Jә, songhy daghdarys Qazaqstan múnay sektoryna soqqy bolyp tiydi. Dese de, altyn qory jóninen әlemdegi aldynghy qatarly elderding sapynda edik qoy. Resmy derekter ne deydi? WIKIPEDIA-nyng dereginshe Qazaqstan dýniyejýzi boyynsha altyn qory kóleminen 5-orynda (jer qoynauyndaghy kendi aityp otyrmyz), al TMD boyynsha Resey men Ózbekstannan keyingi 3-orynda-mys.

Kelimbetov otstavkagha keterdin  aldynda Últtyq bank tóraghasynyng orynbasary Dina Ghaliyeva hanym Últtyq bank qorynda 115 tonna altyn baryn mәlimdegen. Alayda ekonomist Sayan Qambarovtyng pikirinshe, búl kórsetkish 215 tonnany qúrauy tiyis bolghan. Búl turaly Zakon.kz sayty jazghan bolatyn.

Al finance.nur.kz-ting jazuynsha, Últtyq bank qorynda 115 tonna emes, 215 tonna altyn boluy tiyis. Qambarov ózining altyn qory turaly aitqandaryn kelesidey argumenttermen dәleldeydi. «ÚB ózining saytynda saqtauly altynnyng fizikalyq mólsherin emes, onyng kýn sayynghy ekvivalentin jariyalaydy. Sonymen 2015 jyldyng qyrkýiek aiyndaghy  kórsetkish 7,7 milliard dollardy qúraghan. COMEX birjasyndaghy altynnyng bir tonnagha shaqqandaghy baghasy 35,864 mln. dollardy qúrap otyr. Búl 2015 jylghy 30-qyrkýiektegi bagha. Sondyqtan Últtyq bank qoryndaghy altynnyng mólsheri  Ghaliyeva aitqanday 115 tonna emes, 214,81 tonnany qúrauy tiyis», – deydi ekonomist Qambarov.

Sonymen Qazaqstannyng qalghan altyny qayda qazir? London, Niu-York nemese Shveysariya bankterinde me? Qazaq altynynyng qyzyghyn Qytay kórip otyrghany jasyryn emes. Olay deytinimiz, Qytay әlemdik naryqtaghy «fiuchers» saudasyndaghy bagha tómendigin paydalanyp, altyn satyp alyp jatqandyghy turaly osyghan deyin BAQ jazghan bolatyn.

Osy rette Últtyq bankting jana ghana taghayyndalghan tóraghasy Daniyar Aqyshev myrzagha tóte súraq súranyp túrghany ras. Nege Qazaqstannyng altyn-valutasy  sheteldik bankterde saqtalady? Ony Qazaqstangha qaytarugha bola ma? Jylyna Qazaqstannan qansha tonna altyn jәne altyn qúramdas miyneraldar shet elge shygharylady? Qayda jәne qanday maqsatta?

Altyn yqylym kezenderden beri negizgi valuta qyzmetin atqaryp kele jatqany ras. Býginde әlemdik qarjy jýiesinde altyn óz qúnyn joghaltpay saqtap túrghan túraqty antikrizistik rezerv. Sonymen qatar, altyn rezervi últtyq valuta qoryn  retteytinin bilemiz. Jәne bir biletinimiz altyn qory kóp bolghan sayyn memleketting ekonomikalyq tәuelsizdigin saqtap qalu mýmkindigi jogharylaytyny. 

Osy orayda «Dýniyejýzilik altyn qory kenesi» arnayy monitoring jýzgizip, altyn qory jóninen eng bay memleketterding reytingin jasaghan. Sonymen, qay memleketter altynnyng arqasynda shalqyp otyr jәne Qazaqstan búl tizimde neshinshi pozisiyada?

1. AQSh. 2015 jyldyng 30-qyrkýiek aiyndaghy qorytyndy boyynsha AQSh-tyng taza altyn qory 8133,46 tonnagha jetken. Búl AQSh-tyng altyn-valuta rezervining 73,7 payyzyn qúraydy.

2. Germaniya. Germaniyanyng altyn qory 3381,01 tonna altyn qory men 67,6 payyzdyq rezervti qúraydy.

3. Italiya. Italiyada búl kórsetkish 2451,84 tonna men 66 payyzdy kórsetedi.

4. Fransiya. Fransiya da  2435,41 tonna qorymen aldynghy bestikting ishine kirgen.

5. Qytay.  2015 jyldyng qorytyndysy boyynsha 1685,42 tonna qorymen altyngha bay bestikti Qytay týiindeydi.

Al Qazaqstan she?

«Dýniyejýzilik altyn qory kenesi» jýrgizgen arnayy monitoring qorytyndysy boyynsha 20,5,65 tonna altyn qory boyynsha 24-pozisiyagha jayghasqan. Al 2010-jyly búl tizimde Qazaqstan 39-orynda bolghan. Al QR investisiya jәne damu viyse-ministri Alibert Raudyng aituynsha, Qazaqstan jyl sayyn 22 tonna altyn satyp alady.

Al qoynauy altyngha bay Qazaqstan dýniyejýzi boyynsha 5-orynda bola túra nelikten ózge memleketten altyn satyp alady jәne nege әlemdegi aldynghy qatarly altyndy elge ainalmaydy? Últtyq bank aitqanday qazirgi  altyn qorymyz 115 tonna bolsa,  qalghan 100 tonna altyn qayda ketti?

Núrgeldi Ábdighaniyúly

abai.kz