Tynyshbay DOSYMBEKOV,
auyl sharuashylyghy ghylymdarynyng doktory.
Ata kәsibimizdi dýniyejýzilik standartqa say Elbasynyng agrokeshendi damytu jóninde aldymyzgha qoyghan tapsyrmasyna sәikes, «Agrobiznes-2020» baghdarlamasyn basshylyqqa ala otyryp is jýzine asyrsaq, núr ýstine núr bolar edi. Jalpy alghanda, respublika kóleminde 17 millionnan astam, Almaty oblysynda 3 millionnan astam qoy maly baghyluda. Almaty oblysynda 14 million gektar jayylymdyq jer bar.
Ras, Kenes Odaghy kezinde Qazaqstanda 37 millionnan astam birkelkilik saqtalghan otar-otar qoy maly boldy. Endi ótkendi kóksemey qoy malyn ósiruding әlbette birkelkiligin saqtay otyryp tyng jolyn izdeu kerek. Mәsele birtindep sheshimin tauyp ta keledi. 2010 jyldan bastap osy salany damytu turaly ózindik oiyn qorytyp jýrgen Últtyq agrarlyq uniyversiytetting kafedra mengerushisi, auyl sharuashylyghy ghylymdarynyng doktory, professor Tóleuhan Sadyqúlov bastaghan tanymal ghalymdarmen, bilikti mamandarmen aqyldasa kele, ortaq mýddege oiymyzdy toghystyrdyq. Respublika dәrejesindegi qoy sharuashylyghyna tiyesili birinshi «qanatqaqty» joba bylay týzildi. Birinshiden, qoydy týri, jasy jәne beretin tóline qaray birdeylendiru kerek. Ekinshiden, bәsekelestikti arttyru uaqyt talaby. Ýshinshiden әlemdik standartqa sәikestendiru qajet. Tórtinshiden, ónim sapasyn arttyryp, ózindik qúnyn saqtau, tipti, arzandatugha qol jetkizu. Sonda júmys algha basary haq. Ol ýshin respublikamyzda qoy sharuashylyghyn biriktiretin palata qúru qajet. Palatanyng alghashqy júmysy qúramyna kiretin sharuashylyqtardaghy qoy malyn súryptap, qay baghytta ósiru kerektigin belgilep beru kerek. Otarlardaghy qoshqarlar bólinip, baghylady. Búl aitylyp otyrghan jay sóz emes. Kenestik dәuirding de jaqsy jaghyn ala otyryp, uaqyt aghymyna sәikestendire, sheteldik san tәjiriybeden ótken qúraldardy paydalana, jaghrafiyalyq ornalasu ynghaylylyghymyzgha say tyng qadam jasau dep sanaymyz. Kezinde qoy malyn úryqtandyru, tól alu, etke ótkizuding de ózindik jýyesi bolghan. Sondyqtan, janadan qúrylatyn palata erejesinde mal azyghyn dayyndau ýshin shabyndyqtar men jayylymdyq jerdi retimen paydalanu da naqtylanghan. Veterinariyalyq qyzmet óz aldyna.
Sheteldik investormen birlese, kenese otyryp, әuelgi kezekte Jetisu jerinen syyymdylyghy 5 myng bas qoy syyatyn 3 bordaqylau, 3 qoy soy punktterin salu naqtylandy. Bordaqylaugha kirgiziletin qoy malynyng kontingentin jyl boyy 75 myng basqa jetkizip, jaylaudan týsetin qoydy qosqanda alghashqy jyly shetelge shygharatyn qoy basyn 100 myngha toltyru kózdelgen. 50 tonnalyq tonazytqysh ornatu, 3 dana jiyrma tonnalyq avtokólik satylyp alynady. Qoy jýnin, terisin óndeu júmysyna Almaty oblysynyng Rayymbek audanyndaghy «Quat LTD» jәne Qaratal, Talghar, Jambyl audandary men Taldyqorghan qalasynda toqtap túrghan óndiris oryndary qosylady.
Qoryta aitqanda, osynau iygi qadam aldyn ala tiyisti oryndar nazaryna úsynylyp, týrli dengeydegi kezdesuler ótkizilip, maqúldandy. Sóitip, barlyq mәsele qarajatqa tirelip túrghan, zamannyng aghymyna say әreket ettik. Ghalymdar tarapynan úsynylghan úsynys biylikte otyrghan azamattar tarapynan qoldau tapty. Óitkeni, tyng qadam jan-jaqty dәleldendi. Nәtiyjesin uaqyt atty tóreshi kórsetedi. Ýmit qúrghaq sózge ghana artylghan joq. Senim bar.
Abai.kz
