Seysenbi, 16 Sәuir 2024
Biylik 4112 0 pikir 20 Jeltoqsan, 2017 saghat 08:47

Tәuelsiz – tәueter jalghyz kiyem...

 

Otan... Atameken... Atajúrt... Tariyh... Búl qay qúlaqqa da asqaq estiler asyl úghymdar. Adam ómirge kelip, es jiyp, etek jiya bastaghan sәtten óz Otanynyng tarihyna den qoya bastaydy...                                                                                                                                   Ormansyz – búlbúl, Otansyz – adam bolmaydy. Adam adam bolyp jaralghannan beri úlan- asyr damu kóshining ón boyynda jer ýshin, el ýshin san qily dýrbelender kóp bolghan. Ádette, osynday dýrbelenderden, yaghny ýlken aumaqtardy qamtyghan qanqúily soghystardan song ghana, әlem kartasy atalatyn ala qaghaz betine  týzetuler týsetin, al jiyrmasynshy ghasyrdyng sonynda әlem kelbeti eshqanday dýrbelendersiz-aq ózgerip shygha keldi. Oghan jer jahannyng altydan bir bóligine iyelik etip, qaharymen alys-jaqyn júrttardyng bәrin yqtyryp kelgen alyp imperiyanyng yn-shynsyz ydyray bastauy sebep boldy. Ydyraghan imperiyanyng ornyna on bes tәuelsiz memleket ósip shyqty. Solardyng biri Ortalyq Euraziya alabyndaghy ghajayyp әri qaytalanbas tarihy bar – Qazaqstan Respublikasy edi.

Qazaqstan – qazaq halqynyng ata-baba mekeni, ejelgi qonysy. Búl jerde ata-babamyz tudy, túrdy, ómir sýrdi, onyng topyraghynda ata-babamyzdyng kindigi kesilgen keng jazira jeri. Búl jerdi meken etken kóshpeliler men otyryqshylardyng bir-birmen shendes әlemi ghasyrlar qoynauynda talay-talay úlastar men úlaghattardy dýniyege әkelip, mәdeniyeti men dini janghyra týlep, әigili kýre joldardyng ýstinde saudasy qyzyp, Shyghys pen Batys arasy tútastanyp jatatyn bolghan. Bizding elimizding jerinen Jerorta tenizinen Qytaygha deyin Euraziyagha kóktey ótip jatqan «Úly Jibek jolynyn» keruenderi toghysqan kindik  Aziyany basyp ótetin Qazaqstandyq telimi bolghan.

Qazaqstannyng tabighaty tanghajayyp: múnda aspan men tildesken biyik shyndar, túnghiyghy túnjyraghan júmbaq kólderi, aq jal tolqyndary asau arghymaqtarday kókke shalqyghan shalqar tenizdi, kýni ot shashqan shóleytti, arnaly ózen, nu ormandaryn kóruge bolady. Qazaqstan kartasy – qazyna kartasy. Dalasy – daryn, topyraghy – qasiyetti, qoynauy – qazynaly. Qazynanyng barlyghy da qazaq jerining topyraghynda túnyp jatqan ekining biri aitpay-aq biledi.

Dala tósinde jana ómir tirishilikting toqtausyz soghyp jatqan jýregindey. Enbekkeri mynday terin tamshylata tógip jatsa, syrshyl aqyn:

Boz jorgha, boz ingendi, boz torghayly,                                                                     Boz dala, iyem saghan, boz basymdy!

dep jýrek lýpilimen aq qanatty jyryna qosady. Ghylym adamzatqa qanat bitirdi, ghalamat isterge bastady, ghajayyp janalyqtar ashty. Sonyng kuәsi – adam kók zanghar gharyshqa qadam basty, aigha qondy, júmyr jerdi ainalyp úshty, al gharyshqa jol – Bayqonyrdan ot alghanyn maqtan etpeytin kim bar!

Gharyshqa qadam jasaghan elder qatarynda bizding elimizding de ensesi biyik, jalauy joghary. Gharyshqa elding namysyn mәrtebelep mereyin asyrghan Toqtar Áubәkirov pen Talghat Músabaev egemendi elding gharyshkerleri. Sondyqtan ghoy qay elding adamy bolsyn, óz Otanyn dýniyedegi eng qymbatty, eng qasiyettisi, eng ayaulysy bolatyny.

«Otan – ottan ystyq», «Er el ýshin óledi» dep týigen halyqtyng qaharmany Bauyrjan batyr: «Otanyng ýshin otqa týs kýimeysin» deydi. Qazaq elining esimi anyzgha ainalyp, dastandargha arqau bolghan batyr úl-qyzdary tolyp jatyr. Olar atamekenin, tughan elin jan ayamay qorghap, ata-babalarynyng erlik dәstýrin saqtau arqyly ózderining óshpes danqyn shygharghandar.

Qazaq – batyr halyq, erjýrek halyq, namysshyl halyq. El basyna qiyn-qystau kýn tughanda erleri namys otyn jaghyp, tughan topyraghyn qasyq qany qalghansha qorghanyna ótken tarih kuә, keshegi súrapyl zaman kuә.

Baytaq el, kýn sәuletti damudyng danghyl jolyna týsti. Ólsheusiz tabighat baylyghymen ghana emes, eng aldymen san týrli últtardan qúralghan halqynyng auyz birligimen aty shyqty. Býgingi Qazaqstan – ózi ornalasqan aimaqtyng ghana emes, býkilәlemdik problemalardy, talqylauda jәne sheshude әlem sayasatkerleri yqylas qoyatyn elge ainaldy.

Qazirgi tanda Qazaqstan órkeniyetti, damyghan elder qatarynda keledi. Elimiz – tәuelsiz el, derbes memleket bolyp jiyrma birinshi ghasyr tabaldyryghyn senimdi attady. El óz qalauymen preziydentti saylap, Ata Zanymyz ben memlekettik rәmizdi qabyldadyq. Ana tilimiz – qazaq tili memlekettik til bolyp jariyalandy. Qazaqstannyng astanasy – Astana qalasy kýnnen kýnge janaryp, jana  belesterge kóterilude.

Qazaqstan, sen zanar biyiksin, kensin. Menin  janym ózine degen maqtanyshqa  bólengen. Tughan jer!

Núrjanat Abylayhan

Abai.kz

 

0 pikir