Senbi, 20 Sәuir 2024
Janalyqtar 90762 2 pikir 1 Qazan, 2016 saghat 18:14

Ózge tilding bәrin bil, óz tilindi qúrmette

Dana halqymyz «Qansha elding tilin bilsen, sonsha týrli ilim bilesin» dep beker aitpaghan. Yaghniy,  qazirgi ghylym men tehnikanyng damyghan zamanynda til biluding artyqtyghy joq. Kýnnen kýnge qaryshtap jatqan jana tehnologiyalardy iygeruding eng birinshi joly – tildi mengeru.

«Men býgingi úrpaqtyng ýsh til biluin qoldaymyn. Memleketik til – memleket qúrushy últtyq tili, al orys tilin bilui – úly baylyq. Aghylshyn tili ilgerileushilik pen tehnologiyalardyng tili bolghandyqtan biz ony ýirenuge tiyispiz. Al qazaq tili barlyq Qazaqstandy biriktirip, jaqyndastyryp ózara týsinistik pen sýiispenshilikke jeteleydi», - dep Elbasymyz aityp ótkendey әlemdik ghylym tilin mengeru basty qajettilikterding biri bolyp tabylady.

«Ýsh túghyrly til» turaly iydeyany  Elbasy 2006 jyldyng qazanynda ótken Qazaqstan halqy assambleyasynyng XII qúryltayynda jariya etip, 2007 jylghy   «Jana әlemdegi jana Qazaqstan» atty Joldauynda “Tilderding ýsh túghyrlylyghy” atty mәdeny jobany kezen-kezenmen iske asyrudy úsyndy. Elbasymyzdyng osy iydeyasy óskeleng úrpaqtyng jan-jaqty damuyna mýmkindik beredi. Shetelde shyghyp jatqan ónimderdi, tehnikalardy óz elimizde shygharu ýshin «Ýsh túghyrly til» sayasatyn qoldauymyz qajet. Sonda ghana elimizding ekonomikasy, ghylymy, әleumettik jaghdayy damy týsedi.

Kóp tildi bilu – zaman talaby. Qazaqtyng úly aqyny Abay: «Árbireuding tilin, ónerin bilgen kisi sonymenen birdeylik daghdysyna kiredi» dese, «Qansha til bilseng – sonsha ret sen adamsyn», - dep A.P. Chehov beker aitpasa kerek. Til bilgen adam qor bolmaydy.  El men eldi, halyq pen halyqty baylanystyratyn kópirding biri de osy  – til. Sol kópirdi saqtap qalu ýshin bir-birining tilin mengerui kerek. Sóz sonynda aitarymyz, «Ózge tilding bәrin bil, óz tilindi qúrmette». Biz, jastar, bolashaq úrpaq ózge tildi bilu arqyly óz tilimizdi әlemdik arenagha shygharuymyz kerek.

Ayaulym Qasanova

Abai.kz

2 pikir