Júma, 29 Nauryz 2024
46 - sóz 7976 1 pikir 2 Qyrkýiek, 2016 saghat 12:21

QAZAQTYNG BARLYQ RUY - ÚLY

"Qazaqtyng qay ruy úly?" degen súraq, eshqashan kýn tәrtibinen týsken emes. Anda-sanda baj ete qalyp, bir atanyng ýsh balasy ózara aitysa ketedi. Atalghan súraqqa ózimshe jauap berip kóreyin. Aqiqatynda osy kýni alashtyng sapyndaghy bar qazaqtyng ruy týgel "úly". Gumiylev aitpaqshy, qyrdyng qatal zany este saqtaugha túrarlyq ru men batyrlardyng attarynyng bәrin tariyxta qaldyrdy, bolashaqqa jetkizdi. Jazba tarixy az qazaq, óz jadynda "en-en" degenderdi ghana saqtaugha mәjbýr boldy. Sebebi bolymsyz dýniyeni myng jyl jattap jýru qisynsyz. Osy kýni aty men zaty bar qazaqtyng әrbir ruy, sózsiz ómir soghysynda jenimpaz. Al qanshama dalanyng ruy osy kýni mýldem sónip qaldy?! 

Toqtamys xannyng soghystarynda nayman men qonyrattan sany kem emes degen keneges ruy býginde qaraqalpaq ishinde kishkentay ghana bir ata. Úly Jýz qúramynda beldi sanalghan dýrmen ruy, qay bir zamanda aghayyndaryna ókpelep Tәshken asyp ketken, býginde onyng atymen tek sol aimaqta jer atauy qalghan. Al zatynan at ýrketin baryn, shyryn rulary orta ghasyrda qanshalyqty ataqty bolsa, býginde sonshalyqty joqtyng qasy. Biri Qazan, biri Qyrym asyp býginde tariyxtan ghayyp boldy. Shynghys xandy tughan qiyat she!? Tariyxtan belgili onyng qiyat-taraqty, qiyat-tobyqty atalary ghana elde qaldy, azghantay bóligi ontýstikte bar. Atalghan rulardyng barlyghy qazaqtyng qúramdas bólikteri, biraq ókinishke qaray tarix olardyng qalyng bóligin el ishinde saqtamady.

Odan basqa taghy ondaghan rulardyng tarixy men taghdyryn keltire beruge bolady. Kóbi qyrdaghy baqtalastyqqa shydamay Amudariyanyng jaghasyna, Ózbek ordasyna ketip jatty. Aty men zaty ózgerip jatty, biraq qyrgha qayta oralghandary az, orda bolyp. Sol sebepti mening payymdauynda osy kýni zaty saqtalghan barlyq qazaqtyng ruy әigili, úly. Biraq oghan sebepshi barlyq kezde tek kýshtilik emes, kóp jerde kezdeysoqtyq, kishipeyildik, aghayynshylyq, birlik jәne ózara adaldyq. 
Dәl qazir men zaty joghaldy degen rulardyng atynan menimen aitysudyng qajeti joq, ol tek mysal ýshin. Shyntuaytynda el ishinen ketken әrbir ru ýshin, mening kónilim qúlazidy. Osy kýni irisi 85 emes, 185 ruly 50 mln-dyq qazaq bolsaq qanday bolar edi shirkin!? 

A tak, bәri úly! Bәri qazaq! Men Obaghannyng jaghasyna barsam qypshaqpyn, Ertis boylasam naymanmyn, Edil kirsem tanamyn, Elekte tabynmyn, Ilede jalayyr, Syr boyynda qonyratpyn! Bólip jarudyng esh qajeti joq.

Dәuren Babamúrat

Facebook-tegi paraqshasynan

1 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1580
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2280
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3606