Júma, 29 Nauryz 2024
Sanlaq 8675 13 pikir 8 Qantar, 2019 saghat 09:55

Qazaqstandyq sportshy Putindi pir tútady

Qazirgi tanda qazaq biyligi ýshin halqtyng kónilin aulaudyng jalghyz joly qaldy. Búl jol – әlemdik arenada jaqsy óner kórsetken әnshi ne sportshynyng jeke jetistigin býkil elding jenisi retinde kórsetu. Júrtshylyqtyng jaghdayyn jaqsarta almaghan biylik el nazaryn osyghan audaryp, kóbimizdi shatastyryp otyr. Sóitip kóp halyq eldegi sayasiy-әleumettik órening óskenine emes, әnshiler men sportshylardyng jolyna telmiretin jaghdaygha jetti.

Alayda biylik әspettep, halyq kótermelegen kóp әnshi men sportshynyng elim dep enirep jýrgenderi shamaly. «Elimizding atyn shygharyp, tuymyzdy jelbiretti» degen sol sportshylardyng birde әnúrandy bilmey, birde memlekettik tildi bilmey qalatynyna etimiz ýirenip ketti. Sonda da jeke adamnyng kishigirim jenisterimen elding ataghy aspandap ketpeytinin týsine almay ózimizdi aldap jýrmiz.

Osydan tura bir ay búryn Últtyq Olimpiada komiyteti 2018 jylghy «Jyldyng últtyq sporttyq jýldesinin» jenimpazdaryn marapattaghan bolatyn. Sol kezde «Jyl janalyghy» jýldesin jas veloshabandozdar Gleb Brusenskiy men Evgeniy Fedorov aldy. Búl sportshylar atalghan jýldege layyq emes deuden aulaqpyz. Sebebi, Gleb pen Evgeniy 2018 jyldyng qazan aiynda Argentinada ótken jasóspirimder Olimpiadasynda velosporttyng komandalyq týrinen top jarghan. Alayda últtyq jýldeni berip, maqtaghan jas sportshymyz jaqynda tamyry bos ekenin bayqatyp aldy.

Bir súhbatynda Gleb Brusenskiy ózining jeke qyzyghushylyqtary jayly bylay dep jauap beripti: «Viydeo týsirip, ony óndegendi únatamyn. Kitap oqimyn. Kóbinese psihologiyalyq, sonday-aq, belgili adamdardyng ómirbayany turaly oqyghandy únatamyn. Ómirde Vladimir Putiyn, Aleksandr Vinokurov, Aleksey Lusenko jәne Petr Sagandy pir tútatymyn».

Búl jerde songhy ýsheui veloshabandozdar. Al birinshi aty atalghan adamdy qalay týsinuge bolady. Bizshe aitqanda «býkil eding atyn shygharyp, tuyn jelbiretip jýrgen sportshy» ózge elding preziydentin ýlgi tútatynyn aityp otyr. Sonda ósip kele jatqan jastarymyzgha ýlgi bolatyn óz elimizde adam qalmaghany ma?! Álde eldegi agha buyn ókilderine úqsap tәuelsizdikting úrpaqtary da Reseydi әlemdegi eng myqty el dep sanay ma?! Búghan shiyrek ghasyrda últtyq iydeologiyany qalyptastyra almaghan qazaq biyligi jauap bere ala ma?

Búny ong men solyn bilmeytin jas balanyng әli pisip-jetilmegen shiyki pikiri dep aqtarmyz. Ótken jyly qyrkýiekte bar qazaqtyng mahabbatyna bólengen Gennadiy Golovkin de sportshy ýshin eng bastysy biz oilaghanday elding atyn shyghau emes ekenin kórsetip bergen edi. Kәsipqoy boksta jekpe-jek bastalar aldynda qarsylas qos boksshynyng jәne AQSh elining әnúrany oryndalady. Alayda, 15 qyrkýiek meksikalyq  Sauli Alivarespen júdyryqtasatyn bizding Gena osy rәsimnen bas tartty. Basqasha aitqanda, ózi «aspangha kóterip, әlemge әigilep» jýrgen kók tuymyzdy aspangha kótergisi kelmey qalghan.

Endi futbolshylarymyz jayly aitayyq. Futbol – ózge elderde memleket qazynasyna milliondaghan qarjy qúiyp otyrghan tabys kózi. Al bizde el bujetining mayly jiligin mýjigen masyl sport.  Ataqty «Global Sports Salaries» kompaniyasynyng jaqynda ghana jariyalaghan mәlimetinshe, Qazaqstan Premier ligasy futbolshylargha jalaqy tóleuden әlem boyynsha 25-shy orynda túr eken. Elimizde dop tebetin futbolshylar orta eseppen jylyna 148 513 dollar (ayyna 12 376 dollar) tabys tabady eken. Shetelde futbolshylargha tólenetin jalaqy qarapayym halyqtyng qaltasynan shyqpaydy. Ár komandanyng jeke iyesi, óz demeushisi bar. Al bizding elde birneshe jýz futbolshygha jylyna 150 myng dollardy halyq tólep berip otyr.

Qarapayym halyq auyzynan jyryp bergen aqshagha semirgen futbolshylarymyz aspanda qalqyp jýr. Europa týgili Reseyde dop tebe almaytyn bizding qisyq ayaqtar ózderin qol jetpes «júldyz» sanaydy. Halyqtyng esebinen jýrgenderin úmytyp, halyq aldynda jauap bergisi kelmeydi. Bizding elding futbolshylarynan súhbat alu әlemdik dengeydegi ataqty adamdardan súhbat alghannan qiyn. Mәselen dәl osy futboldaghy basty jýlde «Altyn dop» syilyghyn bes retten alghan Krishtianu Ronaldu men Lioneli Messy tilshilerge súhbat beruden bas tartypty degendi әli estip kórgen joqpyz. Súhbat beru degen istep jatqan isinnen el aldynda esep beru ekenin bizding futbolshylar eshqashan týsinbes.

El aldynda esep beru bylay túrsyn, qazaqstandyq futbolshylar әnúran aitudan da namystanady. Últtyq qúramalar arasynda match bastalarda qarsylas eki elding әnúrany oryndalatyn dәstýr bar. Qazaqstan qúramasy kimmen kezdesse de qarsylas qúramanyng futbolshylary óz elining әnúranyn jan-tәnimen aityp túrady. Qarap qyzyghasyz. Al bizdikiler ernin jybyrlatudan asa almaydy. Keybiri tipti ernin de qozghamaydy. Eger osy sózimizge kýmәnmen qarasanyz, ghalamtordan Qazaqstan qúramasynyng kez-kelgen matchyn qaytalap kóriniz.

Úlan Qonysbaev degen futbolshy bar. 2016 jyly auyr jaraqat alyp, jasyl alangha byltyr ghana oraldy. Negizi tәp-tәuir oiynshy. Jaqynda sol futbolshy ózining Instagram stories-ynda suret jariyalady. «Ruhany janghyru» baghdarlamasy ayasynda ótken saltanatty is-sharagha futbolshyny shaqyrghan eken. Úlannyng ókinishine oray arnayy shaqyru biyletine onyng familiyasy Qonysbay bolyp jazylyp keten. Al óz tegining Qonysbaev bolyp jazylghanyn maqtan kóretin bizding jigit úiymdastyrushylargha osyny eskertken.

Shaqyru biyleti resmy qújat emes. Onyng ýstine «Ruhany janghyru» baghdarlamasy ayasynda ótip jatqan jinalys. Demek Úlan Qonysbaev degendi Úlan Qonysbay dep jazudyng esh oghashtyghy joq. Oghan bola syi-qúrmetim týsip ketti dep sanasa futbolshynyng oi-dengeyining dәrejesi osy degen sóz. Aytpaqshy, nege búlay jazghanyn futbolshynyng ózinen súradyq. Alayda jogharyda aitqanymyzday, ózderin óte mәrtebeli sanaytyn qazaqstandyq futbolshylar eshqashan súraqqa jauap bergen emes.

Esimin qazaqshalaudan at-tonyn ala qashqan futbolshy jalghyz Úlan emes. «Astana» komandasynyng jartylay qorghaushysy Serikjan Mujikov degen jigit bar. Bayqap otyrghandarynyzday tegi Mujikov dep jazylyp túr. Al búny futbolshynyng ózi arnayy talap etken. "Barlyq BAQ ókilderi tegimdi «Mújyqov» emes «Mujikov» dep jazsanyzdar eken" dep súhbat bergen osydan eki-ýsh jyl búryn. Sóitip Serikjan orystyng «mujiyk» degen sózi ýshin atasynyng atyn auystyra salghan.

Sóz sonynda braziliyalyq ataqty futbolshy Ronaldonyng otanshyldyghy jayly aita keteyik. Álem futbolynyng anyzyna ainalghan «qasqa tis» Braziliya qúramasymen birge eki mәrte әlem chempiony atanghan. 2002 jylghy әlem chempionatynda top jarghan song Ronaldo jurnalistterge bergen bir súhbatynda: «Men endi Braziliyagha qaryz emespin» degen kórinedi. Qarapayym futbolshy bolsa da Otan aldynda óteytin boryshy bar ekenin osylay sezinu kerek. Biraq, esimin ana tilinde jazudan namystanyp jýrgen bizding futbolshylardan búnday erlik kýtuding ózi kýlkili.

Quanysh Qappas

Abai.kz

13 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1567
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2261
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3542