Senbi, 20 Sәuir 2024
46 - sóz 4585 10 pikir 1 Sәuir, 2019 saghat 13:21

Ukraina jasasyn!

31 nauryz ukrain halqy ýshin taghdyrsheshti kýn. 42 mln halqy bar Ukraina óz preziydentin tandauda. Ukrainadaghy saylaugha 18 memleketten, 18 halyqaralyq úiymnan baqylaushylar qatysuda. Biraq agressor el retinde Resey baqylaushylary Ukrainagha kirgizilmedi. Ári Reseydegi ukraindar dauys bere almaydy.

Demokratiyanyng bir belgisi sol bolar, preziydenttik saylaugha 44 kandidat úsynyldy. Onyng beseui songhy sәtte dauysqa týsuden bas tartty. Bulletenge 39 kandidat engizilgen. Dauys beru bulletenining ózi 80 santiymetrden asady. Jurnalister sol kandidattardyng ishinen bes adamnyng aty-jónin erekshe ataydy.

Olar qazirgi preziydent Petr Poroshenko (53 jasta), komik Vladimir Zelenskiy (41 jasta), Jogharghy Rada deputaty Yuliya Timoshenko (58 jasta), taghy bir deputat Yuriy Boyko (60 jasta), «Azamattyq pozisiya» partiyasynyng basshysy Anatoliy Griysenko (61 jasta). Kiyevte bolyp qaytqan songhy ýsh aidan beri Ukrainadaghy jaghdaygha múqiyat zer salyp jýrmin. Óitkeni, maghan Qazaqstannyng keleshek taghdyry sol Ukrainada sheshilip jatqanday kórinedi.

Ukraina Batysqa qaray jaltaqsyz betbúrys jasady. Aytatyn uәjderi: «Reseymen dos bolyp әlemde gýldenip ketken birde bir el joq! Bәri de qayyrshylyqta! Al biz adamsha ómir sýrgimiz keledi!». Aytqandary aqiqat. Reseyding óz kórshilerine tarpa bas salatyn arsyzdyghyn ýnemi kórip kelemiz. Gýrjistanda (Ontýstik Osetiya), Pridnestroviede, Cheshenstanda, Siriyada qanshama adamnyng qany tógildi. Resey Halyqaralyq kelisimder men halyqaralyq normalargha pysqyrmaydy.

Áytpese, TMD qúru turaly 1991 jylghy 8 jeltoqsandaghy kelisim-shartta oghan mýshe memleketter sol kezdegi shekarany sol qalpynda moyyndaytyny kelisildi. Budapesht memorandumyna (5 jeltoqsan 1994 j) sәikesUkraina ózindegi yadrolyq qarudy ótkizip bergende Resey Ukrainanyng territoriyalyq tútastyghyna kepildik berdi. Ukraina men Reseyding arasyndaghy mәngilik dostyq turaly (31 mamyr 1997 j) kelisim-shartta da Ukraina tútastyghy moyyndalghan. Endi keledi de oqystan Ukranagha bas salyp, Qyrym týbegin tartyp alady. Otto Fon Bismarkting «Reseymen jasalghan kelisimning ol jazylghan qaghaz qúry qúny joq» degeni aina-qatesiz ras eken. Tipti ózderi qol qoyghan Minsk kelisimindegi mindettemelerin yaghny auyr qaru-jaraqtardy atys aimaghynan 50 shaqyrym keri shegeru turaly mindettemelerin de oryndaytyn súry joq.

Ukrainada búrynghyday orysqúldyq psihologiya kýrt ózgerdi. Orysqa býiregi búrghandardyng kóbi kóship ketti. Qalghandary az, biraq amalynyng joqtyghynan jýr. Solardyng saldarynan «Nezalejnyi» túrghyndary ekige bólindi. Otanyn qorghaghandar «ukraiyn» dep, orysqa satylghandary «hohol» dep atalady. Tariyhqa ýnilgender ukraindar men orystardyng bauyrlas emestigin algha tartady.
Besinshi jyl soghys jýrip jatqanyna qaramastan Ukraina dúshpandy 2014 jylghy shepte ústap túr. Antiyterrorlyq operasiyalar (ATO) nәtiyjesinde Donesk men Luganskining týbindegi Severodonesk, Lisichansk, Dzerjinsk jәne Soledar siyaqty birqatar qalashyqtar men eldi mekender azat etildi. Ukraina 2018 jyldy 3,4 payyz (RF – 2 payyzday) jaqsy ósimmen ayaqtady. Tek bir jyldyng ózinde 207 zauytty iske qosty.

Petr Poroshenko Euroodaq elderine vizasyz rejim engizuge qol jetkizdi. Býkil Europa elderin Resey agressiyasyna qarsy odaqqa biriktirdi. Ukraina pravoslav shirkeui Konstantipoli patriarhatynan óz aldyna bólek avtokefaliyalyq tamos aldy, sóitip Resey pravoslav shirkeuimen at qúiryghyn kesisti. Eng keremeti Ukraina armiyasyn qayta qúryp, Europadaghy eng myqty on armiyanyng qataryna qosty. Endi Soltýstik Atlantikalyq blokqa (NATO-gha) qosylar kýn de alys emes. Taghy bir riza bolatynym, armiyanyng kýlli qajettiligin (qaru-jaraq, kiyim-keshek, azyq-týlik, t.b.) ózderi tolyqtay ótep otyr.

Resey tarapy Qyrymdy basyp alghanyn (Putin operasiyagha ózi jetekshilik jasaghanyn) moyyndady. OBSE Reseyding Qyrymmen qosa Donesk men Luganskde әsker kirgizgenin, 8 armiyanyng 1 jәne 2 korpustary dәl sol qalalarda túrghanyn anyqtady. Qolgha týsken reseylik ofiyserler men soldattar ózderining reseylik әsker qúramynda bolghandyghyn jasyrmay aityp berdi, búghan olardyng әskery biyletteri men basqa da qújattary dәlel. Ukrain tarapy Resey basqynshylyghyna qarsy halyqaralyq sottargha qújattar әzirleude. Al múnyng aldynda Naftogaz Stokgolimning arbitrajdyq sotynda reseylik Gazpromnan 2.56 mlrd AQSh dollary kóleminde ótemaqy útyp alghan bolatyn.

Qysqasy Ukrainadaghy preziydenttik saylauda batysshyl baghyttaghy ýmitker jenetin bolsa búl elding jana baghytta damuyna serpin beredi. Búl orys әleminsiz ómir sýruge qúshtar Qazaq halqy ýshin de ýlken ónege. Al ashugha bulyqqan Resey ósh alu ýshin Kiyevke qarsy kóng kólemdi soghy bastap jiberui de yqtimal. Sonday oqighanyng aldyn alu ýshin býgin tanerteng Jerorta tenizine NATO-nyng bir top әskery kemeleri kirdi.
Ukrainagha qay maydanda bolsa da jenis tileymiz!

Marat Baydildәúlynyng facebook paraqshasynan

Abai.kz

10 pikir