Júma, 29 Nauryz 2024
Mәselening mәni 4043 0 pikir 3 Qazan, 2016 saghat 18:35

«M.BOQAEV PEN T.AYaNNYNG ISI». SOT QYLMYSTYQ ISTI QARAUDY BASTAYDY

Mineki, 5-6 aidan keyin biz biylghy «kóktemgi qaharmandar» turaly әngimege qaytyp oralyp otyrmyz. IYә, olar turaly kóp jazyldy, qazaqstandyqtardyng múndaygha bey-jay qaray almaytyn bóligi sol «qaharmandardyn» әreketin belsendi talqylaghany belgili. Álbette, bizding әngimemiz júrt aldyndaghy  úran sózderi men ýndeuleri әleumettik jelilerde halyqtyng qyzbalyghy men ósek-ayanyn tughyzghan Maks Boqaev pen Talghat Ayan turaly bolmaq.

 M. Boqaev pen T. Ayan ne ýshin qamaldy?

Esterinizde bolsa, Maks Boqaev pen Talghat Ayan zansyz ereuil jasap, alangha qúzyrly organdardyng rúqsatynsyz shyqqandary ýshin qamaugha alyndy. Al olargha tergeu organdary qanday aiyptar taqty? Osynyng anyq-qanyghyna kóz jetkizuge tyrysyp kóreyik. Atap aitarlyghy, әu bastan-aq, yaghni, 24-inshi sәuir kýni sheru úiymdastyrghan sәtten bastap kýni býginge deyin kimning aitqan sózi shyndyq, kimning kinәsiz ekenin, sonday-aq Maks Boqaev pen Talghat Ayandy ne ýshin qamaugha alghanyn jәne olargha qanday aiyptar taghylghanyn týsinu qiyn boldy. Alayda arada birshama uaqyt ótkende isting aq-qarasy aiqyndaldy. Qoghamnyng nazaryna ilikken qylmystyq isting «qara daqtary» joyyldy. Sebebi tergeu organdary kóptomdyq qylmystyq isti jinap, tiyanaqty tergeu amaldaryn jýrgizdi. Sonyng nәtiyjesinde biz kóbinese óz eline degen adal niyet, patriotizm men sýispenshilikting arghy jaghynda teris pighyl men jeke bastyng paydakýnemdik mýddesin kózdeushilikting jatqanyna kóz jetkizdik. Jәne múnday mýddening júrt aldyndaghy úransózdermen eshqanday baylanysy joqtyghyn bildik.

«Atyng shyqpasa jer órte...»

 Endi oqyrmandargha týsinikti boluy ýshin, barlyq oqighalardy ret-retimen bayandayyq. Biylghy kóktemde jer reformasy boyynsha zannamagha engiziletin ózgerister bizding qoghamda qyzu talqylandy. Jeke basynyng qoghamdaghy tanymaldyghyn arttyrudy oilaghan Maks pen paydakýnemdik pighyldy kózdegen Talghat «temirdi qyzghan kezde soghyp», osy «sәtti» ontayly paydalandy. Olar jalghan aqparat taratu arqyly ózderining jariyalanymdarynda jer zannamasyna engiziletin ózgeristerdi ótirik týsindirdi. «Atyng shyqpasa jer órte» demey me, sonyng nәtiyjesinde «attaryn shyghardy». Qazirgi kezde olardyng esimderin býkil el biledi. Biraq әr nәrseni dúrys oilaytyn adamgha múnday «tanymaldylyqtyn» qajeti ne? Aytarlyghy, búryn esimderin eshkim bilmegen eki adamnyng moralidyq, materialdyq qoldausyz Atyrau oblysy halqynyng kóp bóligining basyn qatyrugha amal jasady degenge kýmәnimiz kóp.

Zandy búzghan «belsendiler» dialogqa kónbedi

Jogharydaghygha qosatynymyz, tergeu materialdarynan belgili bolghanday, M. Boqaev pen T. Ayan jeke basynyng mýddesin kózdep, halyqqa «Qazaqstan Ýkimeti Qytaygha 1 mln. gektar auyl sharuashylyghy jerlerin jalgha beredi» degen jalghan aqparat taratqan. Álbette, múnday mәlimdemeler júrttyng tolquy men narazylyghyn tughyzghany bәrimizge belgili. Atyraulyq «belsendilerge» keregi de osy edi. Sebebi olar tergeu barysynda anyqtalghanday, eldegi qoghamdyq-sayasy ahualdy shiyelenistiruge baghyttalghan jappay narazylyq aksiyalaryn josparlaghan shymkenttik kәsipker Toqtar Tóleshovten alghan qomaqty qarajatty iske jaratty. Atap aitqanda, olar Atyrau qalasyndaghy Mahambet pen Isatay atyndaghy alanda (búl jerde búqaralyq is-sharalar ótkizu qarastyrylmaghan) sheru ótkizuge әkimdikting rúqsat bermegenine qaramastan, zansyz sheru ótkizuge ýndedi. Múnday sherulerdi respublikanyng barlyq aumaghynda ótkizbekshi boldy. Sayyp kelgende, M. Boqaev pen T. Ayan ózderining is-qimyly arqyly halyqtyng biylik organdaryna degen jaghymsyz kózqarasyn, qytay últynyng ókilderine degen jaulyqty qalyptastyrugha úmtyldy.

Is nasyrgha shaba bastaghan kezde memlekettik organdar «qogham belsendilerimen» dialog ornatugha tyrysty. Beybit sherudi rúqsat berilgen jerde úiymdastyrugha jәne Jer komissiyasynyng júmysyna qatysugha úsynys jasady. Alayda «belsendiler» búghan qúlaq aspady. Olar kerisinshe, patriotizm sezimin jeke basynyng mýddesine paydalanyp, halyqty 21-inshi mamyr kýni sheruge shyghugha ýndedi. Osylaysha, olar qoghamdyq tәrtipti búzugha shynayy qauip tóndirip, azamattardyn, qoghamnyng jәne memleketting qúqyqtary men zandy mýddelerine ziyan keltirdi.

Isting sony...

Búl isting sony nemen tynghany mәlim. Ásire belsendiler qamaugha alyndy. Qylmystyq isting barlyq figuranttary anyqtaldy. Al Maks Boqaev pen Talghat Ayangha Qazaqstan Respublikasynyng Qylmystyq Kodeksinde qarastyrylghan birqatar qylmystary boyynsha aiyptar taghyluda. Atap aitqanda, «әleumettik, últtyq alauyzdyqty qozdyrugha baghyttalghan qasaqana is-әreketter jasau, últtyq ar-namys pen abyroygha til tiygizu», «qoghamdyq tәrtipti búzugha jәne azamattardyng nemese úiymdardyng qúqyqtary men zandy mýddelerine nemese zanmen qorghalatyn qogham men memleketting mýddesine qauip tóndiretin belgili jalghan aqparatty taratu», «azamattar men úiymdardyng qúqyqtary men zandy mýddelerine nemese zanmen qorghalatyn qogham men memleketting mýddesine aitarlyqtay ziyan keltirgen zansyz sherulerdi úimdastyru, ótkizu jәne oghan qatysu» degen baptar boyynsha aiyptar taghyldy.

Elimizding kez kelgen azamaty zandy búzsa, sol zannyng aldynda barlyq shyghatyn nәtiyjelerine sәikes jauap beruge mindetti. Maks Boqaev pen Talghat Ayan 24-inshi sәuirde zandy búzyp, qamaugha alyndy. Olardyng jazyqty ekeni dәleldenui ýshin, tergeu amaldary jan-jaqty әri dúrys jýrgizildi. Mineki, endi tergeu ayaqtalyp, sot qylmystyq isti qaraudy bastaydy. Sonyng nәtiyjesinde sot ózining ýkimin shygharady.

Kemel Tortaev

Abai.kz

 

 

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1582
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2281
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3613