Latynshalaugha qatysty Elbasy Núrsúltan Nazarbaev pikir aitty. Bizding týigenimiz - latyndanu qazaqqa ghana qatysty eken.

"Habar" arnasyna súhbat bergen Preziydent Nazarbaev latyn әlipbiyine kóshu prosessi turaly da aitty.

"Latyn әrpine kóshkende, biz orys tilinen qashyp keteyin degen joqpyz. Osynday alyp-qashpa sózderdi keybir sayasatkerler aitady. Ásirese orys tilinde. Álipby tek qagha qazaqtyng tiline qatysty mәsele. Ghylym menen tehnikanyng kózi bolyp otyrghan, kóp audarylghan orys tiline, barlyghyn ajyratpasaq, meninshe biz bayymaymyz, kedeylenemiz. Búl jatqan ýlken mәsele. Ýlken júmys atqarylyp jatyr. Jaqynda men bir-eki mәtinin qaraytyn bolamyn. Osymen shúghyldanyp jýrgen ghalymdardy, tilmashtardyng barlyghyn jinap, solarmen otyryp, qarap bir jobagha toqtaytyn bolamyz", - dedi Preziydent Nazarbaev.

Búl Elbasynyng aitqany. Sózbe-sóz. Alyp-qosqanymyz joq. Latyn әlipbiyine kóshu Qazaqstandaghy qazaqtan basqagha esh qatysy joq prosess eken. Orys diasporasy ýshin orys tilinde jaryq kóretin basylymdar әm kirillisa әlipbii saqtalyp qalady eken. Búny da Preziydent aitty.

Sóitip, aiyr tildi sayasattan ýsh tilge kóshken Qazaqstanda endi qos әlipbii bolatyn kórinedi.

Bizden derek. Qazaqstan halqynyng sany 18 milliongha juyqtapty. 18 million qazaqstandyqtyng 71 payyzyn qazaq últynyng ókilderi qúraydy eken. IYә, 71 payyz qazaq elde bar. Búghan qosa, 80 payyzdan astam auditoriya  qazaq tildi ekenin esepke alynyz. 80 payyz degen qazaq tilin erkin mengergen, sol tilde sóileytin júrt. Sóitip, statistika Qazaqstanda absoliutti dominant til – qazaq tili, basym últ – qazaq boldy degendi anyq aityp túr.

Sonymen qatar, Preziydent tapsyrmasyna sәikes, elimizde 2025 jylgha deyin qazaq tilin erkin mengergender sany 95%-gha jetedi.

Aytpaqshy, 1991 jyly elimizdegi orystardyng jalpy sany 5,9 mln bolghan. Qazir 3,7 mln orys qaldy. Orystardyng sany 2 mln-gha azaydy.

2030 jylgha arnalghan strategiyalyq perspektivada eng tómengi payymdau boyynsha qazaq últynyng sany 82-85 payyzdy qúraytyn bolady. Basqa úlystar men etnikalyq toptardyng sany 15 payyzdy qamtymaq.

Búl Memlekettik organdardyng resmy statistikasy. Sandar elding qazaqylanghanyn kórsetip otyr. Endigi súraq: Preziydent aitqanday Qazaqstandaghy orys diasporasy ýshin ghana saqtalyp qalatyn kirillisagha qajettilik qansha?

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz