Senbi, 20 Sәuir 2024
Alashorda 6369 9 pikir 23 Shilde, 2018 saghat 12:45

 «Qazaq jalqau» sózining avtory – Goloshekin

Sayasy qughyn-sýrgin qúrbandary men ashtyqtan zardap shekkenderdi qosarlap bir  kýn ghana eske alyp (31 mamyrda), 364 kýn úmyt qaldyratyn - qapersiz últpyz. Memlekettik dengeyde ashtyq pen sayasiy-qughyn sýrginning avtorlary nege atalmaydy? Osy zobalandar ýshin nege Reseyden KSRO-nyng zandy múrageri retinde ótemaqy talap etpeymiz?

F.IY.Goloshekinning million halyqty qyrghyngha úshyratuy keshirilmeytin jauyzdyq. Sol Goloshekin degen kim?

Akademik Manash Qozybaev:

Filipp Goloshekinning shyn aty – Shaya Iskovich bolghan. Ol alty klastyq gimnaziya kursyn sosyn (1901-1903 j.) tis dәrigeri mektebin bitirgen.

Qazaq ólkesin basqarugha kelgenge deyin ol tek oryndaushylyq qyzmetter atqarghan. Yaghni, shash al dese, bas aludyng naghyz sheberi.

Qazaqstandaghy sovet ókimetining 10 jyldyq tarihyn eki auyz sózben mansúq etken Goloshekin endi auylda “Kishi Oktyabri” ótkizu kerek dep dauryqty. Onyng tonmoyyn, órkókirektigi ózimshildik auruyna ainalyp, asqynghan sәtte, respublikanyng sayasy jәne sharuashylyq salalaryn basqaryp otyrghan kózi ashyq azamattar narazylyq bildire bastaghan. Biraq, ol qolyndaghy orasan zor biylikti paydalanyp, olardy qughyn-sýrginge úshyratty.

Jәne Stalinning qasang qaghidalaryna qaltqysyz qyzet etip, sosializm isine “sheksiz adaldyq tanytqan” funksioner ózining de ózgening de qu janyn quyrdaq etip, az uaqytta halyqty qasiret tenizine batyryp ýlgerdi. Sóitip, belgili revolusioner – funksionerding qoly jazyqsyz elding qyp-qyzyl qanyna malshyndy. Ol eshuaqytta keshirilmeytin auyr kýnәgha batty.

Goloshekin jәne onyng jandayshaptary qazaq dalasyndaghy súmdyq apat turaly: "Búl halyqtyng qyrylghanyna biz emes, ózderi kinәli. Enbektengisi kelmeytin jalqaulyghynan qyrylyp jatyr" dep jazady. Osylaysha, "qazaq jalqau" degen propagandalyq sóz arqyly ózderining adam tózgisiz aiuandyqtaryn aqtap almaq bolghan.

Ol turaly akademik Manash  aghamyz:

Goloshekin ashtan ólmeuding qamyn oilap tentiregen qazaqtardyng jaghdayyna bәlendey bas auyrtqan joq. “Búryn óz auylynan alysqa úzap kórmegen, ózining kóship qonghan jerlerimen ghana tanys qazaq endigi jerde Qazaqstan kóleminde bir audannan ekinshi audangha qinalyssyz qonys audaryp jatyr: orystar men ukraindar túratyn kolhozdargha qosylyp, Volga boyyna, Sibirge qonys audaruda” dep lepiredi.

Biraq ol ózi respublikany basqarghan 8 jyl ishinde bir ret te qazaq auylynda bolyp kórmepti, - dep jazady.

Býgingi tәuelsizdik kezeninde últqa qiyanat jasaghan osynday satqyndardy әshkerelep, olardyng tarihtaghy qylmystaryn aityp, jazugha tiyispiz. Sonymen, Golshekinning sol kezdegi qatelikteri qoghamnyng әr salasyna tek qana kedergisin keltirdi. Manash Qozybaev ol jýiening stalindik qylmystyn  jalghasy bolghanyn aitady:

Goloshekinshildik – stalinizmning Qazaqstan topyraghyndaghy zandy perzenti.

Ekonomika salasynda  búl sayasat ashtyqqa, mal basyn on ese azaytyp jiberuge, halyq sharushalyghynyng kóptegen salalaryndaghy daghdarysqa әkep soqty.

IYdeologiya salasynda – respublikanyng óz ishinde jaghday shiyelenisip ketti. basqarudyng әkimshildik-әmirshildik әdisterine keninen jol ashyldy.

Mәdeny revolusiyanyng tynysy taryldy. Ádebiyet pen óner qayratkerleri qughyngha úshyrady.

Sayasat salasynda aimaqtyq kósemshildik halyq sanasyna kýshpen engizildi.

Biraq, ol  ózining baghytynya syn aitushylardyng bәrin tek qaterli dúshpan, qauipti jau sanaghan.

Sonymen, Goloshekinshildikting mәngi-baqy keshirilmes kýnәsi – ol qazaq halqyna jýrgizgen genosid sayasaty.

Osydan-aq, óz tarihymyzgha degen enjarlyqty angharu qiyn emes. Mәselen, “31 – mamyr sayasy qughyn-sýrgin jәne asharshylyq qúr­ban­daryn eske alu kýni” deymiz. Al, shyn mәninde, sayasiy-qughyn sýrgin men asharshylyqtyng aiyrmashylyghy bar ghoy. Endeshe, nege ekeuin eki kýnge bólip, dúrys nasihattamasqa?

Mysaly, Ukraina 1932-1933 jyldary bolghan asharshylyqty genosid dep tanydy. Al, biz auzymyzgha genosid degen sózdi alatyn bolsaq, әli tizemiz dirildeydi. Nege? Tipti, osy taqyrypqa kelgende biylik kýmiljy qalady. Mynghyrtyp mal aidaghan kóshpendi qazaqtyng az jylda apay-topayy shygharyp, halyqty búryn sondy bolmaghan súmdyq apatqa úshyratqan KSRO-nyng zandy múrageri Resey men Staliyn, Goloshekinderdi memlekettik dengeyde aiyptap, qughyn-sýrginde jýrip opat bolghan  milliondardyng ruhyn qashan tynyshtandyrar ekenbiz?

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz

 

 

 

 

 

 

 

 

9 pikir