Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Biylik 5722 0 pikir 13 Mamyr, 2014 saghat 15:32

INTEGRASIYa AÓK-NING BÁSEKEGE QABILETIN ARTTYRADY

Elbasymyz Núrsúltan Ábishúly Nazarbaev Qazaqstan halqy Assambleyasynyng XXI sessiyasynda ekonomikalyq integrasiyanyng adamdardyng ómirin jaqsartyp, enbekpen qamtu jәne biznes ýshin qolayly jaghdaylar tughyzatyny turaly aitqan edi. Aragha kóp uaqyt salmay, 29 sәuirde M. Lomonosov atyndaghy MMU-inde sóilegen sózinde jahandyq ekonomikalyq syn-qaterlerge tótep beretin iykemdi mehanizmi bar shaghyn jәne orta biznesting jalpy euraziyalyq ekonomikanyng negizin qúraytynyn qadap aitty. Minskide ótken basqosuda belgili bolghanynday, 29 mamyrda Astanada ótetin «ýshtik» sammiytinde Qazaqstan, Resey jәne Belarusi basshylary Euraziyalyq ekonomikalyq odaq qúru turaly  Shartqa qol qoyady. Keden odaghynan EEO-qa ainalatyn integrasiyalyq birlestik 2015 jyldyng 1 qantarynan bastap júmys isteydi.

Qazirgi kezde baspasóz betterinde EEO qúrylghannan keyin otandyq auyl sharuashylyghy tauaryn óndirushilerding (AShTÓ) qúqyqtarynyng qorghaluyna qauip bary jóninde mәseleler kóterilude. Atap aitqanda, keybir AShTÓ-ler Resey men Belarusitan bizding ishki naryghymyzgha keletin tauarlardyng sapasyn tekserudi úsynuda. Biraq búdan ýrkip-qorqudyng qajeti joq. Jalpy, Keden odaghy qúrylghannan keyin ýsh elding 12 tehnikalyq tәrtibi bir-birine sәikestendirildi. Sodan keyin Keden odaghynyng talaptaryna say keletin otandyq ónimder eshqanday kedergisiz, qosymsha qújattarsyz Resey men Belarusityng naryqtaryna shygharyla bastady.

Mәselen, ótken jyly Batys Qazaqstan oblysyndaghy «Crown Batys» JShS-ining mal bordaqylaytyn alanynan Mәskeu naryghyna 500 tonna et eksporttaldy. «Moskvoresk sauda ýii» AAQ-nyng ókilderi alghash ret 2013 jyldyng shilde aiynda «QazAgro» últtyq holdingi» AQ-men ekijaqty kelissózder jýrgizip, onda qazaqstandyq óndirushilerding Resey naryghyna, sonyng ishinde Mәskeuding sauda jýiesine kiruine qatysty negizgi mәseleler talqylandy. Aytpaqshy, sol joly reseylikter qazaqtyng etining ózining qúnarlylyghy men dәmdik sapasy boyynsha Reseyding Mәskeu naryghyndaghy premium-klastaghy ónim retinde baghalanatynyn aitqan edi.

Al biyl sәuir aiynda Shymkentte ótken Ontýstik Qazaqstan oblysynyng investisiyalyq jobalary kórmesinde «Moskvoresk» sauda ýii jergilikti kәsipker «Qayyp ata» JShS-imen mal soyatyn seh salu jóninde kelisimge qol qoydy. Mәskeudi tolyghymen et jәne et ónimderimen qamtamasyz etetin kәsiporyn OQO-da iri qara malyn soyatyn qazirgi zamangha layyqty keshen salugha 5 mln AQSh dollaryna deyin investisiya әkeledi. Yaghni, qazaqtyng eti reseylik shújyqqa arnalghan premuiym-klastaghy shiykizatqa ainalady. Aldyn-ala josparlanghanday, óndiriste iri qara maldyng eti әdemilep bólinip, vakumdy qoraptargha salynyp, qaytadan óndeuge Mәskeuge jiberiledi. Jalpy alghanda, Qazaqstan últtyq kәsipkerler palatasynyng aqparaty boyynsha, «Moskvoresk» sauda ýiine jylyna 10 myng tonnadan astam sapaly siyr eti qajet eken. Ázirshe, reseylik kәsiporyn Qazaqstannyng ónirlerinen  2 mynnan astam iri qara maly bar fermerlik sharuashylyqtardy izdestirude.

Integrasiyalyq ýderis otandyq AÓK-ning bәsekege qabilettiligin arttyruda. Búl ýrdis әsirese shekaralyq aumaqtarda jaqsy bayqaluda. Mysalgha, Soltýstik Qazaqstan oblysynyng sharualary jyl basynan beri 2,5 mlrd  tengening tauaryn óndirgen. Búl tauarlardyng kóp bóligi, atap aitqanda et, sýt, ún jәne t.b ónimder Reseyding bizben shekaralas audandaryna jóneltilude. Otandyq ónimder ishki naryqta da ýlken súranysqa iye. Búl jerde otandyq sapaly ónimning Resey jәne Belarusi kәsiporyndarymen bәsekede tabystyng kepili bolyp tabylatynyn esten shygharghanymyz dúrys. Euraziyalyq yqpaldastyq bizding naryghymyzgha syrttan keletin tauarlar ekspansiyasymen qauip tóndirmeydi. Búl turaly «Agrofirma «Rodina» JShS-ining bas diyrektory Ivan Sauer: «Biz biyl ótken jylgha qaraghanda eki ese artyq sýt jәne sýt ónimderin óndirdik. Ishki súranysty tolyq qanaghattandyryp otyrmyz. Ekinshiden, biz úzaq saqtalmaytyn tabighy ónimder shygharamyz. Onday ónimderdi alys aumaqtargha apara almaysyn. Sondyqtan, otandyq  ónim óndirushilerdi ishki naryqtan yghystyrdy jәne syrttan keletin tauarlar ekspansiyasy kýsheydi degen әngimening bәri oidan shygharylghan»,- deydi.

Ámirlan Álimjan

Abai.kz

0 pikir