Sәrsenbi, 24 Sәuir 2024
Qúiylsyn kóshing 8141 14 pikir 25 Qyrkýiek, 2017 saghat 09:45

Oralmandar - naghyz patriottar

Elimiz tәuelsizdigin alghannan bergi shiyrek ghasyrlyq uaqytta azamattarymyzdy, әsirese jastarymyzdy elin, jerin, Otanyn shyn sýietin naghyz patriot etip tәrbiyeleuge airyqsha nazar bólinip keledi. Qazir tilimizde «Jana Qazaqstannyng patriottary» degen tirkes te qalyptasty. Bizding memlekettik  iydeologiyamyz jastarymyzdy Jana Qazaqstannyng naghyz patriottary etip qalyptastyrugha baghyttaluda. Áriyne, otan sýigish, patriottyq sezim – býgingi ghana úranymyz emes, bizge baghzydan jetken qasiyet. Ata-babalarymyz tughan jerimiz  qazaq  saharasyn ghasyrlar boyy jaudan qorghap, býgingi úrpaqqa jetkizdi. Sol babalarymyzdyng tughan jerin, ata mekenin, halqyn basyn bәigege tigip, qasyq qany qalghansha dúshpandarymen aiqasyp ótuin,  talay arysymyzdyng osy jolda janyn pida etkenin otansýigishtik emes dep eshkim de aita almaydy.

Al býgingi tanda patriot degen úghymnyng ólshemi, sharty (kriyteriyasy) san aluan.  Solardyng bir parasy elimiz tәuelsizdigin  alyp, shanyraghyn kótergen elen-alang shaqtan Ata júrtqa jetuge asyqqan sheteldegi qandastarymyzdyng últtyq ruhy dep oilaymyn. Olardyng kópshiligining kindik qany tamghan tughan jerleri býgingi tanda ózge memleketting territoriyasy bolsa da bayyrghy qazaq dalasynyng bir púshpaghy ekeni de tarihy shyndyq.  Ol jerde bergisi jeti atasynyng basy, babalar ziraty jatyr. Sol babalarynyng topyraghyn, tughan jerin, aghayyn tuystaryn,  tipti, ómir boyy úrpaghym ýshin dep tirnektep jinaghan mal dәuletin, jyly ornyn, qora-qopsysyn qiyp tastap, lauazymdy qyzmetterin tәrki etip, ata júrtym, qara shanyraghym,  úrpaghymdy osy shanyraqqa jetkizsem, ýiirine, últyna qossam dep  keluden artyq qanday patriottyq sezim bolmaq.

Lauazymdy qyzmet degennen shyghady, Mongholiyadan qonys audarghan aghayyndardyng ishinde Mongholiya ýkimeti premir ministrining birinshi orynbasary, Parlament Mәjilisi tóraghasynyng orynbasary, aimaqtyq qúryltay basshysy siyaqty jogharghy mәnsapttaryn tastap kelgender de boldy. El ýshin asa qajetti, qat mamandyq iyeleri talay-talay azamattardyng ózi atajúrtqa kelgende qoy jaydy, kóshening qaryn tazalap, aghash ekti. Biraq men qoyshy bolyp qaldym dep namystanghan joq. Qazaq elining ózin tanuyn sabyrlylyqpen kýtti. Mine, otansýigishtiktin, patriottyqtyng múnan artyq jarqyn ýlgisi bolmasa kerek.

Tәuelsizdikting alghashqy sәtinen bastap alys, jaqyn shetelderdegi aghayyndy bauyryna tartyp, «Aghayyngha aq tilek» hatyn joldaghan Elbasymyz Núrsúltan Nazarbaevtyng ózge elde ógeylik kórip jýrgen qandastarymyzdyng otansýigishtik qasiyetining erekshe bolatynyn qapysyz angharghany sózsiz. Qandastarymyz Elbasynyng sol senimin aqtady. Qazaq eli tәuelsizdik aldy degende jergilikti halyqtan artyq quanyp, bórkin aspangha atqandar da, aqsarbastaryn aityp soyyp, aq tilekterin bildirgender de  sheteldegi qazaqtar boldy. Qasiyet daryghan qara shanyraghym qayta kóterildi, endi qúlamasyn dep Alladan medet tiledi. Qandastarymyzdyng búl peyilin tek Qazaq halqy emes, ózge halyqtar da sezinip, otansýigishtik qasiyetting jarqyn ýlgisi ekendigin moyyndady. Óitse, alystaghy aghayyndardyng otanyna aghyla bastauynyng negizgi sebebi otansýigishtik qasiyetinde ekeninde dau joq. Áriyne, qandastarymyzdyng atajúrtqa lek-legimen oraluynda ózge sebep joq dep aita almaymyz. Mәselen ózderining úrpaqtarynyng bolashaghyn da oilady. Biraq úrpaghymyz azghyndap basqa últtargha sinisip ketpese eken degen oy armannnyng da bir úshy qazaq qashanda qazaqtyghynan aiyrylmasyn, últymyzdyng sany óse bersin degen otansýigishtik oigha kelip tireledi.

Sondyqtan alystan kelgen aghayyndarymyzdy, әsirese úly kóshti alghash bastap kelgen qandastarymyzdyng erligin layyqty baghalap, qúrmet kórsetuimiz, rahmet aituymyz kerek dep oilaymyn. Sol aghayyndar naryqtyq ekonomikanyng oipyl-toypyl ótpeli kezeninde kele salysymen el iygiligi jolyndaghy keleli isterge bel sheshe kirisip, ózderining layyqty ýlesin qosty. Milliondaghan qazaq túratyn Ózbekstan, QHR siyaqty  elderden kelgen mol topty aitpaghanda sol kezde nebәri 140 mynnan astam ghana qazaq túratyn Mongholiyadan qonys audarghan az aghayynnyng ózi qoghamnyng әr salasynda enbek etip, ter tókti. Olardyng kópshiligi arnayy orta, joghary bilimdi týrli mamandyq iyeleri boldy. Statistikalyq mәlimetterge jýginsek  Mongholiyadan kelgen 18-50 jas arasyndaghy oralmandardyng 50 payyzy joghary, 30 payyzy arnayy orta maman eken. Kóshting alghashqy leginde kelgen osy aghayyndardyn  arasynda  Kenester odaghynyng joghary oqu oryndarynda bilim alghan, ghylymnyng әr salasynda janalyqtar ashqan, Mongholiyanyng joghary oqu oryndarynda, ghylymy ortalyqtarda jemisti enbek etken doktor, professorlar, basshylyq qyzmette ministr, parlament mýshesi, bas uәli  birinshi orynbasary lauazymyna deyin kóterilgender, tipti, úshqyshtardan bastap,  sol kezdegi Kenester Odaghyndaghy atom injenerlerin dayyndaytyn Dubna qalasyndaghy uniyversiytetti bitirgen yadrolyq fizika injenerine deyin boldy. Osynday ataq dәreje lauazym iyesi bola túra jyly oryn, júmsaq kreslolaryn tastap, ata júrtym, qara shanyraghym dep kelgenderdi Otanynyng patriottary emes dep kim aita alady.

Mongholiyadan kelgen qandastarymyzdyng kópshiligi әsirese dәrigerler, múghalimder, tehnikalyq mamandyq iyeleri bolatyn. Múghalim azamattarymyzdyng birqanshasy mektep diyrektoryna, oqu isining mengerushisine taghayyndalyp,  jas úrpaq tәrbiyeleuge enbek sinirse, ana tilimizdi bayyrghy taza qalpynda saqtaghan osy elden kelgen aghayyndarymyzdyng jýzdegen ziyaly azamattary elimizding oblystyq, respublikalyq telearnalarynda, gazetterde tilshi bolyp qyzmet atqaryp, halyqqa keninen tanymal boldy.

Al óner, mәdeniyet, sport salasynda ata júrtyna birden tanymal bolyp ketken aqyn-jazushy, tarihshy, әnshi, biyshi, әrtisterding (ortalarynda ózi jasaghan elining halyq әrisi, halyq jazushysy, әlem chempiony ataghyn alghandary da bar) orny tipten bólek.  Elbasynyng ózi ónerine tәnti bolyp, qamqorlyq kórsetken shetten kelgen tarih ghylymdarynyng doktory, akademik Zardyhan Qinayatúly, jazushy Jaqsylyq Sәmiytúly, әnshi  Mayra Múhamedqyzy,  Qabylash Ábikeyúly, Qabykey Ahmerúly, Meruesh Bashayqyzy biyshi Shúghyla Saparghaliqyzy, boksshy Qanat Islamúly siyaqty ónersport sheberleri  óz aldyna  bir tóbe.

Al shaghyn jәne orta biyzenes, óndiris sharuashylyq qúryp el ekonomikasynyng damuyna zor ýles qosyp jýrgenderi qanshama. Shet elderden  iri óndiris tehnikalaryn, ghylym men tehnikanyng songhy jetistikterin  engizip kelip el iygiligi jolynda ayanbay enbek etude, Eng bergisi kóp jerde shaghyn biznespen ainalysushy aghayyndar sharuashylyq týrli-týsti materialdarmen auyl ýidi mebelimen, tipti, bala shaghany jyly baypaqpen qamtamasyz etip otyrghany ómir shyndyghy.

Býgingi kýni Elbasynyng ózi «Aghayyngha aq tilek» dep jar salghan sol 1990 jyldardyng basynda kelgen oralman qandastarymyzdyng kósh qomynda kelgen qara domalaqtar men ata júrtqa jetken song ómirge kelgen alghashqy úrpaqtary tәuelsizdikpen birge jasasyp, jasy jiyrmadan asqan aptal azamat bolyp, erjetti. Túrghylyqty halyqpen bite qaynasyp, Qazaqstannyng naghyz azamatyna ainaldy. Olardyng aldy memlekettik joghary lauazymdy qyzmetter atqaryp jýr.

Tәuelsizdik jyldarynda atajúrtyna oralghan  birjarym million qandasymyzdyn  atajúrtqa kelgennen keyingi úrpaqtaryn qosa eseptesek jalpy sany eki millionnan aspasa kemimeytinin demograftar da dәleldep otyr.

Óitse, oralman aghayyndardyng otbasynan shyqqan últtyq ruhty «Qazaqstan patriottarynyn» taghy bir legining ósip jetilgeni bizding kóz quanyshymyz kónil marqaytar maqtanyshymyz.

Taghy bir aita ketetin jay belgili sebeptermen birer jylgha sayabyr tartyp, irkilip qalghan kóshi-qon sayasatynyng qayta jandanyp, «kóshi-qon turaly» zangha ózgerister men  tolyqtyrular engizildi. Búrynghy zandaghy shetten kelgen qandastarymyz  Qazaqstan azamattyghyna  tórt jyldan song ghana qabyldanatyn búrynghy bap ózgertilip, nebәri alty aidyng ishinde azamattyqqa qol jetkizetin boldy. Zanda kórsetilgen jeti oblysqa kelgen aghayyndargha baspana, júmys, qyzmetten bastap barlyq qoldau, kómek kórsetiletin boldy. Sottalmaghany turaly anyqtama siyaqty artyq qújattar talap etilmeydi.  Búl zang – shettegi aghayyndarymyzdyng atajúrtqa kelesi bir legining aghyluyna jol ashary sózsiz.

Endigi  tileytinimiz Elbasy Núrsúltan Nazarbaev salghan sara jol «Núrly kóshtin» qayta qarqyn aluyna múryndyq bolatyn «Qazaqstan Respublikasynyng kóshi-qon turaly» jana zannyng mýltiksiz jýzege asuy men  shet elderde   túratyn  qazaq  diasporasy  túraly  zannyn  núsqasy (men úsynghan) tezirek bekitilip, qara shanyraghyn ansaghan shettegi qaymana qandastarymyzdyng Ata júrtyna oraluyna taghy bir zor mýmkindik tuatyn kýnning alys bolmauy. Tilegimiz  Elbasymyzdyng qúlaghyna  jetip,  barshamyzdy  quantar  kýn jaqyn  ekenine  senemin.

Ýzben Qúrmanbayúly, «Tarihy atajúrt» qoghamdyq birlestigining atqarushy diyrektory

Abai.kz

 

 

 

 

 

14 pikir