22 tamyzda «Abai.kz» aqparattyq portalyna belgili qoghamdyq belsendi Talghat Qatauovtyng  "Pushkinge eskertkish qoyghan Oral Mahambetke bust te ornatqan joq" atty maqalasy jariyalaghan edi. Sol maqalagha Batys Qazaqstan oblysy әkimdigining baspasóz qyzmeti  «Oralda Isatay men Mahambetke eskertkish túrghyzylady» degen jauap berdi. Ile-shala Talghat Qatauov "Kólginovting Isatay-Mahambet eskertkishin «zapravkanyn» qasyna ornatuy - әruaqty qorlau!" degen ýndeu jariyalady. Býgin Batys Qazaqstan oblystyq Mәdeniyet basqarmasy qoghamdyq belsendige jәne jauap berip otyr. Biz Mahambet pen Isataydyng eskertkishi oidaghyday ornatyluy ýshin eki taraptyng da tizginin tartpaytynymyzdy eskertemiz. 

Abai.kz aqparattyq portaly

Talghat Túrsynghaliyúlyna!

Sizding Abai.kz aqparattyq portalyndaghy «Isatay men Mahambet»  batyrlargha arnalghan eskertkishti ornatu jónindegi pikirinizge baylanysty osy salagha jauapty basqarma retinde tómendegi mәselelerge toqtalyp, jauap bergendi jón sanadyq.

Birinshiden batyr babalarymyzgha arnalghan eskertkishting ornatyluyna qoghamdyq pikir bildirgeniniz qúptarlyq jaghday. Olay deytinimiz babalar eskertkishin ornatu, tariyhqa ýnilu, ótkenge qúrmet kórsetu, keleshek úrpaqqa ónege qylyp qaldyru bizding ortaq isimiz dep esepteymiz.

Batys Qazaqstan oblysynyng Oral qalasy – ótken ghasyrlardan Europa men Aziyanyng mәdeniyeti men ónerin jalghaghan Qazaqstannyng kóne qalalarynyng biri ekeni, ózinizge belgili.

Tarihy jolymyzgha qarasaq, әr ónirde de el ruhyn asqaqtatqan túlghalar bolghan. Aqjayyq óniri kie men qasiyet qonghan babalar mekeni.

Bizding kiyeli Naryn qúmynda alty alashqa esimderi mәshhýr bolghan Isatay men Mahambet tuyp, el bostandyghy jolynda jandaryn pida etip, arttaryna óshpes múra qaldyrdy.  Atalghan úly túlghalargha eskertkish ornatu kóp jyldardan beri qoghamdyq túrghyda qozghalynyp kelgen mәsele. Quantarlyghy,  ýstimizdegi  jyldan bastap ónir basshysynyng tapsyrmasymen batyr babalarymyzgha eskertkish ornatu mәselesi sheshimin tapty.

Osy orayda, ónirimizde Batyr babalarymyz «Isatay men Mahambet» skulipturalyq kompozisiyasynyng eng ýzdik jobalaryna 2018 jyldyng 03 mamyrda «Egemen Qazaqstan» №82 (29313) gazetining sanynda ashyq konkurs jariyalandy.

Ýstimizdegi jyldyng 29 mamyrynda ólkemizding ziyaly qauymynyng qatysuymen «Batys Qazaqstan oblysynyng tarihiy-mәdeny múralaryn, tarih jәne mәdeniyet eskertkishterin qorghau mәseleleri boyynsha oblystyq komissiyasynyn» Isatay Taymanúly men Mahambet Ótemisúlynyng kompozisiyalyq eskertkishi jóninde kezekti otyrysy úiymdastyryldy. Otyrystyng qortyndysy boyynsha komissiya mýsheleri ýsh júmysty tandady.

2018 jyldyng 27 shildesinde Mәdeniyet jәne sport Ministrligi janyndaghy Qazaqstan Respublikasynda ornatylatyn eskertkishter men monumentter jónindegi memlekettik komissiya otyrysy ótip, komissiya mýshelerimen Astana qalasynyng mýsinshileri R.Abenov (skuliptor, L.Gumiylev atyndaghy Euraziya Últtyq uniyversiytetining «Beyneleu óneri jәne syzu» mamandyghy boyynsha magistraturasyn tәmәmdaghan. A.L.Shtiglis atyndaghy Sankt-Peterburg memlekettik kórkem-ónerkәsiptik akademiyasynan mýsindeu boyynsha taghylymdamadan ótken), E.Ziyabekov (skuliptor, A.Qasteev atyndaghy Shymkent Óner kolledjin bitirgen. Mәskeu oblysynyng Jukovsk qalasy «Lit Art» kórkem-sәulet kombinatynda mýsindeu boyynsha taghylymdamadan ótken) jәne S.Rustambekovtyng (QR enbegi sinirgen sәuletshisi, Sәuletshiler Odaghy basqarmasynyng tóraghasy, Qazaqstannyng últtyq jobalaushylar qauymdastyghynyng viyse-preziydenti) júmysy tolyqtay  bekitildi.

Erteden ata-babamyz dombyrasyn qolayly qolymen ústaghan jәne eskertkish avtorlarynyng beyneli kompozisiyasy bolyp tabylady. Batyrlardyng mýsinderi turaly aitqan pikirleriniz oryndy, júmys joba týrinde bolghandyqtan batyrlar mingen attardyng pishinderi әli de júmys  barysynda  tolyqtyrylatynyn eskertemiz.

«Isatay men Mahambet» kompozisiyasy Oral qalasynyng ontýstik qaqpasyna, yaghny Europa men Aziya qúrylyghynyng toghysqan jerinde ornatu josparlanuda. Eskertkishting ornatu jerining tiyimdiligi sol: sayabaqpen abattandyrugha jәne avtotúraq jasaugha mýmkindik beredi.  Búl júmystar biregey keshen retinde jergilikti halyqtyng demalys ornyna ainalatynyna senimdimiz.

Osynday tarihy túlghalardyng eskertkishin Qazaqstannyng qay jerine ornatsaq ta ol jer bizding bәrimizding ata júrtymyz, tughan topyraghymyz. Ol jerde de qonys tepken qazaq elining azamattary, bolashaq úrpaqtary bar. Al Sizding eskertkishti ornatylatyn jerge qatysty aitqanynyz jeke pikiriniz dep bilemiz. Qazaqtyng barlyq jeri qymbat, sol jerding túrghyndaryna da qúrmetpen qaraghan jón. Óitkeni Mahambet pen Isatayday ardaqty túlghalardyng bәri qazaqtyng últaraqtay jerining bostandyghy men tәuelsizdigi ýshin kýreskenin esten shygharmayyq.

Eskertkishterdi qalalardyng qaqpasyna ornatu әlemdik  tәjiriybede kezdesedi. Atap aitar bolsaq bashqúrt últynyng  batyry Salavat  Yulaevtyng eskertkishi Ufa qalasynyng kire berisinde ornalassa,  Qazaqstandaghy Ekibastúz qalasynyng qaqpasynda qazaqtyng belgili aqyny Mәshhýr Jýsip Kópeevting  eskertkishi ornatylghan, al Halyq batyry Nauryzbaydyng eskertkishi Almaty oblysynyng Qaskeleng qalasyna kiretin eki joldyng qiylysyna qoyylghan,  búnday mysaldardy kóptep keltiruge bolady.

Batys Qazaqstan oblysy Resey Federasiyasynyng 5 oblysymen jәne Qazaqstan Respublikasynyng 2 oblysymen shekaralas ekenin eskersek, әuejaydan jәne halyqaralyq dengeydegi joltoraptarymen  kelgen jolaushylar  ýshin de atalmysh jerdi qalamyzdyng qaqpasy retinde qaraugha bolady.

Sizding batyrlar eskertkishi janar - jagharmay beketining qasyna ornatylady degen jazbanyzgha baylanysty;  janar- jagharmay beketi eskertkish ornatylatyn aumaqtan  700 metr  qashyqta  ornalasqanyn qaperinizge bergimiz keledi.

Batyr babalarymyz «Isatay men Mahambet» skulipturalyq kompozisiyasy jóninde súraqtar men úsynystar tuyndaghan jaghdayda, basqarma basshysynyng jeke qabyldauyna kelip, ózinizdi tolghandyryp jýrgen súraqtarynyzgha tikeley jauap  alu mýmkindiginizdin  bar ekenin qaperinizge salamyz.

Batys Qazaqstan oblysynyng Mәdeniyet basqarmasy

Abai.kz