Senbi, 20 Sәuir 2024
Janalyqtar 4298 0 pikir 26 Qarasha, 2013 saghat 04:53

Telehikaya sany kóbeyedi. Sapasy she?

Keyingi jyldary qazaqstandyq telearnalar sheteldik qana emes, otandyq telehikayalardy da kórermen nazaryna kóptep úsynyp jýr. Biraq, shyny kerek, ol hikayalardyng TV-reytingi joghary bolghanymen, serialdy tek qyzyqty oqighalar jelisin kóru ýshin qaramaytyn qazaq kórermeni kónil tolmaushylyghyn ashyq bildirip jýr.


Keyingi jyldary qazaqstandyq telearnalar sheteldik qana emes, otandyq telehikayalardy da kórermen nazaryna kóptep úsynyp jýr. Biraq, shyny kerek, ol hikayalardyng TV-reytingi joghary bolghanymen, serialdy tek qyzyqty oqighalar jelisin kóru ýshin qaramaytyn qazaq kórermeni kónil tolmaushylyghyn ashyq bildirip jýr.

«Serialdardyng sany kóbeyse, sapasy da artady» degen boljamgha qansha ilanghyng kelgenmen, qazaqstandyq kinogerlerding nebir «shedevrlerinen» zәrezap bolghandyqtan, jana tuyndy shyghypty dese, ishinde qazaqy tanymgha ton-teris nendey kesir kórinister bar eken dep súray jazdaytynymyz jasyryn emes. Telehikayanyng tәrbiyelik boyauy qanyq, mәn-maghynasy týzik boluy – býkil otbasynmen kóretin sýiikti serialdyng kepili. Osynday qarapayym ghana kriyteriylerdi oryndap, jalpy qazaq auditoriyasynyng súranysyn qanaghattandyrugha, shyny kerek, otandyq kinoproduserler men rejisserlerde qúlyq joqtyghyn ishimiz sezedi. Naryq zamanynda qansha kýndik enbekpen, qajyr-qarjymen taspalanghan tuyndynyng kórermen tarapynan jaqsy qabyldanyp, súranysqa ie boluy – qajet dýnie ekeni ras. Biraq keyingi jyldardaghy telearnalar arasyndaghy reyting-bәige saliqaly, jylylyghy mol, jaqsylyqqa shaqyrushy teleónimderding de, telehikayalardyng da basyna qúlpytas qoyatyn týri bar. Serialdargha tapsyrys berushi qazaqstandyq telearna basshylardyng da temirqazyghy - efir uaqytyn últqa qyzmet etu ýshin paydalanu emes, jalpytelearnalyq ailyq reyting-marafonda ozu ghana bop ketkendey. Tәjiriybeli mamandardyng merzimdi baspasózde arakidik jariyalanghan janashyr syn-eskertpelerin eskermey, jyltyraqqa qúmar, pop-mәdeniyet ókilderin túlgha kóretin, borkemik keyipkermen qosyla jasy byrshyp otyratyn mektep jasyndaghy qyzdardyng әuestigin «elding bәri sýisinip tamashalauda» degen esep ýshin paydalanudyng zor ziyan ekeni qaperlerinizde jýrsin. Nege deseniz, keyingi bir otandyq telehikayalarda auyl mýghalimi – doly, erkegi – ez, bozbalasy – boshalan, qyzy – qasiyetsiz, aqsaqaly – alqash, әkimi – olpy-solpy bireu retinde surettelip, basty geroy - jyrtyq nәsky bop kete jazdap jatqany әleumettik jelilerde qyzu talqylandy ghoy. Al osynday beti – jyltyr, týbi – shirik ónimderdi «elge únauda» dep aitu – taghy da sonday berekesiz telehikiyalardyng balalauyna yqpal eterine kýmәniniz bolmasyn. Eshkimge, eshqanday paydasy joq reyting ýshin telearna basshylarynyng da, telehikayany qabyldap alatyn kórkemdik kenes mýshelerining de qazaqty kәdimgidey qorlaghan jala kórinisterge kóz júmuy, әsirelep aitty deseniz de, últ bolashaghyna jasalghan kәdimgidey qastandyq. Tútas respublikadaghy aghayyn-júrt teledidar aldyna jinalatyn praym-taymdy osylay paryq-payymsyz paydalanudy basqa qalay baghalaugha bolady?

Juyrda taghy bir otandyq telehikaya kórermen nazaryna úsynylatyny BAQ-ta habarlana bastady. Jana tuyndy bizdi alandatqan mәselelerding auylynan qanshalyq alys qonady? Ári ol serialdyng basqa-basqa emes, «әkemteatr» sahnasynan otyz jyldan astam uaqyttan beri týspey kele jatqan «Ápke» piesasy jelisinde týsirilgeni de kinohikaya әuesqoylarynyng qyzyghushylyghyn arttyryp túr. «Qazaqfilim» bolsyn, jeke studiya bolsyn shygharghan kartinalargha әrqashan sergek qarap, aqsaqaldyq aqylyn aityp otyratyn Dulat Isabekov óz shygharmasynyng qazaqy bolmysy búzylmauyn qatang qadaghalaghan bolar? Efirge dayyndyqtyng songhy satylarynan ótip jatqan telehikayanyng qongshy rejisseri Múrat Bidosovqa osy taqylettes birneshe súraq qoydyq.

- Múrat myrza, qansha jyldan beri «Ápkeni» sahnadan kórip ýirenip qaldyq qoy. Shygharmashylyq top ta solay bolar. Piesany basqa pishinde alyp shyghu barysynda qanshalyqty әdil boldynyzdar?

- Mening týsinigimde, kórkem shygharmany qaz-qalpynda kórsetu mindetti emes jәne ol mýmkin de emes. Degenmen, aita ketu qajet, ótken ghasyrda jazylghan piesadaghy oqighany biz býgingi kýnge alyp keldik, qazirgi zamanghy jayttarmen baylanystyrdyq. Biraq әpke obrazy saqtaldy. Bauyrlary ýshin óz baqytynan bas tartuy, bar qyzyghyn bauyrlarynyng baqyty jolynda qúrban etui - býgingi ómirding tynysymen qatar órildi. Telehikaya bolghan song qosymsha keyipkerler, oqighalar qosyldy. Biraq «Ápke» piesasyndaghy negizgi keyipkerler óz minezderimen, óz obrazdarymen qaldy. Jana serial bolghandyqtan, kórermenge jana beynelerdi úsynghymyz keldi. Ápkening obrazynda, kórermenge beytanys boluy mýmkin, aktrisa Rita Kýmisqaliyeva. Onyng bauyrlary obrazdaryn Daryn Shynybek, Quanysh Kerimqúlov, Aydana Asqar, Ály Túrsynhanovtar oinady. Negizinen T.Jýrgenov atyndaghy Óner akademiyasynyng týlekteri. Sonymen birge tanymal akter-aktrisalarymyz Baqytjan Álpeyisov, Erlan Bilәl, Duylgha Aqmolda, Jalghas Tolghanbay, Shynar Janysbekova, Gýlnar Jaqypova oinady.

- Týsirilim barysynda avtor – Dulat Isabekov aqsaqalmen de kenesip túrghan shygharsyzdar? Álde jazushy «sýiegi – meniki, eti - senderdiki» dedi me?

- Kez-kelgen shygharma avtor ýshin ózining tughan balasynday ghoy. Biz ssenariy jazu barysynda әrkez jazushymen aqyldasyp otyrdyq. Týsirilim barysynda da Dulat aghamyz kenesin aityp otyrdy. Ózi búrynnan oilap jýrgen keybir oqighalar jelisin jetildirdi. Jazushynyng kózqarasyn, shygharmashylyq sheshimderin tolyqtay ashugha tyrystyq dep oilaymyn. Búl telehikaya Dulat Isabekov aghamyzdyng aldynda da, jalpy kórermen aldynda da biz ýshin ýlken jauapkershilik bolyp túr. Óitkeni, «Ákpe» aldymen elge teatr arqyly belgili boldy, kórermender sanasynda jattaldy. Bizding maqsat – teatrdaghy obrazdardy búzu emes, «Ápke» arqyly qazaqtyng ishki bir nәzik qaltarystarynda jatqan, adami, kórermendik qajettiligin qanaghattandyratyn tuyndy jasau. Áuezov teatrynyng bedeline, kórermenderining moldyghyna dauym joq. Degenmen, búl shygharma jalpy respublikalyq ekranda da ómir sýrgenining paydasy bolmasa, ziyany joq shyghar.

- Óziniz bilesiz, qazir otandyq telehikayalardy kóptep týsiru qolgha alynyp jatyr. Ministr Múhtar Qúl-Múhammed sheteldik serialdardyng telearnalardan kórsetilui toqtatylatynyn da aitty. Biraq biz osyghan dayynbyz ba? Súraghym kelgeni – Qazaqstanda týsirilgen telehikayalardy bas barmaqpen baghalau qiyn-aq qoy...

- Bizde negizi jaqsy tele, kinomamandar, ssenarister, sheber operatorlar, akterler jeterlik. Bastysy – naghyz mamandardy paydalanuymyz kerek. Álbette, sizding telehikayalargha syny kózqaras tanytqanynyz dúrys. Óitkeni, jalpy maqtau, bas-kózsiz iltipat adamdy búzady. Sondyqtan, әrtýrli kózqarastardyng aityluy dúrys. Synalu da kerek, óitkeni, syn – shygharmashylyq adamyna qamshy bolady. Mysaly, bizding otandyq telehikayalardyng bir problemasy – ssenariy oryssha jazylady. Sosyn ony qazaqshagha qotarady. Qansha myqty audarma jasaldy degenning ózinde, ol tabighy shyqpaydy. Sondyqtan, aityp otyrghanymday, júmysqa kil iriktelgen mamandardy tartsaq jәne «búl hikayany kim ýshin, ne ýshin týsiremiz?» degen niyetti dúrystasaq – Qazaqstandaghy telehikaya óndirisining kóshi jýre týzelip ketedi dep ýmittenemin.

- Demek, tuyndynyng últ janyna jaqyn bolunyng kilti – qazaqylyghynda deysiz ghoy?

- Áriyne. Mysaly, jana aitqanymday, oryssha jazylghan dýniyeni qazaqshagha audaryp taspalau – qiyn. Sebebi, qazaq emes ssenarister bizding mentiytetti týsinbeydi. Al «Ápkenin» ssenariyin kәnigi televiydenie mamany, belgili jurnalist Arman Sqabylúly, talay teleshygharylymdardyn, telehikayalardyng ssenariyin jazghan Jәmit Kósherbaev jәne jas jazushy Serjan Zәkerúly jazyp shyqty. «Ápke» juyq arada «Qazaqstan» últtyq arnasynan kórsetile bastaydy.

Abai.kz

0 pikir