Júma, 19 Sәuir 2024
Qúlaqtyng әngimesi 8989 0 pikir 26 Qantar, 2015 saghat 09:52

BETPERDENDI ShESh, QAZAQ REPI!

Qúrmetti oqyrman, internetten Sәnimning Zattybek pen Túrsynbekke arnaghan romantikalyq әzilin kórgen bolarsyz. Degenmen, qazaq repi turaly ne bilesiz? Siz qazaq repining «betperdesi» sheshilgenin bilesiz be?

Bәrimizge belgili, elimizde ýlkender jaghy qazaq repine qarsylyq tanytyp jýr. Meninshe, búl - bekershilik is. Ýlkenderding atalmysh baghytqa tipti kónil de bólmeuin ótiner edim. Elge tanylghan qazaq reperlerinen Jaqau, Shoqan, Shynghysty ataugha bolady.

Jaqau repting esh payda bermeytinin búrynnan da aityp jýrgen bolatyn. Al qazir ol rep sahnasyn bosatty. Bala-shaghasy bar Amangeldini (Jaqau) rep asyrady deseniz, kýlkige qaryq qylasyz. Shoqangha kelsek, qazirgi tanda onyng dәrejesi tómendep ketken. Shynghystyng jaghdayy aitpasa da týsinikti. Sonymen qatar sapaly ónim jasaytyn atyraulyq Tarlan degen jigit bar. Belgili bir kompaniyanyng qyzmetkeri rep arqyly kýnin kóredi dep oilay kórmeniz. 2012 jyly jariya etilgen «Qansonarda» alibomy biyl ghana shyqty. IYә, búl alibom da reppen ainalysudyng bos әreket ekendigin dәleldedi. Jalpy, adamnyng repte ómir sýrui mynaday sebepterin kórsetse kerek:

1) Reper de kez kelgen shygharmashylyq adamy (aytary bar adamdar toby) sekildi ruhany әlemge boylaydy;

2) Ataq-abyroydy maqsat etip (aytary joq adamdar toby), bar kýshin soghan júmsaydy;

3) Qarapayym elikteushilik.

Jaqau men Tarlannyng jyryndaghy mәtindi zertteytin bolsaq, maghynany da, әdeby úiqasty da tabamyz. Al Shynghys pen Shoqannyng jәne qalghan qazaq reperlerining mәtinderin qaraytyn bolsaq, peshke jaghyp, ýidi aghashsyz jylytugha bolady. Sondyqtan Jaqau men Tarlandy aqyndyq shabyt әrdayym mazalap túratyny anyq.

Ýlkender jaghy bile bermeytin bolar, biraq elimizde qazaq repi joq. Reperlerding bir bóligi óz ómirin jyrlasa, ekinshi bóligi piar jasap, ataq jinaumen әure. Bir jaghynan, qazirgi tanda studiyada trek jazdyru tym qoljetimdi. Youtube-te «Kery tart» («Keri tart») degen baghdarlamada elimizdegi repke qysqa-núsqa saraptama jasalynady. Ony qazaqtyng qay balasy jýrgizetinin bilmeymin. Degenmen, osy arnada qazaq repining betperdesi sheshilip, masqarasy shyghyp jatady.

Oqyrman júrt bilmeui mýmkin, sondyqtan qazaq repindegi negizgi janalyqtardy aita keteyin. «ASh Qazaq Pro» úiymy jabylghanymen, «Djihanger Music» bop jalghasyn tapty. Sәikesinshe, búl úiymda jastar búrynghyday kóp emes. IYә, Sanim de osy úiymnyng mýshesi. Eki toptyng da basshylyghy Shynghysqa búiyrghan. Al ol Sanim sekildi jas kezinde Jaqaugha «diss» (qúrmetsizdik belgisindegi rep) jazyp, ózine piar jasaghan bolatyn. Sol jyldary tyndarmandar eki jaqtyng rep-aytysyn baqylaumen boldy. Nәtiyjesinde «ASh Qazaqtar» kózdegen maqsatyna jetip, tyndarmandardyng telefonynan tabyldy.

«Djihanger Music» biyl toghyzynshy rep-aytysty ótkizgeli jatyr. Negizi, Shynghys múnday nәrsemen ainalyspaytynyn aitqan edi. Jalyqqan bolar, sondyqtan múnday piar jasau әreketine kóshti. Sebebi, búghan deyin ótkizilgen rep-aytystar kózboyaushylyqqa toldy, jenimpazdar syilyqsyz qaldy. Bir jaghynan, jenimpazdar qatarynan tek jaqsy qarym-qatynasta bolghandar tabyldy. Sonymen qatar erikken reperler bir-birimen jaulasu arqyly da «jer órtep» atyn shygharuda.

Jalpy, rep degen - muzykalyq baghyttardyng biri. Bizge búl Resey arqyly jetkesin, әlbette, bizding jýgermekter solardan kóshiredi, elikteydi. Sonymen qatar muzyka әlemindegi kez kelgen әnshi (top) joba bolyp sanalady. Jobanyng sapasy artqan sayyn ony tútynushylar kóbeyedi. Al jobanyng sapasyn jauapkershilikke alatyn birden-bir adam – produser. Kýlkiniz keler, biraq bizdegi qazaq repinde produserler joq. Tek studiyalyq jabdyqtar jaghynan erekshelikter bolady.

Sanim de - uaqytsha joba. Ol da bir kýni búl isinen jalyghyp, eki qolgha kýrek tabatyny sózsiz. IYә, rep baghytyna kóbinese dauysy joq әnshisymaqtar kep jatady. Estrada janrynyng da kýni osy. Dauysy joq әnshiler toy arqyly «Qayrat Núrtasqa» ainalghysy keledi. «ASh Qazaqtyn» jabylyp, qayta qúryluy, Jaqaudyng repten ketui, shymkenttik Baller-ding de jastardy aldauy, t.b. qazaq repindegi janalyqtar búl baghyttyng qazaq balasyna abyroy әkelmeytinin dәleldey týsti. Sýiikti isim dep ainalysu – adamnyng ózin-ózi aldauy. Jastardyng búl baghytqa beriletini elikteuinde jatyr. Jasyratyny joq, reperler óz jyrlaryn «tauar», «ónim» dep esepteydi.

Muzykanyng adamgha әseri ótpey qoymaydy. Adam jaqsy muzykany tyndaghan sayyn jan dýniyesi jaqsara bastaydy. Al bizding reperlerding jyrlap jýrgeni: qosylmaghan mahabbat, agressiyaly qyram-joyam, t.b. Negizi, qazirgi tanda rep әuenderdi oqushylar men studentter tyndaydy. Olardyng minezine, tәrbiyesine maghynasyz repterding ziyany tiymey qoymaydy.

Sanim-ge oralsaq, onyng búl kliypi - bar bolghany piar jasaudyng әreketi ekeni aidan anyq. Bayqasanyz, «romantikalyq әzil» dep aldyn-ala jauabyn da dayyndap otyr. Túrsynbek pen Zattybek estradanyng adamy bolghandyqtan, Sanim-di tanymaytyn estrada kóp keshikpey ony sóz etetin bolady. Al ar jaghynda «Djihanger Music» úiymyna jarnama jasalady. Meninshe, búl «quyndy» nemese «juyndy» úiymnyng josparyndaghy bar dýnie siyaqty.

Reperlerding konserttik biyleti 500 tengedey-aq bolar. Biraq búl 500 tenge qaltanyzgha syimay jatsa, jaqynynyzgha syilyq jasaugha mýmkindiginiz bar. Al telefonynyzdy bolashaghy joq reperlerding sapasyz, maghynasyz әnderine toltyrghan bolsanyz, onyng jady tolyp ketedi. Bilesiz be, bir rep keminde 5 mb-tan joghary bolsa, әke-sheshenizdin, jaqyndarynyzdyng bir sureti 1 mb-tan әreng asady. Qúrmetti oqyrman, sizding tandauynyzgha, sheshiminizge qarsylyghym joq, biraq jas kezde uaqytty bilim alugha, kitap oqugha, ýirenuge júmsaghan dúrys. IYә, erikken qazaq reperlerinin, qazaq repining arqasynan qaghatyn adamdar tabylar, alayda kózi ashyq, sanasy oyau, on-solyn ajyrata biletin azamattar oghan qúrmet kórsetpeydi, uaqytyn da bólmeydi.

Medet JANSANOV.

Abay.kz 

0 pikir