay halqyn túrmysyn týzetip, qoy ýstine boztorghay júmyrtqalaytyn zaman ornatatyn kórinedi. Óitkeni, sar dalandy Reseyding eskirgen zymyran qaldyqtary әbden ulap bitkeni ýshin «myrza» kórshimiz torghaylyqtargha  attay 460 myng dollar tóleydi-mis. Ne degen «darqandylyq» desenizshi. Olar ýshin kóp aqsha shyghar, al bizding kómekeyi keng jemqorlar ýshin ol úsaq-týiek dýniye. Al janaghy mol dollar degeninizdi ózimizding tengege shaqsaq, nebәri  175 million tenge ghana bolyp shyghady. Au, búl degeniniz ministrlerdi aitpaghanda paramen ústalghan ortanqol sheneunikterding sotqa tóleytin aiyppúly emes pe?

Múny az deseniz, osy mәselege jauapty deytin atynyng ózin aityp tauysa almaytyn elimizding Sifrlyq damytu, qorghanys jәne aerogharyshtyq ónerkәsip ministrligining viyse-ministri Marat Núrghojin Reseyding búl «sadaqasy» osyndaghy Jankeldin audanynyng budjetine qúiylyp, sol audannyng әleumettik-ekonomikalyq mәselelerin shesheuge baghytalady eken-mis. Marat myrza, qasiyetti Torghaydyng namysty azamattary sizden qashan qolqabys bere kór dep kómek súrapty? Ondaghy túrghyndar eshkimge de alaqan jaymay, óz kýnderin ózderi kórip otyr. Eshkimge de alaqan jaymaydy. Darqan da enbekker halyq. Al endi әleumettik nemese ekonomikalyq mәseleler qay jerde joq? Olardy sheshetin jergilikti biylik bar emes pe? Álde ony Resey sheship berui kerek pe?

Osy ónirdi Reseyge jalgha beruge kelgende bizding biylikting eshkimning de pikirimen sanaspay óz bilgenin isteuge әbden eti ýirengen. Kezinde osy mәsele kóterilgende biz de osy portalgha oghan halyqtyng qarsy ekenin jazghanbyz. Tek qana qalyng qazaq ornalasqan búl ónirge zymyrannyng qaldyghynyng qanday zardaptargha әkelip soghuy mýmkin ekenin eskeru qajettigin de jetkizgenbiz. Odan da eshtene shyqpady. Mine qazir de sol «ertegilerin» qaytalay beredi. Janaghy myrzanyng aituyna qaraghanda «Soiz-2» degen (osylar «Soiz» degendi auzynan tastamaydy, әiteuir) zymyran jermay men ottegi sekildi ekologiyalyq jaghynan asa taza otynmen júmys isteytin asa bir zamanauy kólik kórinedi. Endi tek әlgi dollardy qoyny-qonyshyna tyghyp qoyyp, eshtene de alandamay, malyndy baghyp, Reseyge kýnde alghys aityp jýre beretin júmaq tughan ba dep qalasyn.

Al shyndyghynda múnyng ózi shylghy ótirik, kópshilikti aldau. Jermay men ottegining jerge de, onyng shóbin jeytin malgha da tiygizetin zalaly shash etekten kórinedi. Odan týptep kelgende tek Torghay halqy ghana emes, onyng eti bal tatyghan malyn sýisine jeytin ózge audannyng túrghyndarynanyng densaulyghyna da qauip tuatyny aidan-anyq. Bizge «eshbir dәlelsiz ótirik aitty» dep kiәlalamas ýshin osy salanyng mәselesine qanyq azamattardyng pkirine qúlaq týrelik. Sonyng biri Jasúlan Kójekov degen  jurnalist. Sózimiz dәleldi boldu ýshin onyng pikirin sol qalpynda berelik.  Ol: «Pomimo kerosina y jidkogo kisloroda v toplivnoy smesy iymeiytsya y stoykie organicheskie zagryazniytely (SOZ), ispolizovanie kotoryh reguliruitsya otdelinoy Stokgolimskoy Konvensiey – nastoliko ony jivuchy y opasny. No ob etom pomalkivait y rossiyane, y nashi. Tak chto mify o «bezvrednosti» «Soizov» priyberegiyte dlya vpechatliytelinyh damochek» degen dәiegi býkil ghalamtor jýiesine tarap ketti. Oghan eshkim de qarsy pikir aityp, óz oilaryn dәleldegen emes. Sirә, bizde «Ýndemegen ýidey pәleden qútylady» degendi bekem ústanym tútsa kerek.

Jalpy, «ekologiyagha keletin eshbir ziyan joq» dep qol qusyryp qarap otyru halyqtyng bolashaghan oilamau dep bilemiz. Zymyran qaldyqtarynyng zardaptarynyng aldyn alugha qam jasamasaq, kýni erteng ýlken apatqa úshyrauymyz sózsiz. Osydan eki jyl búryn Jezqazghan manynda qúlaghan zymyrannyng qaldyqtarynan alapat órt shyghyp, bir adam opat bolyp, ekinshisining mәngilik mýgedek bolyp qalghanyn qalaysha tez úmyttyq. Ony az deseniz, dәl osy jerge janaghyday zymyran taghy da qúlady. Ony da jyly jauyp qoydyq. Bizding mamandar bolsa «alandamandar, elge esh qauip joq» degendi qaytalaudan jalyqpaydy. Al shyndyghynda qanday da qauipting bar ne joq ekenin bizding mamandar mýldem bile almaydy. Óitkeni bizde ony anyqtaytyn osy zamanghy ozyq zerthanalar atymen joq. Olar tek Reseyde ghana. Al olardyng shyndyqty aitpaytyny beseneden de belgili. Mine sondyqtan da biz jogharyda sóz etken Jasúlan Kójekovting Reseymen shart jasasqanda qúlaghan zymyrannyng zardaptaryn anyqtaytyn komissiyagha sheteldik tanymal sarapshylardy da qosugha mindetteytin bap engizu  kerek» degen sózining jany bar. Onsyz bizding aitqanymyzdy Resey esh uaqytta qúlaghyna da qystyrmaydy. Atam qazaq «Kýshtining qúiryghy diyirmen  tartady» degendi beker aitpasa kerek.

Biz múny qauip etkennen aitamyz. Endigi sóz gharysh salasynyng mamandarynda.

Jaybergen Bolatov, Qostanay

Abai.kz

24 pikir