Tarih ghylymdarynyng kandidaty, dosent Dosaly Salqynbekpen «Ayqyn» gazetining súhbaty.

– Songhy kezde baspasóz betinde Qazaqstan tarihy pәnining mektepterde jәne joghary oqu oryndarynda oqy­tyluy, oqulyqtardaghy kemshilik­ter jóninde jiyi-jii aityla bastady. Osy mәselege oray sala mamany retinde ne aitar ediniz?
– Elbasymyz ótken jyly shilde aiynda jariyalanghan «Qazaqstan­nyng әleumettik janghyrtyluy: Jalpygha Ortaq Enbek Qoghamyna qaray 20 qa­dam» atty tújyrymdamalyq maqala­synda bilim jәne ghylym salasyna qatysty aldymyzda túrghan ózekti mәselelerdi kóterip jәne ony oryndau jóninde tiyisti memlekettik qúrylym­dargha tapsyrma berdi. Bilim sala­syndaghy Elbasy aitqan ózekti mәse­lelerding birine: «Qazaqstan tarihy bo­yynsha oqu josparlaryn, oqulyq­­­-tar men oqu qúraldaryn taldaudan ótkiz­­­sin, oqu oryndarynda Qazaqstan tariy­­­­hyn oqytudyng mazmúny men pishinin óz­ger­tu jóninde is-sharalardy jýzege asyr­syn» degen naqty tapsyr­masy jata­dy. El­basy maqalasynda kóterilgen mәseleler tarihshylar qauymy ara­synda qyzu talqylaudan ótti. Otan tarihyn orta mektepterde, joghary oqu oryndarynda oqytudyng sapasyn jaqsartu jóninde, oqulyq­tarda oryn alyp otyrghan kemshilikter jóninde jәne «Qazaqstan tarihyn oqytudyng mazmúny men pishinin óz­gertu» jó­nindegi úsynys-pikirler qa­zirgi uaqytqa deyin aitylyp keledi. Qazaqstan tarihy pәni boyynsha orta mektep bitirushi týlekter joghary oqu ornyna týsu ýshin, sonday-aq joghary oqu oryndarynyng studentteri memle­kettik emtihan tapsyrady. Búl – jas­tary­myzdyng bilimin anyqtaudaghy ýlken jauapty is. Tarih ghylymynyng al­dyn­da túrghan problemalyq mәsele­ler bar ekeni ras. Biraq ótken jiyrma jyl­dyng ishinde, tarih ghylymy sala­syn­­da eshtene istelmedi, ghylymy zert­teu sa­lasynda algha jylju bolghany joq dep aitu – әbestik. Eger de belgili bir tarih ghylymdarynyng doktory songhy jiyrma jyl ishindegi jetken jetistik­terimizdi joqqa shygharatyn bolsa, onda ol ózin ghalym retinde joqqa shyghar­gha­ny. Al endi tarih ghylymda­ry­nyng al­dynda túrghan obektivtik jәne su­bektivtik kemshilikterge keleyik. Eng basty mәsele, kemshilikter barlyq ghylym salasynda bar. Aytalyq, kem­shilikter matematikada, filoso­fiyada, til bilimi jәne basqa salalar­da da jetkilikti. Biraq múnyng ishinde ana tili bilimi men tarih ghylymy salasy­nyng jóni bólek. Mәselen, orta mektepterge, joghary oqu oryndaryna arnalghan fizika, matematika, himiya, filoso­fiya jәne taghy da basqa pәnderdi ja­zarda әlemdik tәjiriybelerdi ýlgi etuge, solar jazghan ozyq oqulyqtardy paydalanugha, audarugha әbden bolady. Ony paydalanyp ta kelemiz. Halqy­myzdyng tarihyna qatysty әlemdik tәjiriybe degen joq. Óitkeni ol bizding tól dýniyemiz. Talay ghasyrlardan beri dýbirlep, әlemdik adamzat kóshinen qalmay kele jatqan qazaq halqynyng ózine ghana tәn ruhany múrasy. Halqy­myzdyng tarihy jónindegi oqulyq­tardy tәuelsizdik alghannan keyin jaza bastadyq. Tәuelsizdikke deyingi ke­nestik kezendegi orta mektepterde Qazaqstan tarihy oqytylmady. Júp-júqa oqulyq deuge kelmeytin, kish­kentay ghana bir kitapsha boldy. Yaghny ja­nadan ýlken sharuany bastaghan kez­de qatelikter bolatyny siyaqty teoriya­lyq jәne metodologiyalyq túrghydan oqulyqtar jazuda keybir kemshi­lik­terding jiberilgenin moyyndamasqa amal joq. 
Ekinshi jaghynan búghan ózimiz qol­dan jasap otyrghan subektivtik kemshilikter men qatelikter qosyldy. Mәselen, 8 synypqa arnalghan Qazaq­stan tarihy oqulyghy jazyldy deyik. Kemshilikteri bar eken. Endi osy oqu­lyqtyng jana basylymynda atalghan kemshilikterdi týzetip, dúrystap je­tildiruding ornyna, bitip túrghan isti qaytadan bastaghanday, jana avtor­lardyng dayyndauyndaghy jana oqu­lyqtardy úsynyp jatamyz. Búl oqu­lyqtarda da kemshilikter jetkilikti bolghannan keyin «batpaqtap» ilgeri jýru bolmay jatady. Nemese jyl sa­yyn mektep bitirushi týlekterding sy­nyna úshyrap jatatyn Qazaqstan tarihy pәni boyynsha qúrastyrylghan test súraqtaryn alayyqshy. Búl test súraqtarynda ony dayyndaghan ma­mandardyng jәne eksperttik tekse­ru­den ótkizgen mamandardyng jiti qadaghala­mauynyng saldarynan kemshilikter bolyp jatady. Mektep oqushylary test súraqtaryna dayyndalghanda birynghay oqulyqtarmen dayyndal­maydy. Ýlken qalalardaghy mektep oqushylary songhy shyqqan oqulyq­tarmen dayyndalsa, audan ortalyq­taryndaghy oqushylar búghan deyin jaryq kórgen oqulyqtardy oqugha mәj­býr. Ekeuining arasynda birshama aiyr­mashylyqtar bar. Test súraqtary osy eki oqulyqtan qúrastyrylghan. Mek­tep oqushysy búl jóninde bilmeydi. Bú­nyng sony emtihan nәtiyjesining tómen boluyna jәne qoghamnyng narazyly­ghyna alyp keledi. Osynyng bәrin bir izge, bir jýiege keltiru qajet.
– Qazaqstan tarihy pәnining mek­tepterde oqytylatyny belgili. So­ghan say, joghary oqu oryndarynda ony qay­ta oqytudyng qanshalyqty qajeti bar dep oilaysyz? Búrynghyny qaytalap ua­qyt ketirgennen ne útamyz?
– Elbasy tapsyrmasynda aityl­ghan «Mazmúny men pishinin ózgertu» mә­selesin algha tartqan keybir gha­lym­darymyz asyra siltep: «Joghary oqu oryndarynda Qazaqstan tarihy pә­nin oqytudy toqtatu kerek nemese Tәuel­siz kezendegi tarihymyzdy oqytayyq» degen sekildi úsynystardy aityp jatyr. Búghan men týbirimen qarsy­myn. Tarih –fundamentalidi ghylym. Onyng auqymy sheksiz. Mәselen, bizding arghy ata-babalarymyz Saqtar men Ghún­dar jóninde, odan beridegi Týrkiler dәuiri kezenin jәne Qazaq halqynyng qalyptasuy siyaqty óte kýrdeli kezen­derdi, orta mektepterde altynshy, jetinshi synyptarda oqytady. Sonda aitynyzshy, altynshy, jetinshi sy­nyptyng oqushysy osy kýrdeli kezen­der jóninde ne týsinip, nendey oy qorytady dep oilaysyz? Jas úrpaqqa ruh berer halqymyzdyng nebir qúndy dýniyeleri jónindegi mәlimetterdi orta mektep baghdarlamasynyng ayasynda berip, olardyng sanasyna sindiru mým­kin be? Meninshe, mýmkin emes. Jas­tardyng tolyqqandy oi-sanasy jogha­ry mektepte qalyptasady. Sondyq­tan aldymyzda túrghan negizgi mindetter­ding birine, halqymyzdyng tarihyna qa­tysty barlyq mәselelerdi orta mektep jәne joghary oqu oryndarynyng bagh­darlamalarynda jalpylama qaytalap bermey, bir jýiege keltirgen jón. Ay­talyq, Saq, Sarmat, Ghúndar dәuiri, Kóshpeliler órkeniyeti, Qazaq hal­qynyng qalyptasuy men Qazaq han­dyghynyng qúryluy, últ-azattyq kó­terilister, Qos tónkeris qarsanyn­da­ghy jәne kezenindegi Qazaqstan syndy kýrdeli de ózekti mәselelerdi Joghary oqu oryndarynda oqytudyng enshisin­de qaldyryp, birynghay qaytalaghandy toqtatu kerek dep esepteymin. 
Sonymen qatar búl jerde aita ketetin taghy bir týitkil, jogharyda aityp ketken kezenderdi әli týpkilikti zerttep bolghanymyz joq. Qarama-qayshy pikirler jetkilikti. Búl – bir. Ekinshiden, jastarymyzdy ózining týp-tamyry jәne Otanynyng tarihynan ajyratugha mýlde bolmaydy. Biz býgingi kýni tarihy sanagha, bilimge óte múq­tajbyz. Ata-babamyz «Jau joq deme, jar astynda» dep jaydan-jay aitpa­sa kerek. Búl jerde biz, joq jerden jau izdep otyrghanymyz joq. Qauip etken­nen aityp otyrmyz. Alysqa bar­may-aq, ózimizding kórshilerimizding tariy­hy oqulyqtaryn paraqtap qarasanyz kóp qaterli jayttardyng beti ashylady. Olardyng tarihy oqulyqtarynda qa­siyetti Qazaq jerining әr púshpaghy «biz­ding jer» dep jazylyp, jas úr­paq­ta­rynyng sanasyna sindirilip keledi. Sonymen birge, HHI ghasyr ghylymiy-tehnikalyq progress zamany bolumen birge, shiykizat kózi ýshin talas-tartys zamany da bolyp otyr. Osyn­dayda elimizdi «mayshelpek» kóretin­derding әrtýrli jolmen aram qolda­ryn qasiyet­ti jerimizge saluy, arandatu­lar arqyly ishki isimizge aralaspaq niyet­teri kóri­nis berip jatady. Ýshinshi­den, últjan­dy azamattarymyz «halqy­myz­dy ruhany otarlau jýrip jatyr» dep baspasóz betinde shyryldap jazdy. Ruhany otarlau degenimiz ne? Ol óz ana-tilimizden aiyrugha, ata-baba dinimizden jerindiruge, halqymyzdyng ishinen iritki salyp, toz-tozymyzdy shygharugha, tarihymyzdy úmyttyrugha baghyttal­ghan auqymdy da josparlanghan shabuyl. Búl shabuyl kezen-kezenimen jýrgizilude. Búghan syrtqy kýshter tarapynan óte qomaqty qarjy bólingen. Olar eko­nomikalyq túrghydan tabighy bayly­ghy­myzgha ie bolugha úmtylsa, ruhany túr­ghyda sanamyzgha iyelik etuge úmty­luda. Onyng negizgi tóte joldarynyng biri – halqymyzdy tól tarihynan ajyratu, qasaqana búrmalap jazu. Tarihy joq halyq – eli de, jeri de joq halyq. Sodan son, keng baytaq Qazaq halqynyng jeri dep aityp kóriniz... Elbasymyz uniyversiytet oqytushy­larymen jәne studenttermen kezde­suinde: «Sizder uniyversiytet qabyr­ghasynda tek bilikti maman ghana emes, uaqyt talabyna jauap beretin túlgha dayyndaularynyz 
qa­jet» dep joghary oqu oryndarynyng ústazdaryna naq­ty tapsyrma bergen bolatyn. Bizding aldymyzda zaman kóshinen qalma­ghan, elimizding ishki, syrtqy sayasatyna je­tik, ruhany to­lyqqandy ósip jetil­gen mamandardy dayarlau mindeti túr. Taghy bir nazar audaratyn mәsele, kóptegen kiykil­jin­der, týsinispeushilikter ta­rihty bil­meuden, qasaqana búrmalau­dan órship jatady. Qazirgi uaqytta (búrynda solay bolghan) Reseyde Qazaq halqynyng ta­rihy búrmalanghan en­bekter kóptep shygha bastady. Tәuelsiz elimizding ta­rihy olargha únamaydy-mys. Búghan iyn­ternet sayttaryn qosy­nyz. Osynday shala-jansar dýniye­lerdi shynayy tariyh­tan habary joq adam­dar oqymady deysiz 
be... Oqyp jatyr, onysyn ózgege aityp jatyr. Búghan qarsy túrudyng birden-bir joly – sapaly jazylghan oqulyqta­ry­myz arqyly jasta­ry­myz­dyng boyynda otansýigishtikti, patrio­tizmdi jәne tarihy sanany qalyptas­tyra bilu. Búl – ruhaniy-tәrbie sa­la­syndaghy bizding eng negizgi mindeti­miz.
– Songhy jyldary tarihy taqy­ryptargha qatysty pikirtalas kóbeyip ketti. Osynday qisynsyz pikirlerge toqtau salatyn sýbeli tarihy enbekter­di tarihshylar nege jazbaydy? 
– Jiyrma jyldyng kóleminde halqymyzdyng býkil tarihyn zerttep, zerdelep jazyp tastau mýmkin emes. Tarih – әrbir adamnyng ómir joly, jaqsyny ýirenip, jamannan jiyren­diretin ústazy. Sondyqtan búl jerde «Jeti ret ólshep, bir ret kes» deytin qaghidany basshylyqqa alghanymyz jón. Bir ghana tarihy oqighany zertteu ýshin kózmayynyzdy tauysyp, qansha­ma qújattardy saralau kerek, múra­ghat qoynauynan derekterdi tabu kerek, salystyrmaly taldau jәne taghy da basqa júmystardy atqaru qajet. Degenmen tarihshy ghalymdarymyz biraz mәselening betin beri qaratyp, tarihymyzdaghy «aqtandaqtardy» zerttep, oqyrman qauymnyng nazaryna úsyndy. Biraq sol enbekterdi oqyp, payymyna jetip jatyrmyz ba? Mә­selening ekinshi qyry osynda. Ángi­meni kóp sozbay, baspasóz betinde jii pikirtalas tudyryp jýrgen «Shynghys han» taqyrybyn alayyqshy: Shyn­­ghys han jóninde kim ne jazbady deseniz­shi! Árkim ózining jazghanyn dúrystap 
әlek. Al osy Shynghys han taqyryby tónireginde daulasyp jýrgender 
Sh.Uәlihanov atyndaghy tarih jәne etnologiya institutynyng jetekshi ghylymy qyzmetkeri, tarih ghylym­da­rynyng doktory, professor, birne­she tildi biletin Zardyhan Qinayatúly­nyng qanshama jyldyq ómirin sarp etip, Shynghys han jәne onyng úrpaqtary jóninde jazghan «Qazaq memleketi jәne Joshy han» (2004 j.), «Shynghyshan jәne Qazaq memleketi» (2010 j.) atty taqyryptardaghy irgeli monografiyalyq enbekterin oqydy ma eken degen súraq tuady. Olardyng jazghandaryn oqysa­nyz, ghalymnyng enbekterin oqy­ma­ghandyghyna kóz jetkizuge bolady. Tipti onday enbekter bar ekendigin bilmey­di. Zardyhan Qiyanatúlynyng atalghan taqyrypqa qatysty enbekterin zer sa­lyp payymdasanyz, daulasyp jýr­gen kóp mәselening beti ashylady. Au­zymyzdy qu shóppen sýrte bermeyik. Halqymyzdyng tarihyna qatysty qanshama qúndy enbekterdi tarihshy ghalymdarymyz jazdy. Tek sony oqiy­tyn kózi qaraqty oqyrman bolsa – bolghany. 
– «Halqymyzdyng tarihyndaghy aituly oqighalardy, últ-azattyq kóte­rilisterdi, otarshyldyqqa qarsy ký­resken handarymyz ben batyrlary­myzdy eske alu, qúrmet kórsetu, Resey imperiyasynyng otarshyldyq sayasaty jóninde orta mektep oqushylary men joghary oqu oryndary studentterine arnalghan oqulyqtarda toqtalu, oqytu – respublikamyzda túryp jatqan ha­lyq­tar dostyghyna syzat týsiredi, ót­kendegi kelensiz oqighalardy eske týsirip qaytemiz?» deytin pikirler de bar. Búghan ne aitar ediniz?
– Týbirimen qate pikir. Búl – ke­nestik dәuirden sanamyzgha kýshtep sindirilgen jalghan iydeologiyanyng sar­qynshaghy. Kezinde, Mәskeu dese, tizesi dirildep, ózining halqyn da satyp ji­beruden tayynbaytyn jaghympaz­dar bolghan. Qazir de bar. 
Kerisinshe, elimizde túryp jatqan últtardyng basyn biriktirushi fak­torlardyng biri – Qazaq halqynyng tarihyn bilu. Qazaq jerinde túryp jatqan әrbir últtyq diaspora ókili halqymyzdyng tarihyn bilumen qatar, qúrmetteui tiyis jәne óz últynyng qazaq jerine kelu, ósu, órkendeu tarihyn da bilgeni abzal. Qazaq jerinde túryp jatqan kóptegen halyqtar taghdyrdyng tauqymetin tartyp, sol kezendegi әr­týrli zaman aghymyna say azyp-tozyp, eriksiz kelip qonystandy. Sol kezende Qazaq halqy «Jyghylghangha júdy­ryq týigen joq», qayta qolyndaghysy­nyng baryn berip, bólisti. Búl – naghyz ba­uyrmaldyqqa, dostyqqa layyqty tirlik. Babalarymyzdyng múnday ta­rihyn biz eshqashan úmytpauymyz kerek. Bizding babalarymyzdyng ystyq alaqanyn sezingen, tauqymetti qiyn zamanda kómegin kórgen, ózge últtyng ókilderining úrpaqtary da múnday tarihty eshqashan úmytpauy tiyis. Adamshyldyqty, jaqsylyqty, qayy­rymdy kómekti úmytqan halyqtyng bolashaghy joq. Osyny әrdayym úmyttyrmay otyratyn tarih emes pe? Al ekinshi mәsele, otarshyldyqqa qarsy kýres. Búl – naghyz býgingi úrpaq ýshin bilui jәne qasterleui tiyis ta­qyryp. Býgin biz, ata-babalarymyz armandaghan tәuelsiz elde ómir sýrip jatyrmyz. Osy tәuelsizdik ýshin ba­balarymyz kýresip, erlikke toly kýres jolynda sheyit bolghan. Olardyng erlik joly – býgingi úrpaq ýshin naghyz otan­shyldyq tәrbiyening ýlgisi. El Preziy­denti N.Nazarbaev «Qazaqstan – 2050» strategiyasy: bir halyq, bir el, bir taghdyr» taqyrybynda ótken Qazaq­stan halqy assambleyasynyng mereytoy­­lyq HH sessiyasynda sóilegen sózinde: «Bizding ata-babalarymyzdyng әlemge mәdeniyet pen ruhanilyqtyng quat­tandyrushy ýlgilerin kórsetti, bizder olardyng isterin jalghastyruymyz kerek! Qazirgi zamanghy qazaqtar, ata-baba dәstýrin ústana otyryp, birlik­-tin, toleranttylyq pen patriotizm­nin, memleket pen qoghamgha qaltqysyz qyzmet etuding ýlgisin kórsetui tiyis» deumen birge, tarihy sananyng róli jóninde: «Nәtiyjesinde qazaqstan­dyqtardyng tarihy sana-sezimi topta­sugha, ózining ótkenine, qazirgisine jәne bolashaghyna patriottyq qarym-qa­tynas qalyptastyrugha júmys isteui tiyis» dep aldymyzgha ýlken mindetter qoyghan bolatyn. 
– Jaqynda Memlekettik hatshy Marat Tәjin myrzanyng tóragh­alyq etuimen Qazaqstannyng últtyq tariy­hyn zerdeleu jónindegi vedomstvoara­lyq júmys tobynyng keneytilgen otyry­sy bolyp ótti. Oghan óziniz de qaty­syp qayt­tynyz. Ne týidiniz, tarih ghyly­myn zert­teu, oqytu, órkendetu jolyn­da al­dy­myzda qanday auqymdy shara­lar túr?
– Zerdelep qarasaq, 20 jyldan asa sheteldikterge eliktep keldik. Barlyq dýniyege sheteldikterding kózimen qarau­gha tyrystyq. Solargha «tabyndyq», bas úrdyq. Jetken tóbemiz qaysy? Ruha­ny daghdarysqa qaray bet alyp baramyz. Sondyqtan etek-jenimizdi jiyp, on-solymyzdy tanityn jәne aq pen qa­rany ajyratatyn mezgil keldi. Ruhany qúndylyqtar mәselesine enjar qarap, keyinge ysyra beretin bolsaq, qúr­dymgha keterimiz anyq.
Osy túrghydan alghanda keneytilgen otyrysty Memlekettik hatshy tarih ghylymynyng aldynda túrghan kemshi­liktermen qatar, atqarylar júmystar jóninde bayandama jasap, Otanymyz­dyng bolashaghyna alandap jýrgen bar­sha ziyaly qauym ókilderining kókeyinde jýrgen keleli mәselelerdi kóterdi. 
Memlekettik hatshy Marat Tәjin Elbasynyng «Tarih tolqynyndaghy halyq» degen atpen arnayy tarihy zertteu baghdarlamasyn jasaudy tapsyrghanyna toqtalyp, búl baghdar­lamanyng basty maqsaty: «Aldynghy qatarly әdisnama men әdisteme bazasy arqyly Qazaqstandyq tarih ghyly­myna sapaly sekiris jasaugha jagh­day jasau, qazaqtardyng últtyq tariyh­ynyng kókjiyegin keneytu, últtyng jana tariy­hy dýniyetanymyn qalyptastyru Qazaqstannyng qazirgi zaman tarihy­nyng eki onjyldyq kezenin oy eleginen ótkizu» dep atap kórsetti. Memleket­tik hatshy óz bayandamasynda toqtal­ghan jәne kórsetken san aluan mәseleler­ding barlyghy da býgingi qazaqstandyq tarih ghylymdarynyng aldynda túrghan ózekti mәseleler bolyp tabylady. Jana sapalyq dengeyde kóteriletin últtyq tarihymyz qoghamdyq ghylym­dardyng arasynda ortalyq buyngha ainalugha tiyistigin qadap aitqan Mem­lekettik hatshy Bilim jәne ghylym ministrligi men Syrtqy ister miy­nistrligimen birlese otyryp, shetel­dikterding múraghattarynda jatqan halqymyzdyng tarihyna qatysty múralardy zerttep, respublikamyzgha aldyru mәselelerin qarastyrudy, Bilim jәne ghylym ministrligine Qazaqstan tarihy boyynsha kóne dә­uirden tәuelsizdikke deyingi kezendi jәne Qazaqstannyng qazirgi zaman ta­rihyn qamtityn eki bazalyq oqu­lyq dayyndaudy, qazirgi zamanghy oqytu­­dyng ozyq ghylymiy-әdistemesine negizdel­gen orta mektepter men joghary oqu oryn­da­rynda tarihy bilim beruding birynghay memlekettik jýiesin jasau­dy, mem­lekettik oqu oryndarynda jeke «Qa­zaq­stan tarihy» kafedrasyn ashudy, barlyq joghary oqu orynda­rynda Qazaqstannyng qazirgi zaman tarihyn jeke pәn retinde oqytudy tapsyrdy. 
Memlekettik hatshy Marat Tәjin myrzanyn: «Myltyqsyz maydan jýrip jatqan kezde tarihy jadyndy saqtap qalu, ózindi saqtap qalu degen sóz», «Qazaqtardy elimizding bayyrghy ha­lyq ekenin dәleldey bilsek, keyingi úr­paghymyzgha qauip bolmaydy» degen te­reng maghynaly sózderi barsha tarihshy qauymnyng aldyna ýlken mindet jýk­telgenin kórsetedi.
Tarih әrbir halyqtyng payda bolu, damu, órkendeu jәne memlekettiligi­ning qalyptasu túghyry. Ony oqytudy dú­rys jolgha qong – memlekettik iydeo­logiyanyng strategiyalyq temirqazyghy boluy kerek. Tәuelsiz memleketimizding ruhany negizdegi strategiyalyq joba­lary tarihymyzdy tereng tanudan, ony oqytudy dúrys jolgha qongdan basta­lady. Sondyqtan keneytilgen oty­rys­ta aitylghan tapsyrmalar men úsy­n­ys­tardy zor qúrmetpen qolday­myz. Osyghan oray halyqtyng birtútas tarihy sanasyn qalyptastyru jo­lynda mynaday qosymsha sharalar­dy atqaru memlekettik organdarmen birge, Bilim jәne ghylym ministrligi tarapynan qolgha alynsa degen tilek aitamyz:
1. Últtyq tarih pen memlekettik til bir úghym, bir jýie bolghandyqtan orta mektepti bitirushi týlekter joghary oqu oryndaryna týsu ýshin ÚBT-da Qazaq tilimen qatar, mindetti pәn retinde Qazaqstan tarihynan emtihan tap­syru mindettelse;
2. Barlyq joghary oqu oryndarynda Qazaqstan tarihy pәnin Qazaq tilinde oqytugha kóshetin mezgil jetti dep sa­nay­myz. Alghashqy kezde Qazaqstan ta­rihy pәnin memlekettik tilde tapsyr­ghandargha 20 payyz jenildik jasaghany jón.
3. Jana tiptik baghdarlama negizin­de barlyq mamandyqtar boyynsha ma­giys­traturada oqityn studentterge «Qa­zaq elining tarihy» atty jana pәn oqy­tylsa;
4. Qazaqstan Respublikasynyng azamattyghyn alghysy kelgen azamat­targha Qazaq tilimen qatar, Qazaqstan tarihy pәnderi boyynsha emtihan tapsyru mindettelse, últtyq tarihy­myzdyng kókjiyegi búdan da keneyip, últtyq tarihymyzdyng mәrtebesi bú­dan da jogharylar edi.
HH ghasyrdyng bas kezindegi qazaq ghylymy men bilimining atasy atanghan Ahmet Baytúrsynov atamyz: «Sózding eng úlysy, eng qúdirettisi – tariyh» degen bolatyn. Layym solay bolsyn! 

– Ángimenizge raqmet.

Tapsyrys berushi:

Mәdeniyet jәne aqparat ministrligi. Oryndaghan "Abay-aqparat" qazaq interneti kenistigin damytu qory" qoghamdyq qory. 2013