Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Janalyqtar 4546 0 pikir 28 Qantar, 2014 saghat 07:56

Abaydy eske alugha arnalghan alghashqy keshke – 100 jyl

Qazaqstan-Resey uniyversiyteti, «Abaytanu» ghylymiy-tanymdyq ortalyghynyng úiymdastyruymen qazaq әdebiyeti men mәdeniyetine alghash tyng jol bastaghan tarihy kesh jayly dóngelek stol ótkizildi.

Abaydyng qaytys bolghanyna 10 jyl toluyna oray  N.Qúljanova ótkizgen tarihy keshke 26 qantar 2014 jyly 100 jyl toldy. Sәuir ainda ótkiziletin Respublikalyq konferensiyada qaralatyn mәseleler, alghashqy kesh tónireginde kóteretin taqyryptyq zertteuler, N.Qúljanovanyng tuysqandyq ainalasy,  Shygharmashylyq ómir joly, shaqyrylatyn qonaqtar, ótkiziletin orny men qatysushylar jayly talqylandy. Keshti úiymdastyrushy «Abaytanu» ghylymiy-tanymdyq ortalyghynyng diyrektory – Almahan Múhametqaliqyzy jinalghan zialy qauym arasyndaghy әngime súhbatty ózi jýrgizip otyrdy.

Qazaqstan-Resey uniyversiyteti, «Abaytanu» ghylymiy-tanymdyq ortalyghynyng úiymdastyruymen qazaq әdebiyeti men mәdeniyetine alghash tyng jol bastaghan tarihy kesh jayly dóngelek stol ótkizildi.

Abaydyng qaytys bolghanyna 10 jyl toluyna oray  N.Qúljanova ótkizgen tarihy keshke 26 qantar 2014 jyly 100 jyl toldy. Sәuir ainda ótkiziletin Respublikalyq konferensiyada qaralatyn mәseleler, alghashqy kesh tónireginde kóteretin taqyryptyq zertteuler, N.Qúljanovanyng tuysqandyq ainalasy,  Shygharmashylyq ómir joly, shaqyrylatyn qonaqtar, ótkiziletin orny men qatysushylar jayly talqylandy. Keshti úiymdastyrushy «Abaytanu» ghylymiy-tanymdyq ortalyghynyng diyrektory – Almahan Múhametqaliqyzy jinalghan zialy qauym arasyndaghy әngime súhbatty ózi jýrgizip otyrdy.

Qazaq ruhaniyatynda tarihy orny erekshe búl is sharagha  Abaytanushy ghalymdar, qalamgerler, Astana qalalyq bilim basqarmasy, Abaytanudan dәris beretin ústazdar, Abaytanu oqulyghyn dayyndaushylar qatysty. Qazaqstan shyqqan túnghysh aghartushy – jurnalist qyz Nazipa Qúljanova jayly terenirek әngimelep, tuysqandyq ainalasynan syr shertken belgili aqyn – Serik Túrghynbekov ghalymdargha tarihy tyng derekterden maghlúmat berdi. Abaytanushy-ghalym Asan Omarov qazaq mәdeniyeti tarihyndaghy alghashqy keshting negizin Abaydyng 1909 jylghy jaryq kórgen túnghysh jinaghynan bastau qajet ekenin, atalghan jinaqqa da 105 jyl tolyp otyrghanyn atap ótti.  Alghashqy keshke arnalghan dóngelek stolgha Astananyng irgesindegi Qoyandy qazaq orta mektebining diyrektory, Qazaqstan Jazushylar Odaghynyng mýshesi, tanymal qalamger – Jәdy Shәkenúly ózining mektebindegi talantty shәkirtterimen qatysyp, taqyrypqa say tyng taqyryptar qozghady. Talapty shәkirtteri Abay shygharmashylyghyna, atalghan alghashqy kesh jayynda pikirlerin bildirdi. Qaladaghy №56 mektebi, Abay-Shәkәrim klubynyng jetekshisi – Roza Halesova Abaytanugha óz ýlesin qosyp jýrgen ústaz retinde óz oiyn ortagha saldy. Belgili aqyn Erqoja Tólepberdiúly men ruhaniyatqa janashyr ziyaly qauym men qalamger top rizashylyqtaryn bildirdi. Qazaq gumanitarlyq zang uniyversiytetining oqytushysy, sayasy ghylymdarynyng doktory, professor – Bәkir Ábdijәlel Qoshqarúly Abay shygharmashylyghy men Abaytanudyng bastau búlaghyna ainalghan alghashqy keshke ózining ghylymy túrghydaghy kózqarasyn bildirdi. «Abay núry» ónerli jastar klubynyng belsendi mýshesi – Núrilash Ábzelhanqyzy әngime arasynda Abaydyng sol alghashqy keshte oryndalghan әndirnen tyndaushylaryn susyndatyp otyrdy.

Qazaqtan shyqqan túnghysh aghartushy jurnalist qyz Nazipa Qúljanovanyng úiymdastyruymen 1914 jyly 26 qantarda Abaydyng dýniyeden ótkenine 10 jyl toluyna oray Semey qalasy Lunacharskiy klubynda túnghysh ret әdeby shygharmashylyq kesh ótip, aqynnyng shygharmashylyghyna arnalghan alghashqy bayandama orys tilinde jasalghan bolatyn. Abaydyng aqyndyq tvorchestvosy jayynda eki tilde (oryssha, qazaqsha) bayandama jasaydy. Osy keshte M. Áuezovtyng «Enlik-Kebek» piessasynan ýzindi qoyylady. Artynan konsert bolady. Oghan óner sanlaqtary I. Bayzaqov, Á. Qashaubaev, Abaydyng әnshi shәkirti Ámbaghambet, Q. Sәtpaev J. Aymauytovtar qatynasyp Abay ólenderin oqyp, Abay әnderin oryndady. Osy aituly tarihy oqighagha biyl 100 jyl tolyp otyr. 1919 jyly Semey qalasynda J.Aymauytov, M.Áuezovtermen birge Abay múralaryn nasihattaumen ainalysyp, Semeyde Abaydyng qaytys bolghanyna 15 jyl toluyna baylanysty әdeby kesh ótkizip, Abaydyng aqyndyq tvorchestvosy jayynda eki tilde (oryssha, qazaqsha) bayandama jasaydy.

Osynday tarihy oqighadan terenirek maghlúmat alghan qatsyushylardyng ortaq pikiri nәtiyjesinde aldaghy Sәuir aiynda «Alghashqy keshke 100 jyl» taqyrybymen mәdeny oshaqtar men oqu ordalarymen birlese otyryp, Respublikalyq ghylymiy-tanymdyq konferensiya ótkizuge bel baylasyp tarqasty.

Zoya Múhamedjanova

Innovasiyalyq tehnologiyalar  qolledjining ústazy

Astana qalasy

Abai.kz

0 pikir