Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaevtyng "latyn әlipbiyine" kóshu turaly tapsyrmasynan keyin el ishinde qyzu talqy bastalyp ketti.

Ásirese, bóten elding ishki sayasatyna aralaspasa basy auyryp, baltyry syzdaytyn Reseyding jornalshylary men prokremlidik dezinformatorlar Preziydent Nazarbaevty nópir synnyng astyna aluda. Qazaqtyng latyngha qaytyp oraluyn satqyndyq dep ashyq aiyptap, qala berdi territoriyalyq qysym jasaugha beyil ekendikterin bayqatty.

Jә, orys tildi ortanyng oqyra tiygendey osqyrynuynyng taghy bir sebebi bar eken. Songhy 20 jylda postkenestik kenistikte orys tiline súranys azayypty. Financial Times basylymy solay deydi. Búl turaly Stiv Jonson jazady.

-Orys tili Orta Aziyada yqpalynan aiyryluy - Resey Preziydenti Vladimir Putinning qaruly agressiyasyna qaramastan Mәskeuding mysy qúry bastaghanyn kórsetedi, - deydi Stiv Jonson.

Endi Financial Times jasaghan statistikagha kóz jýgirtsek, orys tilin kóp qoldanatyn elding biri Qazaqstan eken. Búl elde 2016 jylghy derek boyynsha 20,7 payyz túrghyn ýiinde oryssha sóileytinin aitsa, 1994 jyly búl kórsetkish 33,7 payyz bolghan.

Estoniya men Latviyada jaghday osyghan úqsas. Búl jaqtarda orys tildilerding sany 1994 jylmen salystyrghanda 10 payyzgha azayyp ketken.

Ukrainada orystildilerding sany 1994 jyly 33,9 payyz bolsa, byltyr 24,4 payyzgha deyin azayghan.

2008 jyly Reseymen soghysqan Gruziyada orystildilerding sany 6,4 payyzdan 1,1 payyzgha qysqarghan.

Tek Belarusiyada orys tildi qoldanyp jýrgenderding sany eldegi halyqtyng jartysynan asyp týsken. Múnda byltyr elding 71 payyzy orys tilin ýzdiksiz paydalanatyn bolyp shyqty.

Financial Times basylymy birikken últtar úiymynyng derekteri men Euromonitor International zertteu úiymy jinaghan últtyq halyq sanaghyna sýienip otyr.

Búl rette, Duvanov deytin jurnalist "Qazaqstanda qazaq tilinsiz kariera qúrugha bolady, orys tilinsiz joq" dep jazady.

"IYә, qazaq tilinde sóileytinderding sany artyp keledi. Degenmen, negizgi júmys iytili orys tili bolyp túr. Qazaq tilinsiz kariera qúrugha bolady, orys tilinsiz búl mýmkin emes", - deydi Sergey Duvanov.

Orys jurnalistining myna sózi ashy bolsa da shyndyq.

"Qazaq tilining eng ýlken problemasy - ol memlekettik tili bola almay jatyr", - deydi.

Siz ne deysiz, oqyrman?

Núrzat Toqajan

Abai.kz