Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Janalyqtar 3545 0 pikir 29 Mamyr, 2009 saghat 05:33

Marta Brill Olkott: «AQSh pen Resey arasynda Ortalyq Aziyagha yqpal etu ýshin qyruar shayqas jýrip jatyr degen әngimelerdi estigende mening kýlkim keledi»

Karnegy qorynyng jetekshi ghylymy qyzmetkeri, Ortalyq Aziya boyynsha eng ýzdik mamandardyng biri Marta Brill Olkott VRS radiostansasyna bergen súhbatynda «AQSh pen Resey arasynda Ortalyq Aziyagha yqpal etu ýshin qyruar shayqas jýrip jatyr degen әngimelerdi estigende mening kýlkim keledi», - dep mәlimdedi.
AQSh-tyng Ortalyq Aziya aimaghyna degen qyzyghushylyghynyng býgingi dengeyine bagha bere otyryp Olkott hanym: «Amerikan taraby, sósiz, Ortalyq Aziyagha qyzyghushylyq bildirip otyr, alayda búrynghyday «yntyq» emes. Ol ýshin qazir eng basty taqyryp Aughanstandaghy jaghday. Sondyqtan Obamanyng әkimshiligi osy eldi ózining syrtqy sayasatynyng nómiri birinshi basymdyghy etip otyr. Osy sebepti de, býgin AQSh Ortalyq Aziyada bolyp jatqan kez-kelgen oqighagha dәl osy Aughanstan mәselesi arqyly qarap otyr dep aitugha bolady» - dedi.
«Búnday jaghdaydy kelesi sebeptermen týsindiruge bolady. Eger songhy kezge deyin Aughanstandaghy, әsirese Pәkistandaghy ahual, Ortalyq Aziyadan góri týsinikti jәne boljaugha keletin bolsa, qazirgi jaghday kýrt ózgerip ketti. Dәl osy Ortalyq Aziya elderindegi jaghday Pәkistangha qaraghanda birshama túraqty. Jalpy alghanda, AQSh-tyng jana әkimshiligining sizding aimaqqa qatysty sayasaty turaly aitatyn bolsaq, onda onyng әli de bolsa ózining basymdyqtaryn aiqyndap ala almay jatqany týsinikti bolady», - dedi sarapshy. 

Karnegy qorynyng jetekshi ghylymy qyzmetkeri, Ortalyq Aziya boyynsha eng ýzdik mamandardyng biri Marta Brill Olkott VRS radiostansasyna bergen súhbatynda «AQSh pen Resey arasynda Ortalyq Aziyagha yqpal etu ýshin qyruar shayqas jýrip jatyr degen әngimelerdi estigende mening kýlkim keledi», - dep mәlimdedi.
AQSh-tyng Ortalyq Aziya aimaghyna degen qyzyghushylyghynyng býgingi dengeyine bagha bere otyryp Olkott hanym: «Amerikan taraby, sósiz, Ortalyq Aziyagha qyzyghushylyq bildirip otyr, alayda búrynghyday «yntyq» emes. Ol ýshin qazir eng basty taqyryp Aughanstandaghy jaghday. Sondyqtan Obamanyng әkimshiligi osy eldi ózining syrtqy sayasatynyng nómiri birinshi basymdyghy etip otyr. Osy sebepti de, býgin AQSh Ortalyq Aziyada bolyp jatqan kez-kelgen oqighagha dәl osy Aughanstan mәselesi arqyly qarap otyr dep aitugha bolady» - dedi.
«Búnday jaghdaydy kelesi sebeptermen týsindiruge bolady. Eger songhy kezge deyin Aughanstandaghy, әsirese Pәkistandaghy ahual, Ortalyq Aziyadan góri týsinikti jәne boljaugha keletin bolsa, qazirgi jaghday kýrt ózgerip ketti. Dәl osy Ortalyq Aziya elderindegi jaghday Pәkistangha qaraghanda birshama túraqty. Jalpy alghanda, AQSh-tyng jana әkimshiligining sizding aimaqqa qatysty sayasaty turaly aitatyn bolsaq, onda onyng әli de bolsa ózining basymdyqtaryn aiqyndap ala almay jatqany týsinikti bolady», - dedi sarapshy. 
«Degenmen, eskerte ketu kerek, býgingi әkimshilikting ishinde joghary lauazymdy qyzmetterde osyghan deyin әr týrli preziydentterderding kezinde jauapty mindet atqarghan, Ortalyq Aziyadaghy sayasattyng qanday boluy kerektiginen habary mol jәne qalyptasqan kózqarastary bar adamdar otyr. Sondyqtan olardyng sózderi men isteri naqty jaghdaygha әbden әser etui mýmkin. Óz basym AQSh-tyng Orta Aziyagha degen sayasaty birkelki bolmaydy dep oilaymyn», - dep qorytty M.B.Olkott. 
Jurnalisterding Ortalyq Aziya aimaghy ýshin jýrip jatqan AQSh pen Resey arasyndaghy orasan zor taytalas turaly súraghyna, Marta Olkott bylay jauap berdi: «Óz basym eshqanday taytalasty bayqap otyrghan joqpyn. Kerek deseniz, AQSh pen Resey arasynda Ortalyq Aziyagha yqpal etu ýshin qyruar shayqas jýrip jatyr degen әngimelerdi estigende mening kýlkim keledi. Búl ekeuinsiz de sizding aimaqta myqty oiynshy bar. Ol – Qytay. Býgin dәl osy Qytaydyng yqpaly kýn sanap artyp keledi. Ayta ketu kerek, búnday jaghday Qytaydyng Ortalyq Aziya elderine qatysty bayau, salqynqandy sayasatyn, al Resey bolsa tym belsendi sayasatyn jýrgizip jatqan kezde qalyptasuda. Búny paradoks dep ataugha әbden bolady».
Ortalyq Aziya memleketteri ýshin qanday derjavamen qarym-qatynas ornatqany tiyimdi degen súraqqa Olkott hanym: «Búl jerde mynany eskeru kerek. Sizderding memleketterding Reseymen kóp úqsastyghy bar. Búl ortaq mәdeniyetke, ortaq damu joldaryna da qatysty. Sondyqtan aldaghy 10-15 jyl eski qarym-qatynastar men ýrdisterding ayasynda ótetin shyghar. Býgin mynaday tújyrym jasaugha bolady: Amerika men Euroodaq ózderining Ortalyq Aziyadaghy ornyn taba almay jatsa, Resey ózining yqpalyn joghaltuda. Resey Ortalyq Aziyany janadan «jaulap aludyn» tiyimdi jolyn taba almay keledi. Búnyng da óz sebepteri bar. Resey keybir Batys elderi ne bolmasa Qytay siyaqty ekonomikalyq túrghydan alghandy keremet myqty el emes, sondyqtan da ózining aimaqtaghy yqpalyn ekonomikalyq túrghydan alghanda bekite alatynday mýmkindigi joq», - dep jauap qatty.
Sózderin qoryta kele Olkott hanym: «Sayyp kelgende, bireuge únasyn ne únamasyn, sizding aimaqtaghy Qytay rólining artatyny anyq. Al eger Resey men AQSh-qa keletin bolsaq, búl jerde barlyghy da olardyng ózderine ghana baylanysty», - dedi.

Aydos Sarym, «Abay-inform»

0 pikir