Senbi, 20 Sәuir 2024
Aqmyltyq 6086 31 pikir 1 Shilde, 2018 saghat 00:37

Q. Toqaev: Qazaqstandy «orys әlemine» qosugha kelispeymiz, óitkeni, bizding ózimizding «qazaq әlemimiz» bar

Toqaevty tәrjimalaytyn men emes, biraq, «Qazaq әlemi» nege kólenkede qaldy?

Keyde orystyng sózimen aitsaq, «ózinning týie emes» ekenindi dәleldeuding ózi qiyn. Syrttaghylar bizdi bәribir soltýstik kórshining yqpalynda, tipti, iyleuinde jýrgen el dep oilaydy. Áriyne, mýldem onday emespiz dep ant-su ishe almaspyz. Biraq, songhy jyldardaghy bizding biylikting óte sabyrly jýrgizip otyrghan sayasatynan, sary tisti saq sayasatkerlerimizding aityp qalatyn sózderinen - irgemizdi birtindep ajyratyp, otauymyzdyng tuyrlyghyn bólip alu әreketi jasalyp jatqanyn anyq angharugha bolady. 

Biylik qalay bolghanda da biz oilaghanday tars etkizip aityp, shalt qimylday almaydy. Ony biz biylikti qansha synasaq ta, ishtey sezemiz. Solay emes pe?! Birden aitayyn, býgingi biylikti aqtap, arshyp alatyn men emes, onday oiym da joq. Aytpaghym basqa...

Jaqynda Senat Tóraghasy Q.Toqaev aghamyzdyng britandyq Biy-Biy-Siyding tilshisi Stiyven Sakurge bergen súhbaty qogham tarapynan ýlken rezonans tudyrdy. Júrttyng bәri sayasatker bop ketken ghoy, búl kýnde)) Sondaghy elding eleng etkeni «N.Nazarbaev 2020 jyly saylaugha týse me, týspey me?» Onyng jauaby berildi, odan keyin bizding birneshe lauazymdy qyzmetker týsindirip te jatty. Biraq, osy shudyng kólenkesinde óte manyzdy, әsirese, qazaq qoghamyna manyzdy bir masele qalyp qoydy. Ol ne? Sol súhbattan sózbe-sóz keltireyikshi:

C.Sakur: Sizderding strategiyalyq әriptesteriniz jәne kórshileriniz – Resey turaly aitatyn bolsaq, Ukraina daghdarysy bastalghannan keyin jәne Qyrymdy anneksiyalaghan son, 2014 jyly Resey Preziydenti Vladimir Putiyn, Qazaqstan ýlken Resey kenistiginin, «orys әleminin» bir bólshegi ekenin anyq anghartty. /Solay ma, degenge keltirip otyr/

K.Tokaev: Rasynda, Qazaqstanda orystildiler barshylyq. Elde qazaq jәne orys tili qatar qoldanylady. Soghan qaramastan, biz qazir Kirill qaripinen Latyn grafikasyna ótip jatyrmyz. Sonymen qatar, aghylshyn tilin oqugha ýlken basymdyq berilip otyr. Bizding jastarymyz neghúrlym kóp til bilse, soghúrlym ózderine jaqsy. Biz әriyne, Qazaqstandy «orys әlemine» qosugha kelispeymiz, óitkeni, bizding ózimizding «qazaq әlemimiz» bar.

Búny ary qaray, týsindirip jatudyng qajeti bar ma? Yaghni, bizding qazaq әlemi, qazaq tildi oqyrman, tyndarman, tipti kózi qaraqty bizding әriptesterimiz osy mәselege kóbirek kónil bólui kerek pe edi, dep oilaymyn. Áytpese, saylau degen siz ben bizding kelisimimizsiz aq ótip jatqan nauqan ghoy. Al qazaq әlemi siz ben bizding taza ózimiz ghoy...

Jalpy, osy songhy kezdegi Qasym-Jomart aghamyzdyng Tvitterdegi qysqa әri núsqa pikirleri meni sýisindirip jýr. Osydan biraz búryn til mәselesine qatysty pikir bildirdi.

«1 qyrkýiekte jana oqu jyly bastalady. Búl oqu baghdarlamalary turaly oilanatyn qisyndy sebep. Mysaly, aghylshyn tilin birinshi synyptan ýiretuding qanshalyqty qajeti bar? Osy tilde tolyghymen dayyndalghan múghalimder jetkilikti me? Til-ýlken sayasat. Áueli qazaq jәne orys tilderine den qoy kerek» - dep jazdy ózining Tuitterdegi paraqshasynda.

Osy mәseleni osyghan deyin elimizde aitpaghan auyz, estimegen qúlaq qalmady au, bilim ministrinen basqa)) Biraq, osy joly eng biyik lauazym iyelerining birining auzynan shyqqany jón boldy dep oilaymyn. «Hannyng sózin qara da aitady, biraq, auyzynyng duasy joq» deushi me edi... Endi dualy auyzdan shyqqan sózden keyin, bәlki, BGhM qozghalar... Esimde, byltyr Q.Toqaev myrza orys synyptarynyng oqulyghyna qatysty bir eskertu jasap, BGhM shúghyl shara qoldanyp, esep berip әlekke týsip qalghan. Tek búl joly «qazaqtyng bitpeytin mәselesi ghoy» dep jyly jauyp qoya salmasa bolghany.

Qasagham aitty degen taghy bir sóz: «Týrkistan - bar qazaqtyng ghana emes, býkil týrki júrtynyng ruhany astanasy. Týrkistangha oblys ortalyghy mәrtebesin beru - Preziydentting elding ensesin kótergen strategiyalyq, tarihy sheshimi boldy».

Ángimemizding basynda qazaq әlemi dep edik qoy, endi bizding artymyzda býkil týrki әlemi túr, degendi sezdirip túr ghoy, anau qysqa ghana sóilemderding astary. 

Jalpy, aitayyn degenim, әriptester, keyde osynday ýlken lauazymdy adamdardyng últqa qatysty, tilge qatysty aitqan sózderin, әsirese, ózimizding qazaq әlemin tóbemizge kóterip әketip, jan jaqty qoldau jasaghanymyz jón ghoy. Óitkeni, búl senin, menin, onyn, bәrimizding ortaq әlemimiz! Songhy qazaq ólgenshe solqyldap túrsyn qazaq әlemi degen qan tamyr!

Dәulethan Jiyenqúlov ózining Feysbuk paraqshasynda jazdy

Abai.kz

31 pikir