Auyldardy qalagha qosu kezinde kәsipkerler zardap shekpeui tiyis – búl jóninde býgin Daniya Espaeva auyl sharuashylyghy, últtyq ekonomika, enbek jәne әleumettik qorghau ministrlerining atyna joldaghan fraksiyanyng deputattyq saualynda mәlimdedi.

«Qalalardy irilendiru kezinde qalalar aumaghyna qosylghan auyldyq eldi mekenderde auyl sharuashylyghy salasynda júmys isteytin kәsipkerler «Aq jol» partiyasynyng atyna ótinishpen jýginude. Memlekettik baghdarlamalargha jәne eldi mekenderding mәrtebesine juyrda ghana engizilgen ózgertulerge deyin kәsipkerler qolayly qarjylandyrugha ie bolghan edi. Al endi sol mýmkindikten de aiyrylyp otyr», - dep aitylghan deputattyq saualdy.

Sonymen, auyldyq jerlerdegi mikronesiyelendirudi «QazAgro» holdingining enshiles kompaniyasy – ónimdi júmyspen qamtu jәne búqaralyq kәsipkerlikting aghymdaghy Baghdarlamasy ayasynda beriletin barlyq qarajattyng 65% -yn qúraytyn «Enbek» auyl sharuashylyghyn qarjylay qoldau qory qamtamasyz etedi. Alayda, atalmysh operatorgha tiyesili Baghdarlamanyng ishki talaptary mono/shaghyn qalalar men qalanyng aumaghyna kiretin auyldyq eldi mekenderdi qarjylandyrugha mýmkindik bermeydi.

Degenmen, aksioner «QazAgro» AQ-nyng sheshimimen bekitilgen Jarghygha sәikes, Qordyng basty atqaratyn qyzmetining biri shaghyn jәne orta biznesti, auyldyq jerlerde, mono/shaghyn qalalarda naryqtyq infraqúrylymnyng nysandaryn nesiyelendiru bolyp tabylady.

Sonymen qatar, «QazAgro» aksionerlik qoghamynyng Erejesi Qor arqyly mono/shaghyn qalalarda nesiyelendirudi joyyp, ony ekinshi dengeyli bankterge jýktep otyr. Alayda, kәsipkerler atap ótkendey, bankter (siyrek kezdesetin jaghdaylardy esepke almaghanda) nesiyemen qamtamasyz etude osynday eldi mekenderde kepildikti qabyldamaydy, al Qordyng kepildik sayasaty barynsha layyqty bolatyn.

Nәtiyjesinde, memlekettik qoldau sharalary auyl sharuashylyghymen ainalysqysy keletin, biraq mono / shaghyn qalalarda, sonday-aq qalanyng bóligi bolyp tabylatyn auyldyq okrugterde ómir sýretin  nesie alushylargha qoljetimsiz boldy.

Aqjoldyqtardyng pikirinshe, «Enbek» Baghdarlamasyn iske asyru barysyndaghy taghy bir ózekti mәsele – búl biznes baghytyndaghy jobalardy qarjylandyrudaghy tengerimsizdik. Yaghni, agroónerkәsiptik keshen jobalarynyng ýlesi men auyldaghy auyl sharuashylyghy salasyna kirmeytin biznesting ara qatynasy.

Onyng sebebi budjet qarajatyn mikrokreditteudi ýlestiruding qoldanystaghy jýiesi eki operator arqyly qarjylandyryluyna baylanysty bolyp otyr: qalalarda «Damu» qory jәne auyldyq jerlerde «QazAgro» arqyly. Soghan qaramastan, qalalarda songhy qaryzgerlerge mikronesiyeler beru mikroqarjylandyru úiymdary men bankter arqyly, al auyldarda – auyl sharuashylyghyn, nesiyelik seriktestikterdi jәne  mikroqarjylandyru úiymdaryn qarjylay qoldau Qory arqyly jýzege asyrylady.

Sonday-aq, agroónerkәsiptik keshendegi jobalardy damytugha jauap beretin Auyl sharuashylyghy ministrligi, negizinen, Qorgha tek qana mal sharuashylyghyn nesiyelendiru boyynsha mindetterdi jýkteydi. Biraq auyldarda mal sharuashylyghynan basqa ózge de biznes týrlerin damytu qajet (jeke menshik bilim beru oryndary, qoghamdyq tamaqtandyru mekemeleri, tigin jәne jihaz dýkenderi, stomatologiya, dәrihanalar jәne t.b.). Búlar da auyl túrghyndary ýshin asa manyzdy.

Nәtiyjesinde, auylda biznesting basqa salasymen ainalysatyn kәsipkerlerding qarajat túrghysynan qoldary baylauly jәne de auyldaghy mikronesiyeni damytudy kózdegen Baghdarlamanyng basty maqsatyna qauip tónip túr.

Deputattar múnday mәselening tuyndauy «Enbek» Baghdarlamasy ýsh birdey ministrlikterge ýlestirilip, ortaq ýilestirushisining bolmauynan dep sanaydy. Árbir ministrlik ózderine tiyesili indikativtik kórsetkishti ghana oryndaugha mýddeli, al Baghdarlamanyng týpki maqsattaryn - auyldyq jerlerde de, qalalarda da jappay kәsipkerlikti damytu maqsatyn nazardan tys qaldyryp otyr.

Espaeva auyldyq jerlerdi qala aumaghyna kiriktiru merzimdi iske asyrylyp túrady dep atap ótti. Jaqynda ghana Týrkistan oblysynda 12 auyldyq okrug Kentau qalasynyng qúramyna engizildi. Búdan búryn Shymkent qalasyna birneshe auyldar qosyldy, qalany keneytu ýrdisi basqa ónirlerde de belsendi jýrude. Biraq olardyng túrghyndarynyng qyzmeti men tabys kózi ózgergen joq jәne olardyng bәri nesie aluda qiyndyqtargha tap boluda.

Osyghan baylanysty, «Aq jol» deputattyq fraksiyasy:

1. Shalghaydaghy shaghyn/mono qalalarda, auyldyq okrugterdegi shaghyn jәne orta kәsipkerlik subektilerin mikronesiyelendiru boyynsha talaptardy qayta qaraudy jәne «Auyl sharuashylyghyn qarjylay qoldau qory» arqyly nesiyelendirumen túrghyndargha sol aumaqtardy qaytaryp beruin;

2. Biznesting auylsharuashylyq emes týrlerin mikronesiyelendiru ýshin keminde 30 payyz dengeyinde indikativtik kórsetkishti bekituin súraydy.

«Aqjoldyqtar» aitylghan mәselelerdi sheshu kәsipkerlikting jýzdegen subktileri men júmys oryndaryn saqtap qalugha mýmkindik beredi. Ol ýshin eshqanday qosymsha shyghynnyng qajeti de joq. Bar bolghany qoldanystaghy Baghdarlamagha ózgertuler engizu qajet dep esepteydi.

«Aq jol» QDP jәne onyng parlamenttik fraksiyasy saylaualdy baghdarlamany jýzege asyru jәne otandyq biznesting mýddesin qorghau boyynsha júmystardy jalghastyruda.

Abai.kz