Sәrsenbi, 24 Sәuir 2024
Qogham 6590 0 pikir 27 Sәuir, 2015 saghat 08:43

RF MEN QHR ELShILIGI ELIMIZDI SYILAMAYDY

Elimizdegi Qytay men Resey diplomattary bizding eldi syilamaydy. Óitkeni, «eldi syilau degenimiz – tildi syilaudan» bastalady. Mysaly, Almaty qalasyndaghy Qytay konsuldyghy qazaq tilin mensinbey, resmy atauyn tek qana orys pen qytay tilderindegi jazularmen belgilegen. Qytaydaghy bizding diplomattarymyz da óz resmy ataularyn ylghy qytay tilinde de jazady.

Til salasyndaghy reseylikterding teris pighylynyng dәleli retinde RF-nyng Qazaqstandaghy elshiligining saytyn (www.rfembassy.kz) keltiruge tura keledi. Qazaq tilinde bir auyz sóz joq. Al, Mәskeudegi qazaq elshiligi bolsa, orys tilinde túraqty aqparat berude (kazembassy.ru/ru).

Qazaqstandaghy Resey elshisi Mihail Bocharnikov - kýrdeli amhar (efiop) tilin mengergen maman. Alayda, respublikamyzda toghyz jyl boyy qyzmet etse de, qazaq tilinde bir auyz sóilegen emes. Osy arada aita keteyik, M.Bocharnikov 2008 jyly RF men Gýrji soghysynyng aldynda 2003-2006 jyldardyng aralyghynda gruziyn-abhaz qaqtyghysyn retteumen shúghyldanatyn Resey Syrtqy ister ministrligining arnayy tapsyrystary boyynsha elshilik qyzmet atqardy. Búl adamnyng sondaghy missiyasy nemen ayaqtalghany bәrimizge mәlim.

2014 jyldyng 14 jeltoqsanda Kәsipkerlerding qazaq-qytay kenesining otyrysy ótti. Otyrys barysynda, Qytay ýkimetining basshysy Qazaqstan premier-ministrine aghalyq alghysyn bildirdi: "Posle vystupleniya Masimova na kitayskom yazyke, Ly Kesyan skazal: "Ya voshishaisi svobodnym kitayskim yazykom premiera Masimova. On nameknul mne y sidyashim zdesi kitayskim predprinimatelyam o neobhodimosty uchiti russkiy yazyk, takim obrazom, nam budet legche obshatisya, y my budem bliyje drug k drugu" (bit.ly/1HInPm0), - dedi. Yaghni, Ly Kesyan qazaq ýkimetining basshysy Mәsimovting qytayshasyna asa riza bolghanyn bildire kele, qytay kәsipkerlerine qarap orys tilin ýirenu qajet, orys tilin bilsek, biz bir-birimizben jaqyn týsinise týsemiz deydi.

Kórdiniz be, Qazaqstangha qatysty Resey men Qytaydyng til sayasaty keremet ýndestik tabuda!

Almatyda Aziyadaghy yntymaqtastyq pen senimdilik sharalaryna baylanysty kenesting (SVMDA) hatshylyghy júmys isteydi. Osy hatshylyqtyng resmy tili - aghylshyn, al júmys tili - orys. Jaraydy, býgingi tanda aghylshyn tili halyqaralyq qatynastardyng negizgi qúraly bolyp tabylady delik. Biraq, orys tilining jahandyq manyzdylyghy joq. Sondyqtan, osy hatshylyqqa baspana bergen memleketti syilap, atalghan kenes onyng júmys tili retinde qazaq tilin taghayyndau kerek. Aytpaqshy, osy úiym jetekshisining orynbasary – belgili diplomat Qasym-Jomart Toqaevtyng tughan inisi, QR-nyng Pәkstandaghy elshisi – Baqytbek Shabarbaevtyng qyzy Ánel (REDAKSIYa ýshin: men osy derekti anyq bilemin, óitkeni, Qasekenning tughan inisi Baqytbekting otbasymen kórshi túrdym. Jazushy Kemel Toqaev úldary bolmaghan qúdalary Shabarbaevtar shanyraghyna tughan úly Baqytbekti berip ketken).

Áriyne, keybir shetel diplomattary qazaq tilin qúrmetteydi. Mysaly, AQSh elshiligi óz saytyn qazaq tiline audardy (kazakh.kazakhstan.usembassy.gov). Ýndi elshiligi qazaq tilindegi «Ghajayyp Ýndistan» jurnalyn basyp shygharuda.

Sonymen, ana tilimizdi pysqyrmaytyn shetel ókilderine qalay toytarys beruge bolady? Áriyne, diplomatiyalyq immuniyteti bar elshilerge ýkimetimiz búiryq bere almas. "Asaugha túsau" demekshi, Reseydegi elshiligimizding saytynan orys núsqasyn alyp tastau qajet. Ýrimjidegi ókildiligimizding ghimaratynan qytay tilinde jazylghan mandayshany joy kerek. Bóten qyzmetkerlerimen qatar, jergilikti basshylar da onyp túrghan joq. QR syrtqy ister ministri Erlan Ydyrysov urdu men aghylshynsha sayrap túr. Erekenning qazaqsha sóilegening óz basym estigen joqpyn.

Jyraqta jýrgen ókilderimizding kóbi ynjyq. Jaqynda, Germaniyadaghy qazaq diplomaty temeki kontrabandasy ýshin jazasyn tartty. Al, 2004 jyly qazaq qyzy Túrahan Oqasovany jol apatynda óltirgen mas nemis konsuly Shteffan Laas eshbir jazasyn tartpay, Qyrghyzstandaghy úqsas lauazymyna auysty. «Eldestirmek - elshiden» degen. Elshilerding el aralyq mәdeniyet pen syilastyqty ysyryp qoyyp, belden basuyna ýnsiz qarap otyra beretin el jer betinde biz ghana shygharmyz.

Daniyar NAURYZ


Abai.kz 

0 pikir