Júma, 29 Nauryz 2024
Alashorda 34960 1 pikir 8 Shilde, 2015 saghat 15:11

ShOQAN UÁLIHANOV ÓLIMINING QÚPIYaSY

Qazaq ruhaniyatynda әli kýnge qúpiyasy ashylmay kele jatqan mәsele - Shoqannyng (Múhammed-Hanafiya) naqty qay jerde jerlengendigi, qaytys bolghan jyly. Ótkenge salauat. XIX ghasyrda bolghan anyghynan kýmәni kóp osy jaydy jyly jauyp qoya salugha da bolar edi. Alayda, Shyghystyng shoq júldyzy bolghan Shoqan turaly oqyp shyqqannan keyin, jazbasyma bolmady! 
"Shoqan Ualihanovtyng qúpiyasy" kitabynyng avtory Bolat Qystaubaev "Shoqan tuberkulezden ólgen joq, Shoqandy patshanyng jansyzy Tezek tóremen birlesip, u berip óltirdi"- degen baylam aitady. Shynynda da tóteley Shynghyshannyng úrpaghy bolghan Shoqannyng qúrt auruyna shaldyghuy mýmkin emes. Peterburgte balasyn oqytqan Shynghystyng kýnige bir jylqy soysa da baylyghy ortaymaytyn auqatty boldy. Qúnarly tagham jegen adamda qúrt auruy boluy neghaybyl. 
Altynemeldegi ziratta jerlengen Shoqan emes. General Kolpakovskiy bastaghan top apay-topay mәiitti bir týnning ishinde jerlep ketken. Áskery mundirmen jerlengen beyittegi mәiit әbden shirip ketkenshe, patshalyq Resey molagha kezek auysyp túratyn jasaq qoydyrghan. 
Sonda Shoqan qayda, qashan jerlengen?
Resmy derekterde ol 1835 jyly tuyp, 1865 jyly qaytty degenimen, Amerikanyng arhiyvin aqtarghan jazushy Ánuar Álimjanov Shoqannyng 1875 jyly jyly qaytys bolghany turaly qazanamany tapqan. 
Shoqan Reseyding yqpalynan boy tasalap, Qashqariyagha qashty degen baylam bar! Kóptegen tarihshylar osy qisyndy aitqanymen, Shoqannyng tóte tuysy, sәuletshi Shot-Aman Uәlihan búnyng barlyghy "negizsiz"-deydi. 
Negizi Kenestik kezende Qazaqstan ghalymdary Shoqannyng Altynemeldegi "beyitine" eksgumasiya jasaudy súrap, kezinde Mәskeuge hat joldaghan. Olar tabandy qarsylyqqa tap bolghan! Qazir endi ne kedergi?! 
Kim ghalymdardyng qolyn baylap jýrgen?! 
Qazaqtyng ózi sekildi, tarihy da qiyr-shiyr! 
Shatyp-bútyp Shoqannyng da qayda ólgenin bilmeytin ne degen elmiz sonda?!

Derek kózi:http://bmtv.kz/kz/

Jazba Núrlan Songhybayúlynyng Áleumettik jelidegi paraqshasynan alyndy. 

1 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1579
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2280
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3606