Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Janalyqtar 4666 0 pikir 26 Qarasha, 2013 saghat 08:01

Bekjan ÁShIRBAEV, aqyn: «Biz sózden qoryqpaytyn boldyq...»

Qazaq jyrynyng ýni men әuezin, syry men sazyn estir qúlaq, tyndar jýrek bolsa, san boyaugha toly. Tamy­rynyzda qazaqy qan aghyp túrghany shyn bolsa, óleng oqymay ghúmyr keshu qiyanat sekildi kórinetini de bar keyde... Bekjan Áshirbaevtyng jyrlaryn oqysanyz, tereng oigha shomasyz. Tún­ghiyq móldir sudyng týbine shókken la­ghylday syryn birden andat­pay­tyny, qaytalap oqyghanda baryp onyng boyyn­daghy zerli saghymdy bay­qap, óz kókireginizden әldebir jarqyl týlep úshatyny shyndyq. Múnyng bir sebebi, әr jyrynda syrly saz kóm­kerilip jatatyndyghynda. Al aqynmen súh­bat­tasudyng ózi bir ghaniybet. Mys­qyl men sarkazmge oy jýiesin qúra otyryp, jan shuaghynyng jylylyghyn kó­kireginizge qúyady. Sazgerligining sarynyna elitseniz, oy tolghamdaryna nazar salsanyz, bekjandyq biyiktikti zerdeley týseriniz haq.

– Sizding esiminizdi qazaqqa tanytqan aitys óneri ekendigi anyq. Bir súhbaty­nyzda: «Ýnemi aitysta bas jýlde alu men bas jýlde almaudyng sezimi birdey» depsiz. Sonyng mәnisin tarqata ketseniz.


Qazaq jyrynyng ýni men әuezin, syry men sazyn estir qúlaq, tyndar jýrek bolsa, san boyaugha toly. Tamy­rynyzda qazaqy qan aghyp túrghany shyn bolsa, óleng oqymay ghúmyr keshu qiyanat sekildi kórinetini de bar keyde... Bekjan Áshirbaevtyng jyrlaryn oqysanyz, tereng oigha shomasyz. Tún­ghiyq móldir sudyng týbine shókken la­ghylday syryn birden andat­pay­tyny, qaytalap oqyghanda baryp onyng boyyn­daghy zerli saghymdy bay­qap, óz kókireginizden әldebir jarqyl týlep úshatyny shyndyq. Múnyng bir sebebi, әr jyrynda syrly saz kóm­kerilip jatatyndyghynda. Al aqynmen súh­bat­tasudyng ózi bir ghaniybet. Mys­qyl men sarkazmge oy jýiesin qúra otyryp, jan shuaghynyng jylylyghyn kó­kireginizge qúyady. Sazgerligining sarynyna elitseniz, oy tolghamdaryna nazar salsanyz, bekjandyq biyiktikti zerdeley týseriniz haq.

– Sizding esiminizdi qazaqqa tanytqan aitys óneri ekendigi anyq. Bir súhbaty­nyzda: «Ýnemi aitysta bas jýlde alu men bas jýlde almaudyng sezimi birdey» depsiz. Sonyng mәnisin tarqata ketseniz.

– Aytystaghy baghandy dýniyemen ólsheu, tigilgen kólikting sanymen esepteu men ýshin týsiniksiz dýniye. Mening familiyamdy elge tanytqan aitys ónerine ókpem joq. Ay­tys­ty qoyyma qyzmettik jolym, óner salasyndaghy izdenisim sebepker boldy. Óz basym ústazdaryma dәn rizamyn. Mening jolyma ónkey janashyr jandar jo­lyq­ty. QazÚU-dyng jurnalistika fakulitetin bitire salyp Namazaly Omashev agha­myz­dyng úsynysymen sol oqu ordasynda ús­tazdyq qyzmette qaldym. Qazir meni ústaz sanaytyn әriptes inilerim kóp. Sol jyl­dardaghy enbegimning jemisi dep bi­lemin múny. Al alamangha qosyluyma Jýrsin Erman airyqsha yqpal etti. Jazba әdebiyetting sapyna enuime Úlyqbek Es­dәulat agham múryndyq boldy. Otyz jasqa endi iyek artqanymda «Qazaq әdebiyetinin» Bas redaktorynyng birinshi orynbasar­lyghyna shaqyrghanda, shynymdy aitayyn, senbedim. Osy kisilerding maghan tiygizgen shapaghaty bólek. Ómirding aghymy meni aitystan jyraqtatty. Bolmysym jazba әde­biyetting maydanyna alyp keldi. Ottyng januy, jelding soghuy, qardyng jauuy sekildi tabighy dýnie dep oilaymyn búl barysty.

– Meninshe, Sizding tanymynyz ben aitys tabighaty ýilespegen se­kildi. Aytys shougha, siz oigha beyim bol­ghan siyaq­tysyz?

– Men aitysty shougha ainaldyru kerek degenime kóp adam qarsy shyghyp jýr. Solar, meninshe, shoudyng týp tórkinin tolyq týsinbeytin sekildi. Shou dese, jartylay jalanash, ardyn-kýrding shu ghana dep oilay ma deymin. Aytys – qúlaqqa әser etetin janr. Sening aitqan әr shumaghyna halyqtyng emosiyasy bilinip otyrsa, әsem әnning qayyrmasy sekildi jelpindirip әketedi. Meninshe, aitystyng auditoriyasyn zertteu kerek. Aytys aqyny men jazba aqynnyng arasynda bir júqa perde bar sekildi. Ha­lyq aitys aqynyna tәuip dep, jazba aqyngha dәriger dep qaraytyn sekildi. Aytysta aitqan shumaghyng der mezetinde qabyldanuy kerek. Respublika sarayynda otyryp, oiyndy altynmen aptap, kýmis­pen kýptegeninmen der uaqytynda halyqqa jetpese, bәribir ótimsiz bolyp qalady. Jýrsin aghamnyn: «Bekjannyng dýisenbide aitqanyn sәrsenbide týsinemiz» degeni sondyqtan ghoy dep oilaymyn. Teneuing naqty әri qarapayym bolmasa, júrt­shylyqty bir­den baurap alyp ketui qiyn. Aytysta intuisiya basym bolugha tiyis, qarsylasynnyng sening aitar oiyna ne dep jauap bererin aldyn ala oilap, qamdan­basan, opyq jeuing múnda túrghan is. Shah­mattyng bilgirleri ózining 27-i jýrisinde ne bolatynyn aldyn ala sezip otyrady deydi ghoy. Aytys ta sol sekildi. Ishki týisik pen boljampazdyq bolmasa, naghyz qiyndyq sonda tuady. Óz basym aitys pen jazba poeziyany eki bólek dýnie dep oilaghan emespin, ekeuine de poeziya dep qaradym.

– Sizding jyrlarynyzda tosyn teneu­ler, kýrdeli úiqastar, sosyn el bayqamaghan suretteuler jii úshyra­sady. Búl aitystaghy tapqyrlyqtyng jazba әdebiyettegi týrlenui me, әlde, tu­mysynyzdaghy bayqampazdyq pa?

– Minezimnen shyghar. Men kez kelgen ólendi oqysam, onyng úi­qasyn alyp tastap, qarasózge ainaldyryp kóremin. Sonda ne qalady eken degen súraq túrady kónilimde. Ókinishke oray, úiqasyn alyp tastasanyz kóptegen jyrlarda «Qa­zaq­parattyn» aq­paraty qalady... Alatau turaly ólenderde geografiyalyq ólshem­der men qansha shyrsha bar ekeni qalady. Meninshe, poeziya ol emes. Kýni keshe ómir­den ozghan qazaq әde­biyetining óren jýirigi Esenqúl Jaqypbe­kovtyng bir óleninde «Alataudyng arqasyn búlt qasyghan» degen tirkes bar. Poeziya osy aradan bastau alady. «Alatau, sen ne degen kórkem edin?!» degen jolda tek tandanys qana bar. Odan eshqanday kórkemdik tappaysyz. Al taudyng arqasyn búlt qasymay­tyny anyq, biraq aqyndyq qiyal men suretkerlik úshtasqanyna tәnti bolmay túra almaysyz. Bizding eramyzgha deyingi IV ghasyrda tasqa qashalghan jazbalardy zerttegen ghalymdar sonda birde-bir gramma­tikalyq qatelik joqtyghyna ta­nyrqapty. Lingvisterding aituynsha, ýtir-nýktesine deyin óz ornynda. Búl – sózge jauap­kershi­likting biyik ólshemi. Keyin­gige qaldyrar asyl múrasyn babalar qalay әspettegen?! Ólenge de sonday ólshem kerek. Artyna qalar, tasqa basylar sózdi on oilanyp, myng tolghanyp jazugha, barynsha kórkem­deuge tiyissin. Shabyt degen bir siqyr. Keyde aghyl-tegil aqtary­lasyn. Al keyde eki qatar óleng ýshin eki ay tolghatasyn. Bizde filologiyalyq bilimimen aqyn bolyp jýrgender kóp. Úiqasy bar, buyn-bunaghy tolyq. Biraq jaryqtyq ólende jan joq. Hafiyz: «Qyzdy gýlge tenegen aqyn – aqyn. Biraq sony ekinshi ret paydalanghan adamgha kýmәnmen qarau kerek», – depti. Juyrda Jarylqasyn Dәu­letovtyng bir әnine sóz jazdym. Qayyrmasy alty ret qaytala­nady. Sol alty ret qayta­lanugha arzityn sózdi izdep, sharq úrdym. Án tapsyrys boyynsha mahabbat taqy­rybynda, búi­yrmay ketken sezim jayynda jazylugha tiyis. Bir kýni ýide terezeni ashyp tastap, syrtqa qarap túrsam: «Naryn­qol­dyng kartobyn satamyn» degen satushynyng jarnamaly aiqayyn estidim.

«Jyljidy jyldar, oranyp aidy,
Qoshtastyq sónip ot birde.
Baqyttyng qanday bolary jayly
Jarnama jasap ketting be?» degen shu­maq oiyma qona ketti. Bal arasy bal jinau ýshin kýnine 80 myng gýlding shyrynyn sorady deydi ghoy biologtar, sol sekildi ólende izdenisten, obrazdan tuady.

– Qazir, óziniz aitqanday, aqparattyq saryndaghy jyrlar qaptap ketti. Búl tal­ghamnyng әlsireuinen be, әlde jariya­lanudyng mýmkindigi shekteusiz bolghan­dyghynan ba?

– Áleumettik jelilerding payda boluy, әdebiy-mәdeny portaldardyng kóbengi aqyn-jazushygha jariyalanudy onaylastyryp jiberdi. Búryn «Júldyz», «Jalyn» jurnaldaryna, «Qazaq әdebiyetinde» óleni shyghu ýshin eki adamnyng shaghyn pikiri, redaksiyadaghy әdeby bólimning qatang sýzgisi kerek bolatyn. Olar óleng únamasa, keri qaytaryp tastaytyn. Qazir onday sýzgi joq. Aqsha tókken adam kitabyn shygharady. Eshqanday resenziya, syn jýrmeydi. Úiqas bilgenning bәri aqyn sezinedi ózin. Deytúr­ghanmen, bәrine uaqyt tóreshi bolaryna senemin. Biz týbi kórkem әdebiyetke oralamyz.

– Sizding әnderinizding sózderi de ózge әnderden bólekteu bolyp túrady. Ay­ty­synyzdy qabylday almaghan tyn­dar­man, әn sózderinizding iyirimine boylay ala ma? Estir qúlaq pen әndi oryndaytyn jýrekke «salmaq» týsirmey me?

– Ánning sózi jenil, qarapayym boluy kerek degen týsinikpen kelispeymin. Bizding әdebiyetting san ghasyrlyq tarihy bar, qat­pary qalyn. Talay jyr-dastandy auyzdan-auyzgha taratyp, saqtap kelgen últpyz. So­lardyng kórkemdigin qazir oqysanyz, tanday qaghasyz. Oiy da, obrazy da bólek. Sóite túra, býgin bәrin jenil bolsa dep oilaymyz. Júmekeni, Saghiy, Múqaghaliy, Tólegeni bar halyq týsinbeydi, qabyl­da­maydy degenge kim senedi? Telearnalardyn, radiolardyng baghdarlamalaryna sha­qyr­ghanda da: «Agha, jenil әngime aitsanyzdar, halyqqa týsinikti bolsa» degen ótinish bildiredi. Solargha tanghalamyn. Halyqty tobyr dep oilay ma, әlde ózderining te­rendigine kýmәn keltire me? Býite bersek, obrazsyz sóileytin, jalang oilaytyn jaydaq úrpaqtyng shoghyryn qalyptas­tyrarmyz. Mening jyrlarymdy týsinbeydi degenge senbeymin. Sonshalyqty kýrdeli dýnie jasap jýrgem joq. Ólenderim arqyly sózjúmbaq qúrastyrmaghanym anyq qoy.

Kez kelgen baghdarlamagha әnshini sha­qyryp, solardan tórelik kýtetin býgingi syqpytymyzgha tanmyn. Bәrin bir shy­byqpen aidau oiymda joq, biraq kóptegen әnshige qarap otyryp: «Osylardyng basy bas pa әlde moyynnyng jalghasy ma?» dep oilaytynym shyn. Reyting qualaudyng jóni osy eken dep, tanymaldylyqty tu etkenderdi tayrandata beru orynsyz. Ár baghdarlamanyng salasyna qaray naqty mamandaryn shaqyru kerek. Ánshining tal­ghamyn ósiru kerek shyghar, әueli...

Óleng jazudan, oghan әn tudyrudan, ony әrletuden góri oryndaytyn әnshisin tabu manyzdyraq. «Kórshining qyzyn» Toqtar Serikov, «Maqtaralym, maqpal әnimdi» Roza Álqoja, «Múnayma, qalqamdy» Sayat Medeuov, «Seni oilapty» Zattybek Kóp­bosynov oryndaydy. Búlardyng әrqaysysy ólennen jyraq emes. «Monshaq qyz» degen әnimde: «Qútygha syiyp ketermin, Ishinde seni bar dese» degen jol bar. Sony oryndaytyn Shynghys degen әnshini halyq «Qúty» deydi eken. Ózi aityp, kýledi. Demek, halyq týsinedi eken ghoy. Sayat oryndaytyn: «Qabyrghalardyng qalanar sәti búiryq ta, sógilip ketip qúlaytyn sәti – taghdyry» nemese «Sizbenen birdey kóilek kiyetin qyzdar kóp, Ayta alasyz ba, solardy nege kórmeymin?» degen joldardy halyqtyng jatyrqaghanyn kórmedim. Án­úranymyzdyng búrynghy núsqasynda: «Qarsy alghan uaqytty Ejelgi dosynday» degen joldardy halyq keri iyterdi me? Joq. «Keudemnen kókala ýirek qosh dep úshty, Sol shirkin kәri joldas, óleng bilem» dep bozdaghan Kempirbaydy qalay úmy­tarsyn. Uaqyttan uaqytqa sekiretin әn bolu ýshin sózi men әueni baltalasa da bólinbey­tindey qúiylyp týsui kerek. Shәmshi agha­myz «Aqmandaylym» degen әnine 27 ret sóz jazdyrypty Múzafar Álimbaev aghamyzgha. Mine, talgham. Mine, jauapkershilik! Bizge de sonday tanym talghamy kerek-aq. Qazir kóptegen sazgerler sózge jauapkershilikpen qaramaydy. Olardyng aty-jónin eshkim tanymaytyn aqyndary bar. Bir óleni ha­lyqtyng esinde joq sol aqyndardy pir tú­tady. Ózderining Múqaghaliy, Aybergenovy bar. Ol aqyndary tegin jazbaydy. Ózde­rining stavkalary joghary. Ólenining әr tarmaghy әr jaqqa ketip jatqanymen sharuasy joq. Kinә sazgerlerde, ózderi gazet-jurnal oqy­maydy. Solargha: «Nege býgingi aqyn­darmen shyghar­mashylyq baylanys ornatpaysyn? Almat IYsәdil, Baqyt Bedelhan, Álibek Shegebay, Erlan Jýnisterdi nege izdemeysinder? Olar senderge kerekti jyrdy jazyp bermese, maghan kelinder», – deymin kýiip. Uaqyt ózi retter-au, biraq ónerding baghlan basy arzandap bara jatqanyna qynjyl­may túra almaysyn.

– Qazir aqparat tasqynynyng ishinde otyrmyz. Kýni boyy oqyrymyz, jazarymyz, kórerimiz jalan, bitpeytin aq­parat aghyny. Qara boyaudan jýrek lob­lidy, tonau, kisi óltiru, úrlyq-zor­lyq. Sensasiya qughysh syqpytymyzdyng barar jeri beymәlim. Halyqqa ne úsynyp otyrmyz degen sú­raqqa bas qatyrmay­tyn boldyq. Osy jayt Sizdi tolghandyra ma?

– Kezinde auylymyzda bir mýgedek kisi boldy. Ákemnen: «Búl kisi ayaghyn qalay mer­tiktirgen?» dep súrasam: «Tarzan» degen filim bar edi. Sony kórip, aghashtan aghash­qa sekirem dep, ayaghyn syndyryp alghan», – dep edi. Sóitsem, sol filimdi kórgen song mertikken balalar kóbeyipti. Kenes odaghy sodan keyin búl filimge shekteu qoyghan eken. Qazir ol «Tarzanynyz» qarang qaldy. Odan on ese soyqandardy kórsete beretin boldyq. Betimiz býlk etpey, jamanattyng bәrin aitamyz dep, sony jarnamalap otyrmyz. Suisid degen qaydan qaptap ketti? Onyng qalay bolatynyn tәptishtep kór­setip otyrghan ózimiz. Sózge jauapkershilik joghaldy. Sayttardy aqtarsanyz, byqyp jýrgen qate. Jarty sóilem, qate sóilem, maghynasyz sóilem, jansyz sóilem... Onymen qoymay, sauatsyzdyqtyng eng bir «kór­kem» ýlgisin kórsetip otyrmyz. «Google» degen «kóken» bar, sol kókenizding ishine enseniz, ne kerekting bәrin tauyp beredi. Soghan enip, әdebiyetting de, ónerding de, jurnalistikanyng da «kókesin kózine» kórsetip jýrgender bar. Jalang aqparat­tyng aiqayynan qúlaq túnady... Shekteu joq, tyiym joq. Demokratiya. AQSh-ta jurnalister qoldanugha bolmaytyn 42 sóz bar. Onda «Ýndisterding sýiegining ýstine ornaghan memleket» dep aita almaysyz. Al bizde she? Ózimizding betimizge ózimiz kýie jaqqanymyzgha mәzbiz.

Bayaghyda jurfakta belgili aqyn, jazushy, publisist Núrjan Quantaev ekeumiz birge qyzmet atqardyq. Studentterding diyp­lomdyq júmysyna pikir jazatynbyz. Men onyng jetekshiligindegi studentterge pikir jazamyn, ol mening studentterim sha­ghyn pikir berip, qorghatugha kýsh salady. Birde Mereke Qúlkenov aghamyz komiys­siyanyng tóraghasy boldy. Men bir studentting diplomdyq júmysyna shaghyn pikir jaz­ghanmyn. Sol diplomdyq júmysty kórip otyryp: «Jigitter, tym qúrysa ózderinning qoldaryndy ayasandarshy. Myna diyp­lomdyq júmystyng alghashqy betinde-aq qateler órip jýr. Al sender «bes» degen bagha súraysyndar» degeni. Ter búrq ete týsti. Shynynda da sәp salmap edim. Sodan bastap qanday dýniyeni oqysam da, aldymen qate jibermeuge tyrysamyn. Óz qolymnyng obalyna qalmayyn deymin. «Zan» gazeti aptasyna tórt ret shyghady. Bas redaktordyng jauapkershiligi qarapayym jurnalisterden eki ese joghary. Alty metr arqan jútqanday siresken maqalalar keledi. Resmy zannamalyq maqalalar kóbi. Oqudyng ózi qiyn. Sonda da bir betin qal­dyrmay qadaghalau daghdym. Biz korrektor­lyq ýrdisti tym әlsiretip aldyq. Qatelik­ten úyalmaytyn boldyq. Týrkiyanyng «Zaman» degen gazetinde 500-den artyq shy­ghar­mashylyq adam qyzmet etedi eken. Bir betti on adam birlesip shygharady degen sóz. Al bizdegi respublikalyq basylymdarda bar-joghy bes-alty jurnalist bolatynyn ózing de bilesin. «Qazaq әdebiyetinde» Sherhan aghamyzdyng túsynda 42 adam jú­mys istepti. Qazir she?.. Osynyng bәri shtattyng azdyghynan, qatelikter de, sauat­syzdyq ta, talghamsyzdyq ta sodan tuyndap otyr. Ontýstikte bir ózi on gazetting Bas redaktory bolyp jýrgender bar. Sol jaqqa respublikalyq basylymdardyng Bas redaktorlary barsa halyq: «Oy, bizding Pә­len­shemiz «Shemishke» degen gazet shy­gharady. Senderde sol siyaqty boldyndar ghoy» deytini aiqyn. Sondyqtan, әli de bolsa talgham men tanymgha qiyanat jasamaudy oilasaq, búl salany retke keltirgenimiz jón.

– Qalamgerdi ózining kitaphanasynan jaqsy týsinetin orta joq bolsa kerek. Aytar uәjing men shaghar múnynnyng óte­uin izdeseniz, kitaptardan tabasyz. Jalghyz­dyqtyng tereng iyirimi de, kópting shuy da, kónilding núry da – kitaptardyng ishinde. Sizding kitap­hananyzdan izdege­ninizdi tappaghan sәti­niz, bolmasa óz sú­raghynyzdyng jauabyn alyp, marqayghan keziniz kóp bola ma?

– Uaqytty óltirudi mengerdik bәrimiz. Gazet-jurnaldyn, tirshilikting qamymen jýrip, kitaptar әlemine qayyryludy úmytyp kettik. Sherhan aghamyz Jazushylar odaghyna kelgende aitqan edi: «Átten, osy jerde qanshama uaqytymdy óltirdim» dep. Sol kezdegi Sherhan aghanyng ókinishin tereng sezingen edim. Biraq tirshilik etpey, qayda barasyn? Solardy mysalgha keltire otyryp, ózinde sol jolmen jýruge mәj­býrsin. Otbasyn asyrau ýshin kýndelikti aqparat aidynyna úmtylasyn. Kenes ke­zinde shygharmashylyq adamdarynyng ýii qarapayym halyqtan 20 sharshy metr ke­nirek bolypty. Sebebi, onyng shygharma­shylyqpen ainalysuy kerek. Qazir onday oy týgil, sana joq. Tipti, baspanasyz jas­tardyng ózi qanshama? Biraq osynyng bәrin qayyryp qoyyp, oqu kerek. Talanttymyn dep dalaqtaghannan týk shyqpaydy. Abylay han atyndaghy әlem tilderi uniyversiytetining studentteri tórt jyldyng ishinde qytay, aghylshyn, japon, korey tilderin mengerip shyghady. Bir student birneshe tildi biluge tiyisti. Qajettilik. Al bizding keybir zamandastarymyz shet tilin emes, qazaq tilin terendete týsuge qúlyqsyz. Óz tilin úsh­taugha mәn bermeydi. Ádebiyet – sózben júmys isteu. Óz basym qazaq tilin ýirenu­men kelemin. Týsindirme sózdikterdi kóp aqtaramyn. Ózim estimegen yaky qoldanbaghan sóz kórsem, qoyyn dәpterime týrtip qoya­myn. Mine, dalagha qaranyz. Kýzding songhy kýnderi, aghashtyng japyraqtary sarghayyp túr. Osyny bir betke syidyryp jazyp berinizshi. Audiojurnalister ýsh sói­lemnen keyin toqtaydy. Al Siz әdebiyetshisiz ghoy... Keudesin qaqqan nebir sheshenderiniz bir betke ne jazaryn ishim sezedi. Áde­biyetshi bolu erikkenning ermegi emes.

Endeshe, izdeniniz. Sózinizdi tolyqty­rynyz. Eski sózderdi qayta ainalymgha týsirseniz, nesi aiyp? Kitaptardyng meni aldaghan jeri joq. Oralhandy, Qalihandy oqyp, ózinning til baylyghyna kýmәnmen qaraysyn. Ary qaray izdene týsesin. Sol izdenis Sizdi jyraular poeziyasyna, an­tikalyq romandargha, Abaygha, Tolstoygha, arghy-bergi әlem әdebiyetine sýngitedi. Áue­zovti oqymasanyz, týisiginizdegi әldebir býrshikter erte solyp qalarday kóresiz. Múhtar Maghauinning tomdyqtaryna uaqyt óte qayta-qayta qayyrylyp otyrasyz. Sol izdenisting iyirimine týsken sayyn әde­biyetting qanshalyqty tereng maghynagha toly ekenin sezesin. Býgingi jyltyraqtardyng u-shuynyng kitaptyng aldynda mysqalday qúdireti joqtyghyna ilanasyn.

– Bir sózinizde: «Qazaq gazetteri jabylu ýshin ashylady» depsiz...

– Sózden qoryqpaytyn boldyq. IYesi de, kiyesi de bar ekenin úmyttyq. Jurna­listikanyng pәrmendiligi bar da, tiyimdiligi joq. Ministrlerimiz jaghdaydy sheshumen emes, sol jayynda aqparat berumen ainalysatyn boldy... On jurnalisting toghyzy syn aitady, biraq odan shyghar nәtiyje joq. Ózin syilamaghan halyq, sózin syilamaydy. Ayauly anam Úlbiyke audandyq gazetting jauapty hatshysy bolyp qyzmet etti. Mening jurnalistika salasyna qyzyghuym sol kezderden bastaldy. Audandyq den­gey­degi talay mәselening sheshiluine sol kisining jazbalary әser etushi edi. Qazir ondaydy respublikalyq basylymnan da kórmeysiz. Jazbay jatqan joq, aitylmay jatqan joq, tek eshkim kerek etpeydi. Qazaq basy­lymdarynyng tez ashylyp, tez jabyla­tynynyng taghy bir sebebi, gazetterding qúryl­tayshylargha tәueldiligi. Naryqqa iykem­­deluding qiyndyghy. Sebebi, tilimizding mýsh­kil hali men sauatty oqyrmannyng qalyp­taspauy, oghan qosa, sol gazetting úiym­dastyrushylarynyng zamangha beyim­dele almauy talay basylymnyng sory boldy.

Ángimelesken, Toqtarәli TANJARYQ.
"Dala men qala" gazeti

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2253
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3508