Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Janalyqtar 9275 0 pikir 31 Shilde, 2013 saghat 10:49

Fiyn-ugor tekti eken

Reseylik ghalymdardyng orys halqynyng genqory turasyndaghy songhy zerttemesi olardyng «shyghys slavyan» bolghandyghy jónindegi tújyrymnyng tas-talqanyn shyghardy. Sonyng ishinde, «odaqtas memleket» boludy tyqpalap, orys pen belarustar – bir halyq degenderding uәjderi mýldem shyndyqqa janaspaytyn bolyp shyqty. Belarustar orysqa ýsh qaynasa sorpasy qosylmaytyn ógey tekten taraghan – olar polyaktar men cheh,slovaktargha tuys bolyp shyqty.  Al, Finli elindegi finder orystargha qan jaghynan belarustardan әldeqayda tuys eken.

«Resey ghalymdary orys halqynyng genqory turaly auqymdy týrdegi zerttemesin bitirip, ony jariyalaugha  dayyndap jatyr. Búl nәtiyjelerdi jariyalau Resey ýshin de, әlemdik qúrylym ýshin de adam kýtpes  jayttargha aparuy mýmkin» – osy taqyrypqa arnalghan «Vlasti» jurnalyndaghy jariyalanym osynday sózdermen bastalady. Sensasiya shynynda da qayran qaldyrarlyq – orys últy turaly mif týbirimen ótirik bolyp shyqty. Onymen qoymay, orystar gendik jaghynan eshqanday «shyghys slavyan» emes, finder eken.

Reseylik ghalymdardyng orys halqynyng genqory turasyndaghy songhy zerttemesi olardyng «shyghys slavyan» bolghandyghy jónindegi tújyrymnyng tas-talqanyn shyghardy. Sonyng ishinde, «odaqtas memleket» boludy tyqpalap, orys pen belarustar – bir halyq degenderding uәjderi mýldem shyndyqqa janaspaytyn bolyp shyqty. Belarustar orysqa ýsh qaynasa sorpasy qosylmaytyn ógey tekten taraghan – olar polyaktar men cheh,slovaktargha tuys bolyp shyqty.  Al, Finli elindegi finder orystargha qan jaghynan belarustardan әldeqayda tuys eken.

«Resey ghalymdary orys halqynyng genqory turaly auqymdy týrdegi zerttemesin bitirip, ony jariyalaugha  dayyndap jatyr. Búl nәtiyjelerdi jariyalau Resey ýshin de, әlemdik qúrylym ýshin de adam kýtpes  jayttargha aparuy mýmkin» – osy taqyrypqa arnalghan «Vlasti» jurnalyndaghy jariyalanym osynday sózdermen bastalady. Sensasiya shynynda da qayran qaldyrarlyq – orys últy turaly mif týbirimen ótirik bolyp shyqty. Onymen qoymay, orystar gendik jaghynan eshqanday «shyghys slavyan» emes, finder eken.

Osylaysha, belarustar men orystar mýldem jat júrttar bolyp shyqty. Ghasyrlar boyghy «orys pen belarus bir tughan» degen nasihattyng tamyry tәrk etiletin týri bar. Óitkeni, gendik zertteu nәtiyjesi basqa jaytqa bas búrghyzuda: gendik túrghydan orystar – «shyghys slavyany» emes, fintekti. Belarustar da gendik jaghynan «shyghys slavyany» emes... batys slavyan eken. Búghan qosa, belarustar qany orystargha jaqyn emes, polyaktardan aumaydy! Yaghny belarustar men polyaktar genetikalyq egiz halyq bolyp shyqty. Sóitip «shyghys slavyan» halqy tarihta atymen bolmaghan, ony patshaly Resey iydeologiyasy ukraindardy, orystardyng ózin qúldandyru ýshin oidan shygharypty!

Orystar - fintekti halyq

Antropologtar songhy ondaghan jyldar boyy orys adamynyng ortaq әlpetin anyqtaugha júmystandy. Aqyrynda ol ortasha dene bitimdi, orta boyly, ashyq qonyr terili, kózi – súrghylt ne kógildir bolyp keletin túrpat eken.  Jolayy zertteu barysynda ukraindardyng da ortasha túrpaty anyqtalghan: etalondyq ukrain orystan terisining týsimen, shashy jәne kózi mýldem basqa bolyp shyqqandyghymen jat eken: «naghyz» ukrain qaratory kelgen, bet-jýzi  tartymdy, qoy kózdi.

Adam genetikasy Batysta ondaghan jyldan asa uaqyt boyy etnostyq taqyrypqa oiyssa, Reseyde ol 90-jyldardyng ortasynan ghana patsha mýrdesin zertteuden bastau aldy. Búghan arnayy týrde Reseyding irgeli zerttemeler qory Reseyding medisina akademiyasyna qarasty Medisina-genetikalyq ortalyghynyng Adamnyng kóbeng genetikasy zerthanasyna grant berip, tapsyrys jasaghan.  

Reseyding bas últyn (orystardy aitady. - red) Molekulyarlyq-gendik zertteu nәtiyjesin “Russkiy genofond” atauymen jariyalaudy qolgha aluda. Búl jyl sonynda “Luch” baspasynan jaryq kórmek.

«Vlasti» jurnaly osy zertteme dereginen mәlimet keltirip otyr. Sonymen, orystar – eshqanday «shyghys slavyan» emes, finder. Sóitip, «shyghys slavyan» tobyn qúraydy degen orys, ukraiyn, belarus júrttarynyng tútastyghy tas-talqan boldy.  Búlardyng ishindegi taza slavyany – belarustar, onyng ózinde de búl halyq «batys slavyan» bolyp shyqty jәne olar polyaktarmen bir halyq eken. Sóitip, «orys, belarus bir tughan» miyfi ghylymy jaghynan kýiredi,  biraq belarustar orystardan qanshalyqty alys bolsa, sonshalyqty polyaktar men cheh, slovaktargha tuys. Endeshe slavyandardyng taralu geografiyasy Belarussiyamen shekteledi degen sóz.

Al, kerisinshe, finder men estondargha dón-aybat jasap kelgen reseylik bas últ solardyng qandasy eken.  Sóitip, orystardyng slavyandyq tegine genshi ghalymdar badyrayghan nýkte qoydy. Búghan qosa, orys tilining de tolyq slavyan tili ekendigine kýmәn qosa tuylatyn boldy. Óitkeni, onyng 60-70 % leksikasy slavyandyq emes sózder ekeni mәlim.

Mitohondrialdyq DNK saraptau nәtiyjesi odan әri orystargha finderden keyingi tuys tatarlar ekenin aighaqtady: tatar men orystyng genetikalyq alshaqtyghy 30 shartty birlikpen finderden alshaqtau ekenin kórsetti.

Búdan da kem emes seltetkizer janalyq: shyghys Ukraina júrty orystar men fiyn-ugorlargha jaqyn eken – shyghystaghy ukraindar orys, komi, mordva, mariy júrttarymen tuystas.  Búlardyng bәri birtútas fin halqy bolyp tabylady, ortaq fin tilinde sóilegen. Al endi batys ukraindyqtar ýshin jaghday tipti kýtpegen jaytty kórsetti.  Búlar – tipti de slavyandar emes, reseylik «orysfinder» de emes, tipti basqa júrt: Libovtaghy ukraindar men tatarlardyng genetikalyq arasy bar bolghany - 10 birlik!

Batys ukraindardyng tatarlarmen tuystyghy olardyng ejelgi Kiyev Rusindegi sarmattekti túrghyndar bolghandyghyn dәleldeydi. Áriyne, batys ukarindardyng slavyandyq bolmashy qúramy bar,  biraq ol orystargha emes, naghyz slavyandargha juyq. Biraq olar bәribir slavyan emes, sarmattar. Antropologiyalyq jaghynan olargha  atjaqty kelbet, qonyr shash, qoy kóz tәn.

Jurnal búl derekterdi Resey sayasaty taghy da qolgha aluy mýmkindigin jazady.

 «Slavyan-orys» miyfin ne isteu kerek?

Resey strategteri búl jaydy eskere kelip, tayaqtyng eki úshy baryn eskertedi: orystardyng slavyandyghynan bas tartylsa, onda slavyan әleminen sayasy túrghydan bas tartugha tura keledi.

«Vlasti» jurnaly búghan qosa «taza qandy orys» (yaghny findik aumaqty) arealyn jariyalapty. Búl geografiyalyq jaghynan «Ivan Groznyy kezindegi Ruspen» sәikesedi eken jәne keybir memlekettik shekaranyng shartty týrde bolghandyghyn kórsetedi dep jazady. Atap aitqanda: Bryansk, Kursk jәne Smolensk túrghyndary orys (yaghny fiyn) emes, genderine qaraghanda  belorus-polyaktar bolyp shyqqan. Qyzyghy sol, tarihy jaghynan da Úly Litva knyazdyghy (ÚLK) men Moskoviya arasyndaghy  shekara slavyandar men finderding arasynan ótkendigi belgili (sol boyynsha, Ebropanyng shyghys shekarasy ótken).

Moskoviya-Resey imperializmi odan әri kórshiles etnostargha basqyn jasap, olardyng jerin qaratqany osydan  taghy da kórinip túr.

 

Rus degen nemene?

Búl jana ashylym Resey ghalymdaryn ortaghasyrlyq Moskoviyagha jәne onyng «Rus» tújyrymyna týbirimen qayta qaraugha mәjbýr etpek. «Rus kórpesin ózine qaray tartqylau»  mәselesi taza etnikalyq, genetikalyq jaghday bolyp shyqty. Resey tarihshylarynyng «Qasiyetti Rus» atalatyn tújyrymy Orda qúramyndaghy Mәskeu qasiyetin arttyrudan shyqqandyghyn kezinde  Lev Gumiylev ózinin  «Ot Rusy do Rossii» enbeginde jariyalaghan-dy,sol sebepti ukraindar men belarustar rustyq boludan qalyp, Ruske kirmey qalghan.

Sóitip, eki birdey Rustyng bolghandyghy aiqyn. Bireui, batystyq, ÚLK men Rusqa birigip, alansyz ómir sýrgen slavyandar. Ekinshisi, bas Rus -  Shyghystyq Rus (naqtyraghy Moskoviya – ony ol kezde Ruske jatqyzbaghan jәne olay eseptemegen) – 300 jyl boyy etnikalyq jaqyn Ordagha qosylyp, onyng biyligin basyp alyp, ózin Novgorod pen Pskov aumaghynda Orda-Reseydi jaulap alghangha deyin-aq «Resey» etken. Osy ekinshi Rus – findik Rusty – reseylik tarihshylar «Qasiyetti Rus» atap kelgen, sóitip, Batys Rusty búlay ataudan qaghys qaldyrghan – tipti, Kiyevtik Rus halqyn «rustyq» emes, «okraindyq» ataugha mәjbýr etken. Maghynasy ayan: búdan әri findik rus – naghyz slavyandyq ruspen ortaq eshtenesi qalmaydy.

ÚLK men Moskoviyanyng kópghasyrlyq tarihy tartysy – eki týrli etnostyng tartysy bolyp shyqty: ÚLK slavyandardy biriktirse, al Moskoviya – finderding ortasy edi. Aqyrynda, birneshe ghasyr boyy eki Rus – slavyandyq ÚLK men findik Moskoviya tartysyp kelgen.

Búl degenimiz – Moskoviya EShQAShAN da Orda qúramynda bolghan kezderi Ruske oraludy, tatarlardan (týrkilerden) azattyq aludy, ÚLK qúramyna enudi tilemegen. Al, Novgorodty basyp alu sebebi, Novgorodtyng ÚLK qúramyna enuge kelissóz jýrgizuimen baylanysty bolyp shyghady. Mәskeuding búl rusofobiyasy  men «mazohizmi» ejelgi Ruspen aiyrmasynyng zor ekendigi jәne onyng etnostyq jaghynan Orda halyqtaryna tuystyghynan kelip shyghady.

Slavyandarmen osynday genetikalyq aiyrma kesirinen Mәskeu ebropalyq ómir saltyn jaratpaghan, ÚLK-ge jәne polyaktargha – slavyandargha kektene qaraghan, al, Shyghys pen  aziyalyq dәstýrge salystyrmaly týrde qúrmetpen qaraghan. Reseylik ghalymdardyng búl zerttemeleri tarihshylardyng óz tújyrymdaryn qayta qaraugha mindetteydi. Sonyng ishinde bir emes, eki Rustyng bolghandyghy da tariyhqa engizilui kerek.

«Vlasti» jurnaly mynaday qorytyndy shyghardy: «Reseylik ghalymdar orys halqynyng genqoryn alghash ret auqymdy týrde zertteudi ayaqtady әri ony jariya etuge әzirleude. Nәtiyjeni jariya etu Resey ýshin de, әlemdik qúrylym ýshin de boljap bolmaytyn saldargha әkelui mýmkin».

Derekkózi: www.glavpost.com.ua

http://sp-analytic.ru/inews/2343-rossiyskie-genetiki-zayavlyayut-chto-russkie-ne-slavyane.html

Abai.kz

0 pikir