Júma, 19 Sәuir 2024
Janalyqtar 3183 0 pikir 13 Mamyr, 2009 saghat 21:23

Sәbiyler shetinep jatqanda kórsetkish qualaghanymyz kórgensizdik bolar

«Núr Otan» HDP Almaty oblystyq filialy janyndaghy sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres jónindegi qoghamdyq kenesting kezekti otyrysynda atalghan qoghamdyq kenesting oblystyq bilim jәne densaulyq saqtau basqarmalaryna qarasty mekemelerde sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres zannamasynyng 2008 jylghy jәne 2009 jyldyng alghashqy eki aiyndaghy tekseruining nәtiyjesi qaraldy. Birden aita ketu kerek, dәl qazirgi kezende atalghan eki salanyng basynan dau-damay arylmay túr. Budjetten milliardtaghan qarajat qarastyrylatyndyqtan bolar, bilim beru jәne densaulyq saqtau salalarynda jeng úshynan jalghasqan jemqorlyq әreketter  jii kezdesip qalatyny ras. Sonymen birge qyzmet babyn asyra paydalanu, belgili bir jeke nemese zandy túlghalargha zansyz artyqshylyqtar kórsetu, óz mindetine jýrdim-bardym qarau arqyly jauapsyzdyqqa jol berilip jatatyny da jasyryn emes. Osy túrghydaghy kýdigimizdi atalghan eki saladaghy zansyzdyqtar men dórekilikter, jemqorlyqtar men asyra silteuler jayly qúqyq qorghau organdary men halyqtyq paartiyagha kelip týsetin aryzdardyng azaymaghany dәleldey týsedi.  

«Núr Otan» HDP Almaty oblystyq filialy janyndaghy sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres jónindegi qoghamdyq kenesting kezekti otyrysynda atalghan qoghamdyq kenesting oblystyq bilim jәne densaulyq saqtau basqarmalaryna qarasty mekemelerde sybaylas jemqorlyqqa qarsy kýres zannamasynyng 2008 jylghy jәne 2009 jyldyng alghashqy eki aiyndaghy tekseruining nәtiyjesi qaraldy. Birden aita ketu kerek, dәl qazirgi kezende atalghan eki salanyng basynan dau-damay arylmay túr. Budjetten milliardtaghan qarajat qarastyrylatyndyqtan bolar, bilim beru jәne densaulyq saqtau salalarynda jeng úshynan jalghasqan jemqorlyq әreketter  jii kezdesip qalatyny ras. Sonymen birge qyzmet babyn asyra paydalanu, belgili bir jeke nemese zandy túlghalargha zansyz artyqshylyqtar kórsetu, óz mindetine jýrdim-bardym qarau arqyly jauapsyzdyqqa jol berilip jatatyny da jasyryn emes. Osy túrghydaghy kýdigimizdi atalghan eki saladaghy zansyzdyqtar men dórekilikter, jemqorlyqtar men asyra silteuler jayly qúqyq qorghau organdary men halyqtyq paartiyagha kelip týsetin aryzdardyng azaymaghany dәleldey týsedi.  
Tekseru qorytyndysy boyynsha habarlama jasaushynyng aitqanyna qaraghanda, oblysta bilim salasy boyynsha barlyghy 824 zandy túlgha tirkelse, olardyng 748-i memlekettik mekemeler sanatynda. Tekserumen qamtylghan merzim ishinde bilim salasynda sybaylas jemqorlyqqa qatysty 14 qylmys pen zannyng búzyluyna jol bergen 30 is tirkelipti. Olardyng basym bóligi para alugha jәne memleketting senip tapsyrghan qarajatyn talan-tarajgha salugha baylanysty. Byltyr sybaylas jemqorlyqqa jol bergenderi ýshin partiyadan quylyp, qyzmetimen qoshtasqandardyng ony bilim salasynyndaghy basshylyq lauazymdardyng iyeleri ekeni kimdi bolsa da oilandyrugha tiyisti. Soghan qaraghanda býginde mektep diyrektorlary ózi basshylyq etetin memlekettik mekemelerdi jekmenshigine qaraytyn dýniyelermen shatastyryp alghan siyaqty.  Ótken jyly Balqash audanyndaghy Aqdala auylndaghy mektepting esepshileri men diyrektorlary eki milliongha juyq budjet qarajatyn jeke bastaryna jaratyp qoyghandary ýshin sottaldy. Al múnday mektepterding oblystaghy sany jeti jýzden artyq ekenin jogharyda aittyq. Eger solardyng barlyghynda jemqorlyq tirkelse, memleketting oblystyq bilim salasyna biylghy jyly bólgen 48 mlrd. tengeden astam qarjysy kim kóringenning qúlqynyna qúiylary sózsiz.
Densaulyq saqtau salasynda da jaghday onyp túrmaghangha úqsaydy. Tekseru sharasy kezinde múnda airyqsha atap ótetindey, sybaylas jemqorlyq qylmystar men zang búzushylyqtar oryn almady degenmen, dәrigerlerding jónsizdigi men tegin beriletin dәri-dәrmekterdi satuy, jekelegen nauqastargha zansyz artyqshylyqtar kórsetui, emdegeni ýshin aqsha talap etui syndy shekten shyghulary jóninde túrghyndar tarapynan kelip týsetin shaghymdar sany azaymaghan. Bәrimiz biletndey, býginde ana men bala ómirining qorghaluyna memlekettik túrghyda nazar audarylyp otyr. Almaty oblysynda byltyr ana ólimi 2007 jylmen salystyrghanda tómendegenimen, búghan kerisinshe, tiri tughan balalardyng shetineui birshama artyp ketipti. Ana men bala ólimine qatysty derekterding barlyghy tekserilip, kinәli dep sanalghandar jazalanypty. Biraq jauapsyz dәrigerdi nemese meyirbiykeni  jazalau arqyly analar men balalardy tirilte almasymyz taghy anyq. Almaty oblysyndaghy ana men bala ólimine jýrgizilgen saraptama barysynda medisinanyng osy salasy boyynsha mamandardyng jetispeushiligi aldydan shyqqan Dәl qazirgi kezde respublikalyq kórsetkishke jetu ýshin oblysqa 156 akusher-giynekolog pen 177 pediatr jәne neonatolog dәriger kerek eken. Sonymen birge dәrigerlerding biliktilikterining tómendigi men taghy basqa da sebepter barlyghy aityldy. Bilim jәne densaulyq salalaryna qatysty búlardan basqa da kelnsiz jaghdaylar belgili bolypty.
Qaralyp otyrghan mәselege baylanysty oblystyq prokuraturanyn, oblystyq ekonomikalyq jәne jemqorlyq qylmystargha qarsy kýres departamentining jauapty ókilderi de tyndaldy. Olar da bayandamashy aitqan derekterdi qúptay otyryp, sybaylastyq sipattaghy taghy basqa da derekterdi keltire ketti. Búlardan song oblystyq densaulyq saqtau, bilim basqarmalary basshylarynyng orynbasarlary qoghamdyq kenes aldyna shyghyp, ózderi basqaratyn salalardaghy bylyq-shylyqtardyng sebepterin aityp, keybirine qarsylyq bildirip, aqtalugha tyrysty. Alayda, olar barlyq jaghymsyz derekterdi ainalyp ótip, kelensizdikterdi azdy-kópti jetistikterin jelpine aitu arqyly býrkmeleuge tyrysty.   Osyghan oray jiyn tóralqasynda otyrghan oblystyq filay traghasynyng orynbasary Aytbay Seyitov, qoghamdyq kenesting tóraghasy Ábdimanap Bektúrghanov jәne oblystyq mәslihat hatshysy Ardaq Sydyq myrzalar kópting kókeyinde jýrgen  birqatar saualdardy kóldeneng tartqandarymen, olaryna túshymdy jauaptar ala almady. Barlyghy búrynghysha, sol jerden amalyn tauyp qútylyp ketuge sayatyn syrghytpa sózder boldy.
– Sәbiyler shetinep jatqanda, kórsetkishting kólenkesine tyghylmanyzdar, densaulyq saqtau salasyna songhy jyldary bólinetin qarjy eselep ósip jatyr. Al sizder ózderiniz atqaratyn tikeley mindetti jýzege asyru ýshin bizden kómek súraysyzdar. Basqany aitpaghanda, operasiyadan song nauqastyng ishine qúraldarynyzdy, sýrtkishterinizdi tastap ketesizder. Solardyng jәne ana men bala ólimining negizgi sebebin nege ashyp aitpaysyzdar?, –  degen qoghamdyq kenes tóraghasynyng súraghy men «Aldymyzda densaulyq saqtau salasyndaghylar ýstinen jazylghan alpys aryz jatyr. Onda aitylghandardy qazir oqysam, zalda otyrghandardyng keybirining jýregi shydamauy mýmkin. Tegin beriletin dәri-dәrmekterdi satasyzdar, auruhanagha jatu ýshin de tanys izdeu kerek jәne taghysyn taghylar. Osynau kelensizdikten qashan arylasyzdar?» degen filial tóraghasy birinshi orynbasarynyng saualyna densaulyq saqtau basqarmasy bastyghynyng orynbasary eshtene aita almady. Múnday jaghday bilim salasyna qatysty da qaytalandy. Basqa, basqa, bilim men densaulyq salalaryndaghy sybaylastyqtyng býgingi dengeyi qatal sharalardy qolgha alugha iytermeleydi.
Qazirgi kezde biylikting barlyq satysynan shyndyq tappay týnile bastaghandar, «Núr Otan» partiyasyngha kelip jýginedi jәne mәselelerining sheshimin tauyp, quanyp qaytady. Osynyng ózinen-aq, partiyagha degen halyq senimi kýsheye týskenin angharasyz. Degenmen, әr sala ózine jýktelgen mindetting jauapkershiligin joghaltpasa aryzdanushylar sany da azayary sózsiz. Sondyqtan әrkim óz ornynda otyrghany jәne jýktelgen manyzdy mindetting ýddesinen shygha bilgeni abzal. Búl orayda partiya janyndaghy qoghamdyq kenesting nazarynan eshteng tysqary qalmaytynyna júrtshylyqtyng kózi jete týsti.
Bolat Abaghan, «Jetisu» gazeti, Almaty oblysy

0 pikir