Júma, 19 Sәuir 2024
Óz sózi 4888 0 pikir 10 Aqpan, 2015 saghat 12:40

NEGE?..

Abaydyng «Adam balasy adam balasynan aqyl, ghylym, ar, minez degen nәrselermen ozady...» degeni bar. Keyingi kezde jauaby joq súraqtardan bas kótere almaytyn boldym. Án ataulynyng barlyghy - «men seni sýiemin, sensiz maghan ómir joq, sen kóktegi qol jetpes júldyzsyn» degen siyaqty mәnsiz-maghynasyz bolsa da, ólip-talghan tek mahabbat. Al ómirde sol kýiip-janyp jýrgen ghashyqtar nege joq?!

Qazirgi tanda әnshi bolamyn degen kez kelgen talantqa әnshi bolugha mýmkindik bar, nege dәstýrli әnshilerdi damyta almay kelemiz?! Mayyn tamyzyp, tógiltip oryndaytyn tókpe termeshiler men jyrshylar nege joq?! Búryn Qazaqstan boyynsha eki qalada ghana jurnalistik mamandar dayyndaytyn. Almaty men Qaraghandynyng jurfagynda oqityn kez kelgen studentine qyzygha qaraytynbyz. Olar oqyp jýrgende-aq tanymal bola bastap, keyin ózekti, belgili mamangha ainalatyn. Qazir joghary oqu oryndarynyng kópshiligi jurnalistikany oqytady. Qazaqsha taza sóileytinderining bәri jurnalist. Nege talgham joq?! Elding auzynda jýretin jurnalistik taqyryp, oi-týiin nege joq?! Otandyq telearnalar jetip artylady, nege túraqty, el izdep jýrip kóretin baghdarlamalar joq?! Qazaqstandaghy tanymal túlghalardyng barlyghy derlik qogham qayratkeri. Qazaqqa, qazaq ruhaniyatyna jany ashityn naghyz qogham qayratkeri nege joq?! Kórgeni men týigeni mol aqsaqalsyz, qartsyz el bolmaydy. Shyn janyng qysylghanda aqyl súraytyn, aitqan aqyly janyna demeu bolatyn, kesip aitatyn, sheship aitatyn, әdiletti-әdiletsiz sheshimdi aiyryp otyratyn aqsaqaldar nege joq?! Bata beretin dualy auyz aqsaqaldardy tabu nege qiyn?! Qazir, Qúdaygha shýkir, ataq alamyn deushilerge ataq-danqtyng týr-týri bar. Bas barmaqpen maqtanyp, marqayyp túryp kórsete alatyn ataqtar bar. Biraq, soghan layyq elding auzynda jýretin shygharmalar, tarihy tuyndylar nege joq?! Alghan ataghyn tizip tauysa almaytyn aqyndardyng tanymal bir óleni nege joq?! Al ataqta shataghy joq, el arasynda eline ghana eleuli tuma talanttar ýiilip-tógilip jatqan, ebin tapqan kóldeneng kók attylar ie bola salatyn ataqqa nelikten ie bola almaydy?!

Bas kiyimimizdi aspangha atyp, Tәuelsizdigimizdi alghanymyzgha jiyrma tórt jyl boldy. Áriyne, talay iygilikti ister atqarylyp jatyr. Biraq, Qytaydyng sapasyz, densaulyqqa ziyan rezenke kiyimderi men sasyq ayaq kiyimderin manday terimizben tapqan aqshamyzgha nege satyp alyp jýrmiz?! Qazaqstanda ayaq kiyim shygharugha da, kiyimderding týr-týrin shygharatyn zauyttar salugha da mýmkindik bar ghoy. Tapqan-tayanghanymyzdyng barlyghyn ózgege berip, ózgelerdi asyraudy qashan qoyamyz?! Qazaqstan halqy eki qolgha bir júmys taba almay jatqanda ózge elden kelgen kelimsekterdi nege júmys berip jarylqap jatyrmyz?! Ózing degende ózegin júlyp beretin eldigimiz qayda?! Qúdaygha shýkir, bizding elde qaltaly azamattar barshylyq. Tapqan-tayanghandaryn shet elge tasyp, birining ýstine birin qoyyp, «qatyn» alghansha elding eldigin oilaytyn azamattar nege shyqpaydy?! Qazaqtyng dalasy ken-baytaq, shet elderding kishi-girim bir qalasynda túratyn bir-aq uys halqyna nege jer jetpeydi?! Búrynghygha qaraghanda dәrigerler de, dәrigerlik bólimsheler de birneshe ese kóp, nege adamdar syrqattana qalsa jyldap kezek kýtedi?! Qazir әr ayaldama sayyn balabaqsha bar, nege balalargha kezek jyldargha sozylyp jete almaydy?! Bastauysh mektepting balalarynyng ózi ghylymmen ainalysa alatyn zamanda ghalymdardan nege túshymdy zertteuler kóre almay jýrmiz?! Bilim salasynda osy kýnge deyin nege dúrys oqulyqtar qalyptastyra almay keledi?! Keshe ghana dýniyeden ozghan Ger-aghanyn, «Qazaq ózine berilgen jýz payyz mýmkindikting on-jiyrma payyzyn ghana jýzege asyra alady» dep aitqany ras-au, «syrt kóz synshy» degen. Maqtanshaqtyq pen bóspelik, jalqaulyq, kóre almaushylyq, týkke paydasy joq jinalystar... Danyshpan Abaydyng kýiinetini sol: bayaghy qazaq - sol qazaq.

Birdemege kinalsaq, birden ýkimetti jazghyryp shygha kelemiz. Bireudi sausaghynmen «sen» dep kórsetu ýshin aldymen ózindi oilap aluyng kerek, kórsetip túrghan sausaghynnyng astyndaghy qalghan ýsh sausaghyng «ózing kimsin?» dep ózindi kórsetip túrady. Ózimizge qajet mýmkindikter - jaratushy jaghynan da, tabighat jaghynan da, ýkimet jaghynan da jasalghan. Ózimiz birimizdi-birimizdi adastyryp jýrmiz. Nege?!

Al, osyghan jauap izdendershi endi...

 

Almahan MÚHAMETQALIQYZY.

Astana qalasy.

 

Abay.kz 

0 pikir