Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Biylik 5079 0 pikir 22 Qazan, 2015 saghat 02:00

ÁKIMNING MINDETI — HALYQPEN KEZDESU, ELDING JAYYN BILU

Ýlgili auyl

Aptanyng basynda oblys әkimi Berdibek Saparbaev oblysymyzdyng ontýstik-shyghys bóliginde ornalasqan Shalqar audanynda bolyp, jer kólemi jóninen oblystaghy iri audandardyng biri sanalatyn aumaqtyng túrmys-tirshiligimen tanysty.
Shalqar audany Kishiqúm auyldyq okrugining ortalyghy Shilikti auylynyng túrghyndary negizinen atakәsip — mal baghumen ainalysady. Auyl temirjol boyynda ornalasqan. Auylda kýrdeli jóndeuden ótkizilgen mәdeniyet ýii men 40 kisige arnalghan dәrigerlik ambulatoriya júmys jasap túr. Paydalanugha berilgenine eki-ýsh jyl bolghan 2 qabatty jana mektepte 220 bala bilim alady.
— Auyldyq okrugting ortalyghynda — 1017 adam, al barlyq okrug boyynsha 2080 adam túrady. Memlekettik «Sybagha», «Altyn asyq», «Qúlan» baghdarlamalary boyynsha mal satyp alyp jatqan túrghyndarymyz bar, — dedi oblys basshysyna auyldyng tirshiligi turaly esep bergen Kishiqúm auyldyq okrugining әkimi Qúryshbek Qazybekov.
Auyl basshysynyng etining tirligi bolar, auyldaghy qay ghimarat bolsa da ainalasynyng jinaqylyghy hәm tazalyghymen kózge týsedi. Mәdeniyet ýiining aldyndaghy shaghyn su búrqaghy men balalardyng jazda futbol, qysta hokkey oinaulary ýshin salynghan kort alany kóp auyldan kezdese bermeydi. Mәdeniyet ýii ghimaratynda Shalqar audandyq V.Sehanovich atyndaghy №1 Shalqar BJSM-nyng filialy retinde ashylghan qazaq kýresi seksiyasyn da auyl әkimining jeke bastamasymen oryndalghan iygi isterining biri retinde atap ótuge bolady. «Basqa oblystan shaqyrtylyp, baspanamen qamtamasyz etilgen qazaq kýresi jattyqtyrushysynyng tәlimgerleri qazir kóptegen jarystardan jýldemen oralyp jýr» — deydi shiliktilikter maqtanyshpen.
Oblys basshysy búdan keyin aralaghan Toghyz, Jyltyr, Aqqaytym, Qaydauyl jәne Mónke by auyldarynda da negizinen bilim beru oshaghy — mektepter men ambulatoriya ghimarattaryn aralap, múghalimder jәne dәrigerlermen súhbattasty, jay-kýilerin súrady. Oqushylardyng oqulyqpen qamtamasyz etilui jәne túrmysy tómen otbasy balalarynyng tamaqtandyryluy jaghdayymen tanysty. Audanda eski ghimaratta ornalasqan mektepter de bar. Mәselen, Toghyz auylynyng mektebi óte eski. Oblys basshysy sonday-aq, Jyltyr auylyndaghy Tóltay Shanov atyndaghy orta mektepting jóndeu júmystaryn jýrgizudi qajet etip otyrghan sport zalyna baylanysty eskertu jasady.
Osy Jyltyr auylynyng әkimdigi ghimaratynyng aldyna jinalyp túrghan auyldyqtardy kórgen Berdibek Saparbaev avtokóliginen týsip, әrbireuimen qol berip amandasqannan song әkimdik ýiine shaqyrdy.
— Mine, sizderding auyldarynyzgha kelip qaldyq. Ári sәlem bereyik, әri hal-jaghdaylarynyzdy bileyik dep sizderdi shaqyrdym. Auyldyng jaghdayy qalay ózi? — dep bastady oblys basshysy jyltyrlyqtarmen bolghan әngimesin.
— Auyldyng jaghdayy óte jaqsy, — dedi birauyzdan auyl aqsaqaldary.
— Mal ústaysyzdar ma? Mysaly, sizding ýide qansha mal bar? — dedi oblys әkimi qasyna otyrghan auyl túrghyny әielge.
— Shýkir, bala da, mal da bar. Óz basymyzgha jetedi. Barlyq qajetti zattar ózimizden. Gaz bar kelip túrghan, su da ýige kirgizilgen. Jaghdayymyz qaladaghyday, — dep jauap berdi ol.
— Auylda túrghannan keyin mal ústap enbektenu kerek. Nandy ýiden pisirip, sary may dayyndau qajet. Qazir, auylda túrsa da, sol maydy, airandy, qúrt-irimshikti ózi dayyndamay, satyp alatyndardyng bar ekeni barlyghymyzgha belgili. Búlay bolmaydy. Auylda túrghannan keyin barlyghy ózimizdiki boluy kerek, — dedi Berdibek Saparbaev auyldyqtardy enbek etuge shaqyryp.
Oblys basshysy sonymen qatar, auyldyqtardy qora-qopsylaryn jinaqy ústap, sharbaqtaryn boyap, kóshe tazalyghyn retke keltiruge shaqyrdy.
«Endi-endi dúrystalyp kele jatyrmyz ghoy» degen auyl túrghynyna:
— Endi-endi dep jýrgende ómirimiz ótip ketedi. Elimizding egemendik alghanyna 24 jyl boldy. Uaqyt tez ótedi. Enbektenudin, túrghan mekenjayymyzdy taza ústaudyng keleshek úrpaq ýshin ýlken tәrbiyelik mәni bar. Olardy tazalyqqa, tәrtipke, mәdeniyetke ýiretu ýshin ózimiz ýlgi boluymyz qajet, — dedi oblys әkimi.

Bolashaghy bar kәsiporyn

Audan ortalyghynda oblys basshysy teplovozdar jóndeytin servis ortalyghy «Qamqor lokomotiyv» JShS-nyng nysandaryn aralady. Bas kensesi Aqtóbe qalasynda ornalasqan búl kәsiporynda 370 shamasynda adam enbek etedi.
— Jalaqy uaqytynda, әr aidyng 10-na deyin berilip bolady. Ortasha jalaqy mólsheri — ótken 9 aidyng kórsetkishteri boyynsha, 140 myng tenge shamasynda. Eng bastysy — bizde býgin júmysshylardy qysqartu, yaghny júmystan shygharu mәselesi tuyndap otyrghan joq, — dedi «Qamqor lokomotiyv» JShS-nyng diyrektory Núrjan Júbatov.
Kәsiporyn teplovozdardy jóndeu jónindegi barlyq servistik qyzmetterdi atqarady. Aqtóbeden basqa Manghystau jәne Batys Qazaqstan oblystary men Qyzylorda oblysynyng Shiyeli stansasynan teplovozdar әkelinedi. Kәsiporyn sehtarynda teplovozdardyng donghalaqtary, qozghaltqyshtary sekildi bólshekteri búzylyp, jóndeuden ótkizilip, qayta jinalady. Júmys jasaytyn mamandar —Shalqar qalasynyng jergilikti túrghyndary, qajet kezinde arnayy bilim alu kurstaryna da jiberilip túratyn kórinedi.
— Bolashaqta kәsipornymyz teplovozdardy tolyq kýrdeli jóndeuden ótkizu júmystaryn iygerudi josparlap otyr. Sonymen qatar, «Shalqar-Beyneu» arasyndaghy temirjoldyng iske qosyluynyng paydasyn kórip otyrmyz. Manghystau oblysyndaghy temir jol mekemeleri teplovozdaryn Atyrau oblysynyng Maqat stansasynan góri bizge jibergendi tiyimdi sanaydy. Sondyqtan júmys auqymy kóbeyde, — dedi oblysy basshysyna kәsiporny turaly aqparat bergen Núrjan Júbatov.
Shalqar qalasynyng agrarlyq-tehnikalyq kolledjinde temirjol salasy boyynsha vagon qaraushy, teplovoz mashiniysi kómekshisi, temirjol brigadiyri, sonymen qatar, dәnekerleushi, aspazdyq jәne traktorshy mamandyqtary boyynsha bilim beriledi. Kolledj oqushylaryna 13 myng tenge mólsherinde stiypendiya taghayyndalghan. Auyldardan kelgender ýshin jataqhana men tegin tamaqtandyru qarastyrylghan.
— Biyl osy kolledjdi ayaqtaghan 57 balanyng 80 payyzy júmysqa túrdy, — deydi kolledjding diyrektory Jetkergen Elemes.
Oblys basshysy kolledjding synyptary men sheberhana ghimaratyn aralap kórdi.

«Audangha arnayy komissiya jiberemiz»

Shalqar qalasynda oblys әkimining qatysuymen ótken aktiv jinalysyna kóp halyq jinaldy. Audan ortalyghyndaghy mәdeniyet ýiining zalynda iyne shanshar oryn bolmady. Bәri de oblys basshysymen jýzdesip, mún-múqtajdaryn aityp qalghysy keledi.
Auyldardy aralauyna baylanysty jinalystyng belgilengen uaqyttan kesh bastalghany ýshin aldymen jinalghan halyqtan keshirim súraghan Berdibek Saparbaev:
— «Oblysymyzdaghy audandardyng túrmys-tirshiligimen tanysayyn, halyqpen jýzdeseyin» dep biraz audandy araladym. Shalqargha kelgendegi maqsatym da sol, — dep bastady óz sózin.
Dýniyejýzindegi jәne elimizdegi ekonomikalyq jaghdaygha qysqasha sholu jasap ótken oblysy basshysy eng bastysy — Memleket basshysy tarapynan qoyylghan mindetterdi oryndap, qanday jaghday bolsa da, ekonomikanyng damu qarqynyn tómendetpey, sol arqyly halyqtyng túrmysyn, әl-auqatyn jaqsartu kerektigin atap ótti.
Oblysymyz aumaghynda jerding de, sudyng da jetkilikti ekeni mәlim. Sondyqtan sol jerlerdi dúrys paydalanu kerek.
— Jylyna 200 myng gektargha juyq jerge dәndi daqyldar egip, gektarynan 3,5 sentnerdey ónim aludy qoy qajet, — dedi Berdibek Mashbekúly.
Mal sharuashylyghyn damytugha asa mәn berip, suarmaly jerlerding aumaghyn úlghaytu kerektigine toqtaldy.
Aktiv jiynynda Shalqar audanynyng әkimi Erbol Danaghúlov 9 aidyng qorytyndysy boyynsha audanda atqarylghan júmystar turaly esep berdi.
Audan әkimining esebinen keyin talap, tilekterin aitu ýshin túrghyndargha sóz berildi. Shalqarlyqtardyng kónilderinde jýrgen týitkildi mәseleler az emes eken. Túrghyndardy, әsirese, Shalqar kólining jaghdayy qatty tolghandyrady. Odan basqa, qala kóshelerining jaryqtandyryluy, joldargha asfalit tóselui sekildi jalpygha ortaq mәseleler de aityldy. Qala halqy sanynyng kýnnen-kýnge artuy sebepti auyzsu mәselesin aldyn ala sheship alu kerektigi sóz boldy. Áriyne, eng basty mәsele — halyqty júmyspen qamtu. Osyghan baylanysty bir túrghyn oblys basshysynan audannan bir kәsiporyn ashyp berudi súrady. «Múnday kәsiporyn ashylsa, halyqty júmysqa ornalastyru mәselesi biraz jenilder edi» deydi ol. Túrghyndar arasynda audan әkimining ýstinen shaghymdanghandar da boldy. Olar «Audan әkimining qabyldauyna kiru tipti mýmkin emes. Júmysqa ornalastyruda tamyr-tanystyq etek jayghan. Mektepke qarapayym eden juushy bolyp ornalasudyng ózi ýshin audan әkimining rúqsaty qajet» deydi. Halyqtyng shaghymyn tyndaghannan song oblys basshysy júrtshylyq aldynda tiyisti audandyq bólim basshylary men audan әkimi Erbol Danaghúlovtyng jauabyn tyndady.
— Audanda eng birinshi mәsele — júmyssyzdyq. Audandaghy júmyssyzdyq turaly men jana óz esebimde de aittym. 500-ge juyq adam qazir júmyssyz jýr. Onyng basym kópshiligi — әiel adamdar. 20-nyng ýstinde az qamtylghan otbasylardyng әielderin balabaqsha, mektepterge ornalastyrdyq. Sonyng 17-18-i júmystan ózderi shyghyp ketti. Aytatyn syltaulary: ýy júmysyna uaqyt taba almaydy, balalary kishkentay. 8 saghattyng jalaqysyn alghysy keledi, biraq júmysta tek 4 saghat bolghysy keledi. Búl qalay sonda? — dep aqtaldy ol oblys basshysy aldynda. Ol sonday-aq, Shalqar qalasyndaghy joldardyng jóndelui mәselesi turaly da týsinik berdi. «Qalada qanshama jolgha asfalit tóseldi. Búl joldardyng búrynghy kýilerin tez úmytyp kettik», — dedi Erbol Danaghúlov. Al halyqtyng әkimning qabyldauyna kire almaytyndary turaly shaghymgha baylanysty aiyna ekeui audan әkimi retinde, bireui audandaghy «Núr Otan» partiyasynyng tóraghasy retinde barlyghy ýsh ret qabyldau kýnderining bar ekendigin aitty.
— Aytylghan mәselelerding barlyghy oryndy. Sonyng ishinde halyqty júmyspen qamtamasyz etu — atqarushy biyliktin, yaghny bizding mindetimiz, Memleket basshysynyng bizge bergen tapsyrmasy. Mine, mening aldyma kóp aryz kelip týsti. Jana aitylghan júmyspen qamtu, әkimning qabyldauyna kire almau mәseleleri boyynsha men Aqtóbe qalasyna barghasyn jaghdaydy tekseru ýshin Shalqar audanyna arnayy komissiya jiberemin. Ákimning mindeti — halyqpen kezdesu, múnyn tyndau. Ózining qúzyreti ayasynda sol mәselelerdi sheshu ýshin sharalar qabyldau. Al endi audan әkimin auystyru turaly úsynystarynyzdy qabyldamaymyn. Basshynyng jii auystyryluy esh nәtiyje bermeydi. Ákimning nәtiyjeli enbek etui halyqtyng qoldauyna baylanysty, — dedi jinalysty qorytyndylaghan oblys basshysy.
Ol sonday-aq, kópúltty elimizde túraqtylyqtyng tek qana auyzbirshilikting arqasynda ghana bolatynyn atap ótip, halyqty birlikke, úiymshyldyqqa shaqyrdy.

Quat AQMYRZAÚLY.
Aqtóbe-Shalqar-Aqtóbe.
 

Abai.kz

 

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2256
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3530