QR Mәdeniyet jәne sport ministrligi Tilderdi damytu jәne qoghamdyq-sayasy  júmys komiyteti, Shaysúltan Shayahmetov atyndaghy «Til-Qazyna» últtyq ghylymiy-praktikalyq ortalyghy  Qyzylordada latyn grafikasyna negizdelgen jana emle erejeler jobasyn synamadan ótkizdi.

Býgin Qyzylorda oblystyq jәne qalalyq әkimdik ghimaratynda   
Sh. Shayahmetov atyndaghy «Til-Qazyna»  últtyq ghylymiy-praktikalyq ortalyghynyng atqarushy diyrektory  Erbol Tileshov, diyrektordyng orynbasary Liza Esbosynova, әdisteme bólimining ghylymy qyzmetkeri Mariyash Dәrmenova, orfografiya bólimining ghylymy qyzmetkeri Almajan Qadirhan synaq saualnama jýrgizdi.

Sonday-aq synaq saualnama alushylarmen birge  Qazaq әlipbiyin latyn grafikasyna kóshiru boyynsha aqparttyq nasihat júmys tobynyng jetekshisi,  Sh.Shayahmetov atyndaghy «Til – Qazyna» últtyq ghylymiy-praktikalyq ortalyghynyng atqarushy diyrektory, filologiya ghylymdarynyng kandidaty Erbol Tileshov, Qorqyt Ata atyndaghy Qyzylorda memlekettik uniyversiytetining qauymdastyrylghan professory, kafedra mengerushisi, filologiya ghylymdarynyng kandidaty, dosent Aman Abasilov, Qorqyt Ata atyndaghy Qyzylorda memlekettik uniyversiytetining agha oqytushysy, filologiya ghylymdarynyng kandidaty, dosent Bolat Boranbay synamagha qatysushylargha Qazaq әlipbiyin latyn grafikasyna kóshiruding manyzdylyghyn ghylymy negizderge sýiene otyryp týsindirdi.  

«Elimizde latyn grafikasyndaghy әlipbiyge kóshuding birneshe sebepteri bar. Birinshiden, Elbasy aitqanday, bizge kirill әlipbii sayasy sebeptermen keldi. Sonyng nәtiyjesinde qazaqtyng tól jazu emlesine núqsan keltirildi. Ol mamandar tarapynan tәuelsizdik kezeninde ghana ashyq aityla bastady. Jalpy әlemdegi órkeniyetti elderding әlipbiyine kóz salsaq, onda naghyz jetilgen әlipbiyler kóp dybysty meylinshe az tanbamen beredi. Mәselen, aghylshyn tilindegi 45 dybys 26 tanbamen, fransuz tilindegi 35 dybys dәl osylay 26 tanbamen beriledi. Qazirgi kirill grafikasyndaghy qazaq әlipbiyinde bizding tól 28 dybysymyz 42 tanba arqyly berilgen. Osydan-aq qoldanystaghy osy әlipbiyding til tabighatyna qayshy ekendigi kórinip túr. Sonymen birge, búl әlipbiyde qazaq tilining tól dybystyq jýiesinde kezdespeytin artyq tanbalar bar. Latyn grafikasyndaghy jana әlipby bizdi osynday qajetsizdik pen ynghaysyzdyqtan aryltady. Ekinshiden, dýniyejýzindegi týrki halyqtarynyng 60 payyzdan astamy osy latyn әlipbiyinde. Qazir týrki tildes halyqtardyng 7 derbes memleketi bar: Ázirbayjan, Kipr Týrkiya respublikasy, Qazaqstan, Qyrghyzstan, Ózbekstan, Týrkiya, Týrkimenstan. Osylardyng Qazaqstan men Qyrghyzstannan basqasy latyn әlipbiyinde. Yaghny  Qazaqstan ortaq týrkilik әlipbiylik jýieden tys túr. Týrki halyqtarynyng kóne zamannan qalyptasqan mәdeniy-tarihy tamyrlastyghyn jәne osynday ruhany qatynastyng qazirgidey jana dengeyde damyp jatqanyn oilasaq, onda Qazaq elining ózge әlipbiyde qala berui osynday sabaqtastyq pen tamyrlastyqqa qayshy keledi. Ýshinshiden, halyqaralyq qauymdastyqta Elbasy aitqanday, latyn tanbaly әlipbiyding manyzy zor.»- dedi Sh.Shayahmetov atyndaghy «Til – Qazyna» últtyq ghylymiy-praktikalyq ortalyghynyng atqarushy diyrektory, filologiya ghylymdarynyng kandidaty  Erbol Tileshov.     

«Qazaq әlipbii latyn grafikasyna kóshkende tuyndaytyn keybir qiyndyqtar bar. Olar – túraqty emes, uaqytsha qiyndyqtar. Birinshiden, halyqtyng jana әlipbiyge kóz daghdysy men qol daghdysy ýirenu ýshin belgili bir uaqyt qajet. Ol ýshin aqparat qúraldarynda nasihat jәne mashyqtandyru júmystary jýrgizilip, búqara halyq jana әlipbiyge tezirek beyimdelui qajet. Ekinshiden, kirill әlipbiyindegi әdebiyetter jana әlipbiyge kóshirilui de belgili bir uaqyttyq mejeni tileydi. Ol ýshin әr saladan eng manyzdy delingen әdebiyetterding tizimi jasalynyp, memlekettik tapsyrys boyynsha sol әdebiyetterding shygharyluy qolgha alynghany abzal. Búl arada búrynghy kirill әlipbii men jana qabyldanghan latyn әlipbiyining birneshe jyl qatar jýretinin de úmytpauymyz kerek. Ol jóninde osy maqalasynda Elbasy: «Áriyne, jana әlipbiyge beyimdelu kezeninde belgili bir uaqyt kirillisa alfaviyti de qoldanyla túrady», – dedi. Ýshinshiden, keybir adamdar kirill әlipbiyinen latyn әlipbiyine kóshsek, memlekettik tildi ýirenu qiyndaydy degendi aitady, biraq til ýirenuding tikeley әlipbiyge baylanysty emes ekendigin býginde aghylshyn, qytay jәne basqa tilderdi ýirenip jatqan balalarymyz ben jastarymyzdyng tәjiriybesi aiqyn anghartyp otyr» – dep oiyn týiindedi Erbol Tileshov.

Synamagha  Qyzylorda oblysynyng  barlyq basqarmalar, departamentter, әkimdik qyzmetkerleri, oqytu ortalyqtarynyng oqytushylary men әdiskerleri, әskery qyzmetshiler qatysty. Synaqqa jalpy sany 500  adam qatysty.

Abai.kz