Júma, 19 Sәuir 2024
46 - sóz 7888 0 pikir 29 Shilde, 2016 saghat 16:07

QAZAQ QYMYZDAN NEGE JERIDI?

Bizding ata babalarymyz ony 6000 jylgha juyq kózining qarashyghynday saqtap, bizge amanat qylyp tapsyryp ketti. Al biz ainaldyrghan bir ghasyrda osy qasiyetti susynymyzdy ayaqasty etip aldyq. Nege?

Bizding eramyzdan 2500 jyl búryn, tarihtyng atasy әigili Gerodot: «Saqtar qymyz jasaudyng tәsilin óte qúpiya ústaytyn edi. Qúpiyany basqa halyqtargha jayyp jibermeuleri ýshin, qymyz jasaytyn qúldarynyng kózderin aghyzyp jiberuge deyn barghan» dep jazady. 1253 jyly fransuz missioneri Giy de Rubruk qymyz jasau jayly jәne de onyng adam aghzasyna erekshe әseri men paydasy jayly jazbalar qaldyrghan eken.  Al 1843 jyly әigili V. Dali «Qymyzgha bir ýirenip alghan son, basqa susyngha qaraghyng da kelmeydi. Ol salqyndatady, qarnyndy da toyghyzady, shólindi de qandarady, erekshe boyyna bir kýsh quat beredi. Eshqashan asqazanyndy toltyryp, ózindi ynghaysyz sezinbeysin», -dep jazghan kórinedi. «Qymyz – hosh iyisti jәnnәt susyny dersin. Búl qasiyetti susyn denine quat beredi , dertindi emdeydi»,-depti orta ghasyr aqyny Ibn Ruzbihan.
Jaza berseng tausylmaydy. Netken bay tariyh. Attary әlemge mәshhýr nebir ghalymdar men auzy dualy adamdar osy qasiyetti susyn jayly erekshe yqylaspen, tang qalyp nebir sózderin jazyp ketken.
Qazir aitsang kóp adamdar sene bermeydi, búryn qazaqtar kýnine 10 -15 litr qymyzgha deyin iship qoyady eken. Nege biz qymyzdan jeridik? Nege osy zamannyng adamdary shipaly da, qasiyetti susynymyzdyng ornyna ziyandy ekenin bilip túryp, basqa júrttyng susyndarymen susyndaydy?
Bizdinshe Qazaqtyng qymyzdan jeriuining basty sebebine qymyz kinәli emes, zúlmat zamanda jylqydan, ajyrap qaluymyz, sonymen birge myndaghan jyl úrpaqtan úrpaqqa miras bolyp kele jatqan qymyz dayyndau tәsilin joghaltyp aluymyz kinәli. IYsi múrnyndy jaratyn, ishken sayyn ishking kele beretin, dәmi til ýiiretin, mandayynnan terindi búrq etkizip, janyna rahat silaytyn balday qymyzdyng dәmin kóp adamdar tatyp ta kórgen joq..
Osy shipaly da, qasiyetti susynymyzdyng tarihtan óz ornyn alu ýshin Feysbukten arnayy paraqsha ashyp qoydyq jәne de shamamyz kelgenshe babalar ishken bal qymyzdy sol dengeyde óndirudi últtyq namysy bar jigitter qolgha alyp jatyr eken.
Qymyzdyng paydasy jayly, dayyndau tәsili, emdik qasiyeti jayly bilginiz kelse Susyndar tóresi paraqshasyna anda sanda kirip túrynyz

Ahmetbek Núrsila

Abai.kz

 

 

 

0 pikir