Júma, 29 Nauryz 2024
Sayasat 6886 2 pikir 29 Mamyr, 2019 saghat 14:55

Nazarbaev «EAEO-nyng Qúrmetti tóraghasy» atandy

Býgin Euraziyalyq ekonomikalyq odaqty qúru turaly kelisimge qol qoyylghanyna túp-tura 5 jyl. Ol odaqqa 5 memleket mýshe. Mýshelikke kirgisi keletin jәne bir-eki memleket bar. Odaqtyng bes jyldyghyna oray Astanada (Núr-Súltanda) sammit ótkizudi josparlaghan.

Kesheli-beri sol sammitting qúrmetti qonaqtary aghylyp kelip jatyr. Olardyng keybiri preziydent Toqaevtyn, keybiri eks-preziydent Nazarbaevtyn, al keybireuleri ekeuining de qabyldauynda boldy. Kimdi kim qabyldady, kimge qanday qúrmet kórsetildi, tarqatyp jazayyq. Oidan alyp, qyrdan tapqanymyz emes, Aqordanyng resmy sayty taratqan aqparattargha sholu jasaymyz...

Qyrghyzstannyn, Belarusitin, Reseydin, Tәjikstannyn, Moldovanyng preziydentteri, Armeniyanyng premieri men Euraziyalyq ekonomikalyq komissiyanyng tóraghasy Astanadaghy sammitke salyp úshyp keldi. Kimdi kim qabyldady?

Núrsúltan Nazarbaevtyng qabyldauynda:

Vladimir Putiyn,

Aleksandr Lukashenko,

Sooronbay Jeenbekov,

Emomaly Rahmon,

Nikoli Pashinyan,

Tigran Sarkisyan boldy.

Al Qazaqstannyng qazirgi preziydenti Qasym-Jomart Toqaevtyng qabyldauynda:

Aleksandr Lukashenko,

Sooronbay Jeenbekov,

Nikoli Pashinyan,

Igori Dodon boldy.

Aqorda saytynyng aqparattaryn qarap otyrsaq, Lukashenko, Jeenbekov pen Pashinyan eski preziydentting de, qazirgi preziydentting de qabyldauynda bolypty. Al Resey preziydenti Núrsúltan Nazarbaevpen ghana kezdesken kórinedi. Osydan zandy súraq tuady. Putin nege әueli Toqaevpen kezdespedi? Joq, Toqaev pen Putin sammit otyrysynda sózsiz jýzbe-jýz kezdesti ghoy. Aytyp otyrghanymyz, Putin Toqaevtyng emes, Nazarbaevtyng jeke qabyldauynda boldy. Búl da óz kezeginde tranzit uaghyndaghy sayasy oiyndardan habar berse kerek.

Ras, Núrsúltan Nazarbaevtyng «Túnghysh preziydent - Elbasy» degen statusy bar. Búl bizde, yaghny Qazaqstanda Konstitusiyalyq shenberde moyyndalghan status. Bәlkim múny 30 jyl el basqarghan preziydentke kórsetken qúrmet dep úghu kerek shyghar. Al shyndap kelgende búl syilastyqtyng óz ishimizdegi saltymyz ghana. Halyqaralyq sayasatta búl status eshbir manyzdy rólge ie emes. Qazaqstan – imperator, patsha nemese patshayym statusy moyyndalatynday monarhiyalyq memleket emes. Qazaqstan – premier nemese parlament liyderlerining yqpaly basym bolatynday parlamenttik memleket sanatyna da jatpaydy.

Qazaqstan – preziydenttik memleket. IYә, preziydenttik-parlamenttik basqaru jýiesine kóshu turaly aityldy. Ol ýshin birshama júmystar da jasaldy. Degenmen – Qazaqstandaghy birinshi túlgha – Preziydent dep sanalady. Ol turaly ótkende ghana Núrsúltan Nazarbaevtyng ózi de aitqan. «Bizde bir ghana preziydent bar. Barlyghymyz soghan júmys jasaymyz» degen. Jalpy preziydenttik basqaru jýiesindegi memleketterding barlyghynda solay.

Sondyqtan anau Lukashenko, Jeenbekov, Pashinyan men Dodon әueli preziydent Toqaevtyng qabyldauynda boldy. Onan keyin ghana «eski dosyna» qonaqqa bardy. Resey preziydenti Vladimir Putinning Toqaevtyng emes, Nazarbaevtyng qabyldauyna baruy – joralghydan janylghany ma, әlde...

Qoyshy, әiteuir yrghalyp-jyrghalyp kelgen qonaqtardy Toqaev pen Nazarbaev ekeulep jýrip kýtip aldy. Jeke-jeke qabyldady. Kelgen qonaqtardyng barlyghy derlik EAOE-nyng qúru turaly iydeyasy ýshin Núrsúltan Nazarbaevqa aghyl-tegil tilekterin aityp jatty. Qaranyz:

 

Vladimir Putiyn, Orys preziydenti:

- Sizge marapatynyz ýshin jәne integrasiya isinde, eki jaqty qarym-qatynastarda, Resey men Qazaqstannyng ózara strategiyalyq is-qimylyn damytuda atqarylghan júmystar ýshin alghys aitqym keledi. Búl rette Sizding zor enbeginiz bar.

 

Sooronbay Jeenbekov, Qyrghyz preziydenti.

- Siz Týrki әlemining kóshbasshysy sanalasyz. Siz Ortalyq Aziya elderining dostyghyn nyghaytu isine zor ýles qostynyz.

Aleksandr Lukashenko, Belarusi preziydenti:

- Belarusi halqyna qúrmet kórsetkeniniz ýshin rahmet. Búl maghan ghana kórsetilgen qúrmet emes. Búl – mening halqyma degen ystyq yqylasynyz ben qúrmetiniz. Qazaqstannyng Preziydenti – layyqty azamat. Siz dana sheshim qabyldadynyz. Qazaqstandyqtar basqa halyqtar siyaqty túraqtylyqty baghalaytynyna senimdimin. Eng bastysy – enbek. Enbek etsen, nәtiyje de bolady.

Emomaly Rahmon, Tәjik preziydenti:

- Men Qazaqstannyng kóz aldymyzda qalay ózgergenin kórdim. Elordada ótken alghashqy kezdesuler mening esimde jәne onyng qanshalyqty ózgergenin kórip otyrmyn. Ong ózgerister qalada ghana emes, býkil elinizde jýrip jatyr. Búl – Sizding tabysty júmysynyzdyn, dana jәne kóregen sayasatynyzdyng nәtiyjesi.

Nazarbaevqa taghy bir ataq berdi

Búl sózderding barlyghy keshe aityldy. Al býgin barlyghy aqyldasa kele Núrsúltan Nazarbaevqa ataq berdi. Ol – «EAEO-nyng Qúrmetti tóraghasy» deytin ataq. 25 jyl búryn Mәskeudegi MGU-da leksiya oqyp, osy odaqty qúru turaly iydeya aitqany bar edi ghoy. Mine, sodan 20 jyl ótkende oida jýrgen odaq qúrylghan. Odaqty Nazarbaev, Putin men Lukashenko ýshtigi qúrghan. Keyin oghan Qyrghyzstan men Armeniya qosyldy. Býgin sol odaqtyng 5 jyldyghy dedik jogharyda. Sol ýshin Astanagha arnayy kelgen qonaqtardyng eki-ýsheui keudelerine orden taqty.

27 mamyr kýni preziydent Qasym-Jomart Toqaev Euraziyalyq integrasiyanyng 25 jyldyghy men odaqtyng 5 jyldyghyna oray birqatar sheteldik әriptesterin nagrattaytyn bolghan. Anau-mynau emes – «Qazaqstan Respublikasynyng Túnghysh Preziydenti – Elbasy Núrsúltan Nazarbaev» deytin orden beru turaly qauly shygharghan. Sol ordenderdi Sooronbay Jeenbekovke, Vladimir Putin men Aleksandr Lukashenkogha Núrsúltan Nazarbaevtyng ózi tapsyrypty.

(Resey preziydenti Vladimir Putinning Nazarbaevtyng qolynan orden taqqan sәti)

(Belarusi preziydenti Aleksandr Lukashenkonyng Nazarbaevtyng qolynan orden taqqan sәti)

(Qyrghyzstan preziydenti Sooronbay Jeenbekovting Nazarbaevtyng qolynan orden taqqan sәti)

Týiin

Áuelde ekonomikalyq odaq bolyp qúrylghan búl bestikting júmysy býginde sayasy sipat aldy. Ol turaly búryn da jazdyq. Odaqta teng bәsekelestik joq. Resey monopoliyasyna qúrylghan odaq. Qazaqstannyng jýk kólikterining aptalap, tipti ailap orys kedeninde  túryp qalatyny turaly da, odaqtan shyghamyn degen aq orysqa sary orystyng ashyq qoqan-loqy jasaghany turaly da osyghan deyin talay ret jazdyq. Basqasyn aitpaghanda, Kremli iydeologtary eki-ýsh jyldan beri ortaq aqsha shygharu turaly tyqaqtay bastady. Memleket Tәuelsizdigining negizgi atributtarynyng biri sanalatyn tól aqshadan bas tartu – Tәuelsizdikti tәrk etumen para-par emes pe?! Jogharyda aitqan odaqtyng sayasy sipat aluynyng aiqyn dәleli osy emes pe?!

Biz búl integrasiyany sauda-sattyqtaghy ortaq mýmkindik dep aityp, qansha jerden kónil aldarqatqanymyzben, odaq ortaq emes, orystiki. Ony Qyrghyzda ótken sammitte sol odaqqa mýshe elderding basshylary da aitty. Jә, osymen tәmamdayyq, býginge...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz

2 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1578
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2280
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3596