Júma, 29 Nauryz 2024
46 - sóz 4615 2 pikir 29 Mausym, 2017 saghat 10:46

Qúqyqsyz qyzmetshiler armiyasynyng taghdyry ne bolady?

Qazir zaman sonday, birqatar iskerlik kezdesuler kafeler men meyramhanalarda ótedi. Keybir jii baratyn osynday oryndarda dayashylar da jýztanys bolyp qalady. Ókinishke qaray kóbine múnday qyzmetshiler qarasang ýsh-tórt aidan keyin auysyp ketip jatady. Til qatysyp bayqasam, kóbi ýshin búl – uaqytsha júmys orny. Al birqatary sol bir orynda tabandap jyldar boyy jýre beredi. Qojayyndar dayashy tәrizdi qyzmetkerlerimen әr kýngi qyzmeti ýshin júmys sonynda qolma qol eseptesedi eken. Eshqanday jenildik, auyrsa «bolinichnyi», jyl sonynda –enbek demalysy degen atymen joq. «Júmysyn atqardy – aqysyn aldy». Boldy! Bitti! Eki jaqty da eshnәrse mazalamaydy.

Alayda osynday qarym-qatynastan tek júmys berushi ghana útady, al qyzmetshi útylady. Júmys berushi degenimiz – qoghamdyq tamaqtandyru nýktesining qojayyny nemese ony jalgha alushy. Qazaqstan naryghynda toqtausyz qanat jayyp kele jatqan sala – restoran biznesi. QR Statistika agenttigining derekterine qaraghanda 2008 jyly Qazaqstanda nebary 7177 meyramhana bolsa, 2011 jyly onyng sany 19343-ke jetken. 2013 jyly – restorandar sany – 23241 bolypty. Dәl býgin mening oiymsha restorandar sany 25 mynnan kem emes. Tek Almatynyng ózinde meyramhanalardy qosqanda qoghamdyq tamaqtandyru nýktelerining sany 3,5 mynan asady.

Meni tolghandyratyn meyramhanalardyng sany emes olarda júmys isteytin dayashylardyn, aspazdardyn, tazalyq saqshylarynyn, taghy basqalardyng qúqyqtyq jaghdayy. 25 myng tamaqtandyru nýktesinde әrqaysysynda ortasha eseppen 10 adamnan istegende búl 250 myng qúqyqsyz qyzmetshiler armiyasy! Júmys berushi kýndik aqysyn berdi, boldy. Ary qaray sharuasy joq. Al dәl osy siyaqty bir kýndik aqysymen kýn kórip jýrgenderding (auyl sharuashylyghynda, qúrylysta, avtotúraqtarda, ashana, kafe, shashtarazda, taksiyde t.b.) jalpy sany Qazaqstanda 1,5 – 2 millionday bolyp qalady. Bәri amalsyzdan osy bir kýndik (2000-3000 tg) tabysynyng ózin qanaghat tútady.

Bir ókinishtisi osylay júmystanatyndardyng bәri bizding elimizde ózin ózi júmyspen qamtushy sanalady. Búl Qazaqstanda júmyssyzdar sanyn azaytu ýshin oilap tabylghan kategoriya. Is jýzinde búl kategoriyadaghy kezdeysoq tabys kózimen kýneltetin adamdar ne kókte emes, ne jerde emes. Osy azamattardyng ertengi kýni ne bolady? Olar qartaymay ma? Zeynetkerlik jasqa jetpey me?

Salyq organdary qit etse boldy «IP ash!» dep túrady. Jeke kәsipkerlik ashugha sol «ózin ózi qamtushylardyn» bәrining shamasy kelmeydi ghoy. Jaghdayy jibermeydi. Kafede dayashy bolyp bir kýndik aqysyn qolma qol alyp jýrgen jigitter men qyzdar qaytip «IYP» ashady?

Qúqyqsyzdardyng qalyng armiyasynyng ertengi kýni ne bolady? Halyqtyng osynday qúqyqsyz toby - әleumettik silkinisterding tamyzyghy. Meninshe, býginde tek júmys berushining ghana qúqyqtaryn qorghaytyn Enbek kodeksine arnayy baptar engizip, ózin ózi júmyspen qamtushylardyng osy ózekti mәselesi sheshilui qajet! Memleket óz azamattarynyng ertengi taghdyryna bey-jay qaramaugha tiyis!

Marat Toqashbaev

Facebook-tegi paraqshasynan

2 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1584
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2284
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3622