Bәrimiz biletindey, biyl jazda elimizde «Sifrlyq Qazaqstan» memlekettik baghdarlamasy iske qosylady. Negizi byltyr qalanghan osynau jobany Memleket basshysy keshegi halyqqa arnaghan Joldauynda erekshe atap ótken bolatyn. Elbasynyng atap ótetindeyi de bar, aqparattyq tehnologiyalardyng qaryshtap damyp bara jatqan myna zamanynda IT salasyn damytpasaq, damyghan 30 elding qatarynan kórinu bizge jay arman bop qalary anyq. Óitkeni, órkeniyetti elderding barlyghy osy sandyq jýiege kóship, ónerkәsibining damuyn jәne halqynyng әl-auqatyn jyldan-jylgha jaqsartyp keledi.

Preziydentting songhy joldauynyng ereksheligi sol, múnda Qazaqstanda biyl ýshinshi janghyrudyng bastalatyny resmy aityldy. Yaghni, elimizde ýlken ekonomikalyq jәne tehnologiyalyq dýmpu boluy tiyis. Al, ol ýshin eng aldymen taghy sol IT salasyna basymdyq beriledi.

«...Biz sifrlyq tehnologiyany qoldanu arqyly qúrylatyn jana industriyalardy órkendetuge tiyispiz. Búl – manyzdy keshendi mindet.

Elde 3D-printing, onlayn-sauda, mobilidi banking, sifrlyq qyzmet kórsetu sekildi densaulyq saqtau, bilim beru isinde qoldanylatyn jәne basqa da perspektivaly salalardy damytu kerek. Búl industriyalar qazirding ózinde damyghan elderding ekonomikalarynyng qúrylymyn ózgertip, dәstýrli salalargha jana sapa darytty.

Osyghan oray, Ýkimetke «Sifrlyq Qazaqstan» jeke baghdarlamasyn әzirleudi jәne qabyldaudy tapsyramyn...»,-delingen QR Preziydentining Qazaqstan halqyna arnaghan «Qazaqstannyng ýshinshi janghyruy: jahandyq bәsekege qabilettilik» atty joldauynda.

Osylaysha, biyl mausymda QR Aqparat jәne baylanys ministrligi «Sifrlyq Qazaqstan» baghdarlamasyn Ýkimetke engizedi. Búl turaly atalghan vedomstvo basshysy Dәuren Abaev keshe Mәjilis deputattarynyng aldynda bayandaghan bolatyn.

Tútastay alghanda, baghdarlamanyng basty maqsaty – qazaqstandyqtardyng ómir sapasyn arttyru, әri últtyq ekonomikany sifrlandyru. Qújatty jýzege asyru shenberinde 2020 jylgha deyin internet qoldanushylardyng sanyn 80 payyzgha deyin arttyru, túrghyndardyng 95 payyzyn sifrlyq xabar taratumen qamtu, azamattardyng sifrlyq sauattylyghyn 80 payyzgha deyin arttyru kózdelude.

Sonday-aq, tek biyldyng ózinde atalghan baghdarlama ayasynda elimizde 244 radioteleviziyalyq stansiya salynatyn bolady. Atqarylatyn jobalardyng basym bóligi memlekettik-jekmenshik seriktestigi ayasynda jýzege aspaq.

Jol kartasynyng 19-shy tarmaghyna qatysty ministrlik 2018-2020 jyldargha josparlanghan «Quatty Qazaqstan» birynghay respublikalyq media-josparyna ózgeris engizudi kózdep otyr. Jospardyng ayasynda búqaralyq aqparat qúraldaryn elektrondyq saudany nasihattaugha qatysty is-sharalar qarastyrylmaq. Jol kartasynyng 24-shi tarmaghy boyynsha túrghyndar arasynda internet jelisin qoldanushylaryn arttyru josparyna say, ministrlik symdy әri symsyz tehnologiyalar arqyly infraqúrylymgha qol jetimdilikti qamtamasyz etedi.

«Sifrlyq Qazaqstan» baghdarlamasynyng negizi byltyr «Zerde» últtyq holdingining bazasynda әzirlengen bolatyn. Holding tórayymy Ásel Jiyenbaevanyng aituynsha, «Sifrlyq Qazaqstan» tek bir ghana IT salasyn emes, qoghamdaghy ózge de salalardy damytugha baghyttalghan.

«Biz JIÓ-degi IT-sektorynyng ýlesin 2020 jylgha deyin 5 payyzgha jetkizudi josparlap otyrmyz. Sonymen qatar, IT-sektorynda 150 myng jana júmys orny ashylady. Dәl osy saladaghy enbek ónimdiligi 37 payyzdy qúramaq. Al, halyqtyng sifrlyq sauattylyghyn 85 payyzgha deyin jetkizemiz», - deydi Á.Jiyenbaeva.

Onyng aituynsha, jobanyng basty maqsaty – el ekonomikasynyng bәsekege qabilettiligin arttyryp, halyqtyng әl-auqatyn kóteru.

Joba negizgi 4 baghyt boyynsha jýzege asatyn bolady. Birinshi baghyt – auyl-aymaqty kenjolaqty internetpen qamtamasyz etip, Qazaqstannyng tranzittik әleuettin arttyru. Ekinshi baghyt – ekonomikanyng salalaryna (kólik jәne logistika, densaulyq saqtau, bilim beru, auyl sharuashylyghy jәne elektrondy sauda) sifrlyq tehnologiyany endiru. Ýshinshisi – memlekettik organdar júmysynyng sapasyn arttyru jәne tórtinshi baghyt – IT-mamandardy dayarlau.

«Búl baghdarlama Strategiya-2050, «100 naqty qadam» Últ jospary jәne «Núrly jol» sekildi manyzdy qújattarda kórsetilgen maqsat-mindetterdi jýzege asyrugha ekpin beretin qosymsha kýsh bolady», - deydi «Zerde» últtyq holdingining basqarma tórayymy Ásel Jiyenbaeva.

Jalpy, Qazaqstanda aqparattyq tehnologiyalardy memlekettik sektorgha endiru júmystary osydan on jyl búryn sәtti bastalghanyn aita ketu kerek. Oghan bir ghana mysal keltiruge bolady, ol – eGov jýiesi nemese Qazaqstannyng elektrondy ýkimeti. Dәl osy jýiening kómegimen býginde jýzdegen operasiyany kompiuter aldynda otyryp-aq jýrgize alasyz. Qújat rәsimdeu, kommunaldy qyzmet týrlerining aqysyn, salyq, aiyppúl, saqtandyru jәne ózge de qyzmet týrlerin ýide otyryp tóleuge kez-kelgen qazaqstandyqtyng mýmkindigi bar. Al, «Sifrlyq Qazaqstan» baghdarlamasy ayasynda búl jýiening júmysy odan әri jetildirilmek.

Jetildiru ýshin birqatar damyghan memleketterding tәjiriybesi qabyldanady. Atap aitqanda, sifrlyq tehnologiyany jýzege asyruda ýlken jetistikterge jetken Avstriya, Daniya, Avstraliya, Kanada jәne Singapur sekildi elderden ýirenerimiz mol. Mәselen, Avstriya astanasy Venada qalalyq budjetti әzirleude josparlaudyng «sifrlyq» prinsiypi qoldanylady. Nәtiyjesinde, qala qazynasynda jyl sayyn 2 million euro ýnemdeledi eken. Al, Bostonda (AQSh) kommunaldy qyzmet týrlerin baqylaugha arnalghan mobilidi qosymsha iske qosylghaly beri túrghyndar tarapynan týsetin shaghym 66 payyzgha qysqarghan.

Sifrlyq tehnologiyanyng auylsharuashylyq salasyna da bereri kóp, әriyne eger ornymen qoldana alsaq. Mәselen, әlemdegi №1 milliarder Bill Geyts oilap tapqan «Orakul» degen kompiuterlik baghdarlama auylsharuashylyq jerlerining hal-ahualyn sanauly ghana uaqyt ishinde taldaudan ótkizip, qanday jaghdayda ekenin aityp bere alady. Dәl qazir Qazaqstanda egistik men jayylym kóbi jekening qolynda jәne paydalanylmay jatqany belgili. Al atalghan baghdarlama sol jer iyelerining kim ekenin, jerdi qansha uaqyttan beri paydalanbay jatqanyn anyqtay alady. Demek, «Sifrlyq Qazaqstan» baghdarlamasy ayasynda Bill Geytsting «Orakuly» da elimizde keng qoldanysqa enui әbden mýmkin.

Sifrlyq tehnologiya búdan bólek densaulyq saqtau jәne bilim beru salalarynda da qoldanysta. Biyl ony jetildiru maqsatynda Qazaqstan mektepterinde elektrondy kýndelik qoldanysqa engizilmek. Sonymen qatar, pedagogtar da atqarghan júmystarynyng esebi men josparlaryn qaghaz kýiinde emes, elektrondy ýlgide tapsyra alady.

Jalpy, múnyng bәri halyqtyng baquatty ómir sýrui ýshin jasalyp jatqan sharalar ekenin týsinuimiz qajet. Túrghyndardyng әl-auqaty artyp, ensesi tik kóterilgende ghana Qazaqstan damyghan órkeniyetti elderding qataryna, yaghny aldynghy «otyzdyqqa» qosyla alady. Al, búl maqsatqa jetu ýshin elimiz ýshinshi janghyrudy enserui tiyis.

Abai.kz