- Kamal Nizamúly, elimizding eng asyl baylyghy - Tәuelsizdik desek, Jaratqannyng bergen osy syiyn ústaghanymyzgha da 20 jyldyng jýzi bolyp qalypty. Tәuelsizdik jariyalanghan kezde siz qayda ediniz jәne osynau úly janalyqty qalay qabyldadynyz?

- Tәuelsizdik jariyalanghan tústa men Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyver­siytetining tarih fakulitetinde tarih ghylymynyng kandidaty, agha oqytushy bolatynmyn. Qatardaghy múghalim bolsam da, tarihshy әri azamat retinde qoghamda, sayasatta bolyp jatqan jayttargha qúlaq týrip, tamyz oqighasy sekildi qúby­lys­tardy saraptap ta, zerttep te jýrgen kezimiz. Áriy­ne, sol uaqytta «apyr-ay, biz­ding el qalay bolady?» degen oy da ýnemi maza­laytyn. GKChP qúlap, Gorbachev­ting biyligi Kremlimen ghana shektelip jatqan kezde bir ortalyqqa birikken totalitarlyq memleketting kýni bitip kele jatqanyn sezip, ishtey quanyp jýrdik.

Jalpy, tarih degen - naqty ghylym. Ózining zandylyqtary, kategoriyalary bar. Sonday zandylyqtardyng biri - «mәngilik imperiya joq» degen tújyrym. Búl tújy­rymdy tarihshylar Brejnev kezinde de aityp jýretin, ózimiz de tarihshy bolghan­dyq­tan, Kenes Odaghynyng bolashaghy joq ekenine, 50 jyl ma, 60 jyl ma, týbinde qúlaytynyna ishtey senetinbiz. Biraq Alla bizge sol tarihy oqighalardyng kuәgeri boludy jazypty.

- Kamal Nizamúly, elimizding eng asyl baylyghy - Tәuelsizdik desek, Jaratqannyng bergen osy syiyn ústaghanymyzgha da 20 jyldyng jýzi bolyp qalypty. Tәuelsizdik jariyalanghan kezde siz qayda ediniz jәne osynau úly janalyqty qalay qabyldadynyz?

- Tәuelsizdik jariyalanghan tústa men Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyver­siytetining tarih fakulitetinde tarih ghylymynyng kandidaty, agha oqytushy bolatynmyn. Qatardaghy múghalim bolsam da, tarihshy әri azamat retinde qoghamda, sayasatta bolyp jatqan jayttargha qúlaq týrip, tamyz oqighasy sekildi qúby­lys­tardy saraptap ta, zerttep te jýrgen kezimiz. Áriy­ne, sol uaqytta «apyr-ay, biz­ding el qalay bolady?» degen oy da ýnemi maza­laytyn. GKChP qúlap, Gorbachev­ting biyligi Kremlimen ghana shektelip jatqan kezde bir ortalyqqa birikken totalitarlyq memleketting kýni bitip kele jatqanyn sezip, ishtey quanyp jýrdik.

Jalpy, tarih degen - naqty ghylym. Ózining zandylyqtary, kategoriyalary bar. Sonday zandylyqtardyng biri - «mәngilik imperiya joq» degen tújyrym. Búl tújy­rymdy tarihshylar Brejnev kezinde de aityp jýretin, ózimiz de tarihshy bolghan­dyq­tan, Kenes Odaghynyng bolashaghy joq ekenine, 50 jyl ma, 60 jyl ma, týbinde qúlaytynyna ishtey senetinbiz. Biraq Alla bizge sol tarihy oqighalardyng kuәgeri boludy jazypty.

Óz basym, jasyratyny joq, taghy bir-eki tarihshy bar, osynau Tәuelsizdik alu oqighasyn erekshe atap óttik. Kóshege shyghyp dýrildetpesek te, bir-birimizdi qúttyqtap, shyn jýrekten quandyq.

- Ol kezde bala boldyq, keyin biluimizshe, әri quanyshty, әri týsiniksiz, ýreyli zaman bolghan siyaqty ghoy....

- IYә, rasynda solay boldy. 1991 jyly jeltoqsannyng 1-inde biz Preziydentimizdi sayladyq. Al jeltoqsannyng 8-inde Mins­kining týbinen ýsh slavyan memleketining KSRO-ny taratqany turaly habar keldi. Osy kezde jauaby belgisiz kóptegen súraq tudy. Mysaly, ýsh memleket bólinip shyqty, al qalghan Kavkaz elderi, Ortalyq Aziya, biz  qalay bolamyz? Reseyding qúramynda qala­myz ba, әlde tәuelsiz memleket bolamyz ba? Tәuelsiz bolsaq, ózge memlekettermen qatynasymyz qalay bolady? Qysqasy, súraghy kóp, biraq jauaby belgisiz, óte auyr әri qauipti kýnder tudy. Nebir pikir men boljam san-saqqa jýgirtip, sanany sansy­ratyp-aq túrdy. Sebebi 1922 jyly KSRO qúrylghan kezde onyng qúramyna tórt-aq subekti kirgen bolatyn. Resey Federasiya­sy, Belarusi, Ukraina jәne Zakavkaz Fede­rasiyasy. Biz - Ortalyq Aziya respublika­lary Reseyding qúramyndaghy avtonomiya edik, al Zakavkaz Federasiyasynda Gruziya, Armeniya jәne Ázirbayjan bar. Osynyng bәrining bolashaghy qalay bolmaq? Bir sóz­ben aitqanda, eshkim әli eshtenening bayy­byna jetpegen, bolashaq búldyr, qym-ghuyt, almaghayyp zaman bolyp ketti. Elba­symyz osy prosesterding qaynaghan ortasynda jýrip, jol tapty. Eshqanday qantógissiz tәuelsizdik alugha qol jetkizdi. Bizding ghana emes, tútastay bir imperiyanyng qol astynda bir-birine shyrmalghan memle­ketterding beybit ydyrauyna airyq­sha ýles qosty. Búl, endi, sәl algha ozghandaghy әngime. Qaytadan jeltoqsan aiyna oralsaq, 16-sy kýni respublikanyng Jogharghy Kenesi «Tәuel­sizdik turaly» zang qabyldady. Sol kezde 12 deputat qarsy dauys berdi. Qyzyq, Reseyding ózi tәuelsizdik alyp, basqa respu­b­likalar bólinip ketti. Búl deputattar sonyng bәrin kórip-bilip otyryp, nelikten tәuel­sizdikti jariyalaugha qarsy boldy? Qisyny, uәji ne boldy eken, әli kýnge týsinbeymin.

1991 jyly jeltoqsannyng 8-inde ýsh slavyan memleketi KSRO-ny tarqatyp, TMD qúratyndyghyn jariyalaghasyn, jeltoqsan­nyng 13-inde Ashhabadta Ortalyq Aziyadaghy bes memleketting basshylary bas qosyp, TMD-gha kiru sharttaryn aiqyndady. Osy­dan keyin N.Nazarbaev sol kezdegi respu­bliy­ka basshylaryn jeltoqsannyng 21-ine Almatygha shaqyrdy. Osy basqosuda «Al­maty deklarasiyasy» degen atpen belgili bolghan tarihy qújat qabyldanyp, KSRO-nyng Baltyq boyyndaghy ýsh memleketi men Gruziyadan basqa 11 memleket TMD-gha teng qúqyly mýshe bolyp kirdi. Osy ýderisting bәrinde Qazaqstan Preziydenti airyqsha qajyr men qayratkerlik qarym kórsetti. Bir kezdegi alyp imperiyanyng tinin qúraghan memleketter osylaysha beybit jolmen ydyrap, halyqaralyq qúqyqtyq sahnagha shyqqan jana subektiler retinde jana qarym-qatynastar týzuge jol ashty. Búl degeniniz - óte ýlken sayasy óner.

Al Tәuelsizdik alumen birge qazaq halqynyng mәrtebesi ózgerdi. Biraq búl ózgeris qazaq últynyng sanasyna әli tolyq mәninde sinirile qoyghan joq edi. Biz mem­leket qúrushy últqa ainaldyq. Al sanymyz 40 payyz tónireginde ghana, óz jerimizde ózimiz azshylyqpyz. Erteng býlik shyghyp ketpey me? Ontýstik ónirde qalyng qazaq bar, al soltýstigimiz she? Múnyng bәri aitugha bir-eki auyz sóz bolghanymen, ar jaghynda shyrmatylghan sansyz kóp týitkili bar mәseleler bolatyn. Ekonomikamyz she? Kenes Odaghy barlyq respublikalardyng ekonomikasyn bir-birine baylap qoyghan. Mysaly, Pavlodar men Shymkentting múnay zauyttary Reseyding múnayyna ynghaylanghan. Áli kýnge solay. Reseyding Saratovyndaghy múnay zauyty bizding batystaghy múnaydy óndeydi. Búl - Kenes Odaghynyng qúramyn­daghy respublikalardy typyr etkizbey ús­tau ýshin ekonomikany da osylay shyrmaghan sayasaty. KSRO ekonomikasynyng qúldy­rauyna da, bir jaghynan, osy sayasat sebep­shi. Óitkeni sonau týkpirdegi bir elde shygha­tyn shiykizat odaqtyng ekinshi bir bóligindegi zauytta óndeledi. Odan basqa­largha taraydy. Tasymaldyng ózi - ýlken shyghyn. Taghy bir mysal, Qyzylordadaghy ayaqkiyim fabrikasy Kenes Odaghynyng 20 qalasynan shiykizat alyp túrghan eken. Osy baylanystyng bәri ýzilgen shaqta «ekonomikany qalay damytamyz?» degen súraq túrdy. Al ekono­miy­ka búl kezde qúldyrap bara jatqan.

- Keyde «bizge Tәuelsizdik onay keldi» deytinder de tabylyp jatady. Búlargha ne der ediniz?

- Tәuelsizdik - bizding eng ýlken bayly­ghymyz, bagha jetpes qúndylyghymyz. Til taghy basqa mәseleler sheshimin taba qoyma­dy dep keyde renjip jatamyz. Biraq men oilaymyn, eng bastysy, osy Tәuelsizdigimiz bar bolsa, bayandy bolsa, bәri de birtindep jónge keledi. Til mәselesi de sheshiledi.

Óziniz qaranyz, әlemde resmy esep boyyn­sha 193 memleket bar. Barshagha moyyn­dalmaghan, tanylmaghandarymen 200 deyik. Al etnograftar 3,5 myng últ bar dep otyr. Solardyng 200-ining ghana óz memleketi bar. Mysaly, 40 millionday kýrd halqy memleketsiz jýr. Osy sekildi milliondaghan  halqy bolsa da, óz memleketin qúra almay jýrgen halyq barshylyq. Al biz, Qúday­gha tәube, ata-baba miras qylghan úlan-ghayyr jerimizge ózimiz iyelik etip, derbes, tәuelsiz memleket bolyp otyrmyz. Biraq búl Tәuelsizdikting ózi onay kelgen joq, býgingi kýnge  de onaylyqpen jetken joqpyz. Sony esh úmytpauymyz kerek. Mynany esten shygharmau qajet: 1993-96 jyldary inf­lya­siya 2,5 myng payyzdy qúrady. Enbekaqy, zeynetaqy degen joq. Ekonomikalyq baylanystar ýzilip, óndirister toqtaghan. Tútastay ekono­mika túralap qalghan, óte bir qiyn kezeng tudy. Osy tyghyryqtan shyghu ýshin bәrin basynan qayta bastap, jana zamangha say zandar qabyldap, memleket­tilikting negizgi tirek-qúrylymdaryn qúru kerek boldy. Ásker qúru kerek pe? Kerek! Al әskerdi kiyimmen, azyq-týlikpen, qaru-jaraqpen, jalaqymen qamtamasyz etu qajet. Ózge eldermen baylanys ornatyp, investorlar tartu ýshin shet memleketterde elshilikter ashu kerek pe? Kerek! Elshilik ashqasyn, onyng qyzmetkerlerin sol eldegi ekonomiy­kalyq jaghdaygha say enbekaqymen qamty­masan, ol kýnin qaytip kóredi?! Mine, osy­nyng bәrin is jýzinde budjetinde qarjy joq, óndiristeri toqyrap qalghan elding ishin­de qiynnan qiystyra jýrip sheshu kerek boldy.

1993 jyly alghashqy Konstitusiyamyz qabyldandy. Biraq ol da bir-eki jylda óz­geristi qajet etti. Týgeldey jýieni reforma jolyna, naryqqa beyimdeu qajettigi tudy. Ol ýshin basqaru jýiesin ózgertip, jana zandar shygharu kerek. Mine, osy jaghdaydyng bәrin saralaghan Preziydentimiz ózi bas bolyp, jana Ata Zannyng jobasyn jazyp shyqty. Ol 1995 jyly referendumda qabyl­dandy. Osy sәtten bastap elimizde reformalargha jol ashyldy. Búryn Joghar­ghy Kenes deputaty zang jobasy el ýshin qajet bolyp túrsa da, onyng halyqqa uaqyt­sha tiygizetin qiyndyqtaryna bola say­laushylarynan jasqanyp, qarsy dauys beretin nemese qoldamaytyn. Biraq sol kezderi qatang zandar qabyldaugha mәjbýr edik. Endi osy týiin sheshildi.

Aytqanday, Preziydent 1995 jyldyng nauryz aiynan qarasha aiyna deyingi aralyqta eldin, memleketting aldyndaghy bar jauapkershilikti óz moynyna ala oty­ryp, 147 zang qabyldady. Búl zandardyng bәri ekonomikanyng barlyq salasy men jergilikti biylikting tarmaqtaryn týgel qamtydy. Búryn deputattargha jaltaqtaytyn әkimder de endigi jerde sheshim qabyldauda derbestik alyp, naqty is-qimyldargha bara alatyn boldy. Tómennen jogharygha deyingi memlekettik basqaru vertikali payda bol­dy. Qysqasy, tәuelsiz memleketke qajetti negizgi zandardyng bәri qabyldandy. Áriy­ne, bolashaqqa baghdarlanghandyqtan, ol zandardyng ishinde dәl sol kezde halyqqa jaqpaytyn, auyrlau tiyetinderi de boldy. Biraq osy әreketting bәri, yaghni, bir jaghynan, jana qabyldanghan Konstitusiya, ekinshi jaghynan, Elbasy qabyldaghan zandar kele­si 1996 jyly-aq nәtiyjesin bere bastady. Inflyasiya 2500 payyzdan 250 payyzgha týs­ti. Qazir kóshede kezikken adamnan súra­nyzshy, 250 payyz inflyasiya qalay dep. 7-8 payyzdyq inflyasiyagha kәdimgidey shu kóteremiz. Al ol kezde búl biz ýshin ýlken jenis edi. Memleket osylay ilgerileudi bastady. Qansha qiyndyqty ótkerdik, kýrmeui kýrdeli sheshimder qabyldadyq. Býgingi kýnge osylay jettik. Sondyqtan eshqashan Tәuelsizdik onay keldi dep oilau­gha bolmaydy.

- Osy oiynyzdy sabaqtay týssek, bayqauymsha, keyingi kezderi Tәuelsizdikting qadirine jetinkire­mey, osynau tarihy oqighanyng týpki maqsatyna bastaytyn ýderisterdi bәsensitip alghandaymyz. Mәselen, Tәuelsizdikting alghashqy jyldaryn­da últtyq sanada silkinis jýrdi, auyldy qoyyp, qalalarda jappay qazaq tiline betbúrys bastalghany aiqyn angharylyp túratyn edi. Almatynyng mektepterinde, joghary oqu oryndarynda, tipti qoghamdyq kólik pen sauda oryndarynda qazaqsha sóilesetinder qatary kóp kórinetin. Al qazir, әsirese 2000 jyldardan bastap, joghary oqu oryndary bylay túrsyn, qazaqtildi mektep aulasyndaghy oqushylar da oryssha sóilesip bara jatady. Tipti Shymkentting ózinde de kóshedegi júrt orysshagha beyim.

- Kóterip otyrghan mәseleniz óte dúrys. Ángimeni әriden bastasaq, bizding Tәuelsiz­digi­mizge - biyl 20 jyl. Tarihshy retinde qarasaq, búl - merzim emes. Tarih ýshin eng qysqa merzim - 25 jyl. Ghasyrdyng bir shiyregi. Al bizding Tәuelsizdik tarihymyz sol shiyrekke de әli jetken joq. Biraq osy 20 jylymyzdyng ózi - biz ýshin ýlken tariyh. Osy qysqa uaqyttyng ishinde biz memle­ket­ti­gimizdi nyghaytyp, әlemge tanyldyq. Haly­qaralyq qauymdastyq aldynda tenqúqyly, saliqaly, salmaqty el ekenimizdi moyynda­ta aldyq. Múnyng bәri qanday qiyndyqtar­men kelgenin jogharyda aittym.

Degenmen keyingi kezderi, óziniz aitqan­day, Tәuelsizdikti dәripteu, últ pen úrpaq sana­syna patriottyq túrghydan siniru mәse­lesinde kem tústarymyz bar siyaqty. Osy­ghan nazar audaryp, memleketshildik iydeo­logiyasyn kýsheytu qajet dep oilaymyn. Mysa­ly, Germaniyagha túrugha kelgen adam eki nәrseden synaq tapsyruy tiyis: birinshi - nemis tilinen. Poema jazbasa da, nemisshe erkin sóileui kerek. Ekinshi - Ger­ma­niyanyng tarihy. Nemis halqynyng tariy­hyn bilui tiyis. Al bizde ózgeni bylay qoyyp, óz ishimiz­de­giler tildi mengere almay kele­di.

Biraq búghan qarap sary uayymgha saly­nu­dyng qajeti joq. Bizding mektepterimizde Qazaqstannyng tәuelsiz, ózgege jaltaqtamay jazylghan arghy-bergi tarihyn egjey-teg­jey­li oqyp-bilip kele jatqan úrpaq ósu­de.

- Endi әngimening baghytyn din jaghyna búrsaq... Diny basqarmamyz bar, din isin memleketten bólip qoydyq. Alayda osy din mәselesi bizde ushyghyp bara jatqan sekildi. Pighyly jat aghymdar jastarymyz­dyng sanasyn ulap, jan-jaqqa jyrymdap tartyp jatyr. Qúrandy qolyna ústap oqymay túryp, әsiredin­shildikke boy aldyrghandar shygha bastady. Tәuelsizdigimizge qater erteng osy diny aghymdardan kelip jýrmey me?

- Ras, diny qauipsizdik - óte ýlken mәse­le. Osyghan qatysty zang jobasymen bir jyl ainalysqan edim. Jalpy, búl salada biz Europanyng tәjiriybesin saralap kórdik. Europanyng memleketteri ózderining atam zamannan ústanatyn negizgi dinin (katolik nemese protestanttyq) memlekettik dengey­ge kóterip, qalghan dinderding aldynda zanmen úlyqtap qoyady. Buddizm be, iudaizm  be, basqa ma, senetin dinindi ústa, biraq zang ayasynan shyqpaysyn. Memlekettik dinmen teng qúqyq súray almaysyn. Biraq azamat retinde tensin.

Bizding ózimizding dәstýrli sýnnittik islam dinining mәrtebesi de sonday boluy tiyis. Yaghny dәstýrli dinimiz memlekettik mәrtebege ie ekendigi zanmen bekitilip, naqtylanghany qajet. Damyghan demokratiyaly elderde solay. Odan qysylyp, qymsynatyn eshtene joq. Europa memleketterinde memleketti qúraushy últtyng mәrtebesi bәrinen joghary. Biraq ondaghy ózge últtar sol memleketting azamaty bolsa, azamattyq qúqyqtar túrghy­synan ten. Sondyqtan biz de babadan qal­ghan dinimiz - sýnnittik islamdy memlekettik din dep bekituge tiyispiz.

- Osy rette meshitterimizde diny uaghyzdy orys tilinde de jýrgizu qajettigi turaly pikirge qalay qaraysyz?

- Biz dindi, yaghny islamdy tek qazaq tilinde ghana jýrgizip, meshitterimizde uaghyzdy qazaqsha ghana aitatyn bolsaq, útylatyn sekildimiz. Reseyde, mysaly, islam dinin telearnadan orys tilinde keremet nasiy­hattap jýr. Qytay­da bolgha­nym­da, Lanich­jou qalasy­nyng ortasyndaghy keremet ýlken meshitke bardym. Imamy dýngen eken, islamdy qytay tilinde uaghyzdap otyr. Soghan qarap biz tek qazaq tilinde uaghyz­dasaq, útylamyz dep oilay­myn. Óitkeni elimizde qazaqsha jaqsy bilmeytin ózge últ ókilderi barshy­lyq. Onyng syr­tynda ana tilimizdi bilmeytin ózimizding qarakóz bauyrlarymyz da kóp-aq. Olargha da uaghyz aitylyp, sanasyna jetkizu qajet qoy.

- Al endi dindi memleketten bólektemey, qayta memleketting qarauyna qaray búrsaq she?

- Múnday tәjiriybe bar. Batys Europa elderinde memlekettik dindi qadaghalap, baqylap otyratyndar  barshylyq. Mem­le­ket qoldau kórsetip, shirkeu basshylaryn taghayyndap otyrady. Tipti shirkeuding qar­jy­lyq esebin de qadaghalaydy. Men dindi, ózimizding islam dinin memlekettik dengeyge kóterip, memleketting bir qúrylymy retinde qarastyru, sonday bir forma tabu qajet dep oilaymyn. Jaraydy, bizdegi pravoslav dini tikeley Resey Patriarhyna baghynatyn­dyqtan, olargha tiymesek te, óz dinimizge qatysty osynday bir úigharym kerek.

- Jastarymyz teris aghymdargha ilesip, solardyng shylauynda ketpeui ýshin ne isteu kerek? Mýmkin, Qúranmen tanystyqty mektepten bastau qajet shyghar. Ony aityp otyrghanym, әlgindey islamnyng ózindegi teris aghymdardyng jetegine týsken jastardyng Qúran Kәrimdi bir ret te qolyna ústap oqymaghany bayqalyp qalyp jatady.

- Ál-Faraby babamyz: «Bilim men tәr­bie qatar jýrui kerek. Tәrbiyesiz berilgen bilim óte qauipti», - degen ghoy. Biz de osy tәrbie mәselesine qatty kónil bóluge tiyis bolsaq ta, naq osy tústa erensizdik tanytyp jýrgendeymiz. Balalarymyz erteli-kesh kompiuterde otyryp, internet arqyly tәrbiyelenude. Tayauda Elbasymyz «Jas qy­ran», «Jas úlan» úiymdaryn qúru qajet­tigin aitty ghoy. Múny jay aityla salghan úsynys deuge mýlde kelmeydi. Kezinde kenestik oktyabryat, pioner degender boldy. Búlar naghyz iydelogiyalyq tәrbie qúraly edi. Balany jastayynan patriottyqqa tәrbiyeleytin. Nege bizge sol jaqsy tәrbiyeni paydalanbasqa? Sosyn nege shyghystan, japondardan ýirenbeymiz? Neni bolsa da, qyryq qúrau Amerikadan, Europadan alugha, solardan ýirenuge úmtylamyz. Elik­teymiz. Amerikanyng ne ortaq dini, ne ortaq qúndylyghy joq. Biz әu bastan onday bolugha tiyisti emespiz. Japondar balalary shetelde oqyp kelgesin, mindetti týrde olardy eki-ýsh aiday oqshauda ústap, ana tilin, últtyq dәstýrin qayyra sanasyna siniredi.

- Latyn әlipbiyine kóshu mәselesine qalay qaraysyz?

- Áriyne, latyn әlipbiyining qazirgi aqparat­tyq-kommunikasiyalyq qúraldar ýshin ynghayly ekeni aidan anyq. Qazaq tiline de osy jaghynan útymdyraq. Búl - bir. Ekinshi jaghynan, býgingi әlipbiyimizde biz mýlde qoldanbaytyn әripter bar. Osy túrghydan alghanda, ana tilimizding damuyna ózindik ýlesin de qosatyn sekildi. Biraq myna әlipbiydi qoldanyp kele jatqany­myzgha talay jyldyng jýzi boldy. Qanshama aqparattyq qorymyz osy әlipbiymen basyldy. Erteng osy jaghy qalay bolady? Sondyqtan ony engizuding arnayy bir baghdarlamasyn әzirlep, kórshi týrkitildes elderding tәjiriybesin әbden saralau kerek dep sanaymyn. Eng bastysy - latyn әlipbiyine kóshken kezde keshegimizden ajyrap qaludy boldyrmau.

Alashqa aitar datym...

Biz balanyng bolashaq mamandyq tandau mәselesine dúrys qaramay jýrgen sekildimiz. Qazir, mysaly, ekining biri zanger nemese ekonomist. Júmyssyz jýrgen jastardyng basym kópshiligi - osy mamandyq iyeleri. Au, bizding memleketke basqa mamandyq iyeleri qajet emes pe? Qajet bolghanda qanday! Biraq jetispeydi. Sonyng saldarynan qanshama adamdy shetelden әkelemiz. Búl mýlde dúrys emes. Sondyqtan ata-analar da, memleket te osy mәselege airyqsha mәn berip, zanger men ekonomisterding ornyna tehnikalyq taghy basqa da mamandardyng qajettigin týsindiretin maqsatty sayasat jýrgizu qajet siyaqty.

Tosyn oi

Biz naryqtyq ekonomikamen qatar, ókinishke qaray, naryqtyq qogham qúryp jatqandaymyz. Ol, demek, jastyrymyzdyng jәne azamattarymyzdyng arasynda naryqtyq qarym-qatynastyng payda boluy. Búlay boluy dúrys emes. Qoghamda azamattardyng ózara qarym-qatynasy atam zamannan kele jatqan ózimizding qazaqtyng qúndylyqtaryna sýienui kerek.

Súhbattasqan Aybyn Baqytúly

«Alash ainasy» gazeti