Senbi, 20 Sәuir 2024
6981 0 pikir 1 Nauryz, 2017 saghat 10:29

KELE JATQAN JANA JYLYNG QÚTTY BOLSYN!

Eshtenege negizdelmey oidan bekitilgen birinshi qantardy qoyshy, tarihy tereng Shyghys elderining birazy tól jana jyldaryn «uje» toylap tastady. Al bizding jyldyng sýiinshi habary kýn shuaghyna malynyp gharyshtyng ózinen keledi. Keledi de tabighatty qayta oyatady. Onday ghajayypty tanyghan halyq danalyghyna tәnti bolasyn, keudendi maqtanysh kerneydi!

Múhtar Shahanov aghamyzdyng múryndyq boluymen nauryzymyzdy resmy qayta toylay bastaghanymyzgha otyz jyl bolyp qaldy (1988-2017). Ókinishtisi, әr ónir, әr otbasy ústanatyn jalpygha ortaq túraqty núsqa әli joq, qalyptaspady.

Qaqaghan qantardaghy jana jylda júrt neni, qashan, qalay isteu kerek ekendigin týgel biledi. Jana jyl qarsanynda qalany, mekemeni, ýidi bezendiru, aldymen monshagha baryp kelu, dastarqan qamyna kirisu, Ayaz ata men Aqshaqardy shaqyru, olardan balalardyng syilyq kýtui, saghat 12:00-di otbasynda qarsy alu, shampan atu, jappay otshashu atugha shyghu (keyin payda boldy), erteninde ýy qydyryp, jaqyndaryndy jana jylmen qúttyqtau jәne t.b.

Soltýstikting bir әkimi «nauryzdy kýn jylyghanda, sәuirge auystyrsaq qaytedi» dep úsynys aitypty. Manghystauda qantarda qar jaumaydy, sondyqtan jana jyldy aqpangha auystyrsaq dese, bireu: «Sening orynyng jyndyhana deymiz», – ghoy bәrimiz. Nauryzda әrkim bilgenin isteuge bar. Batys óniri ejelden 14-nen kórisudi bastaydy, al bir ay ótken song Qazaqstannyng bir jerinde sәuirding 14-i kýni bir mekeme (oqu orny, mektep nemese t.b.) ózi jeke memleket bolyp ssenariy boyynsha ýy tigip, qarauyndaghylardy mәjbýrlep jiyp, basshylaryna syy qúrmet kórsetip, toylap jatady. Búl nauryzdy nasihattau emes, qor qylu. Búlay әrkim óz betimen bilgeninshe toylaugha endi jol beruge bolmaydy. Otyz jylda nauryzda nening boluy kerek ekendigin anyqtap boldyq emes pe? jeti dәm qosyp jasalatyn nauryz kóje, aulany, ýidi tazalau (genuborka nemese senbilik), ýlkenderge kórisip (amandasyp) baru, toygha barghanday jasanu, óner sayystaryn ótkizu, dastarqangha nauryzgha say bata bere bilu, dastarqan iyelerine iygi tilekter aitu  jәne t.b. siyaqty negizgi rәsimderding qashan, qay kýni, qanday retpen oryndaluy kerek ekendigin ýkimet (onyng ishinde Mәdeniyet ministrligi) ereje retinde bekitip berui tiyis. Osy uaqytqa deyin nauryz taqyryby turaly qansha ghylymy enbek jazyldy. Solardy eskerip júmysyna ýlgi ústanghan biylik bar ma? Joq. Jana jyl kezinde mynadan keyin mynany isteu kerek, «jaqsy zanyng bolghansha jaqsy dәstýring bolsyn» degendey, mynau bizding ata dәstýrimiz, sondyqtan mynau mindetti týrde qazaq otbasynda oryndaluy kerek – dep bәrin oryn-orynyna qoyyp berse, júrt aua jayylmas edi. Al keybir jelókpeler ózimizde týk joqtay: «Qytaylar jappay qyzyl týske boyalyp, jana jylyn qyryq kýn toylaydy eken, kәrister jana jylda ýlkendi syilaudyng ozyq ýlgisin kórsetedi eken», – dep, bireuding qansyghyn tansyq qylyp, tan-tamasha bolmas edi...

Sózding qysqasy, bizge býginnen bastap (tap qazir) nauryzymyzdy toylaudyng demeyinshi, jana jylymyzdy qarsy aludyng tól dәstýrimizge baylanghan, býgingi túrmysymyzgha ýilesken jәne jan-jaqty ghylymy negizdelgen, әr qazaq (qazaqstandyq) ústanatyn resmy birizdendirilgen tújyrymdamasyn qalyptastyru kerek.

Bijomart Qapalbek

Abai.kz

0 pikir