Zaman ózgerse de, «Reseyden myqty el joq» dep senip qalghan qazaghymyz az emes. «Dýniyening kilti orysta» dep ýgit-nasihat aityp jýrgen ziyalylar da barshylyq. Al shyndap kelsek, Resey ózgege ýlgi bola alatyn el me? Osy elmen odaqtas bolyp ne útamyz? «Biz әlemdegi nómiri birinshi elmiz» degen Reseyding býgingi kýii qanday? Shynymen de birinshi orynda ma? Búl súraqtargha Reseyding «Esquire» jurnalynyng jariyalanymy tolyq jauap bere alady. Atalghan jurnal keltirgen derekterge qaraghanda, Resey tómendegi kórsetkishter boyynsha әlemde birinshi orynda.

Aviapattar boyynsha birinshi oryn

Dýniyejýzilik әuede úshu qauipsizdigi úiymynyng (FSF) deregine sәikes, Resey әlemdegi әue apattarynda qaytys bolghandar sany boyynsha birinshi oryngha shyqty. 2011 jyly 8 úshaq qúlap, 119 adamy mert bolghan. 2012 jyly da aldynghy orynnan týspegen.

Shetelde para beruden birinshi oryn

Jemqorlyqqa qarsy "Transparency International" úiymy 2011 jyly eksporttyq kompaniyalardyng shetelderde beretin paralary turaly reytingisin jariyalady. 28 memleketting kompaniyalarynyng júmysyn saralaghan mamandar Reseyding búl kórsetkish boyynsha birinshi orynda túrghanyn mәlimdedi.

Olimpiada ótkizuge ketetin shyghyndar boyynsha birinshi oryn

Zaman ózgerse de, «Reseyden myqty el joq» dep senip qalghan qazaghymyz az emes. «Dýniyening kilti orysta» dep ýgit-nasihat aityp jýrgen ziyalylar da barshylyq. Al shyndap kelsek, Resey ózgege ýlgi bola alatyn el me? Osy elmen odaqtas bolyp ne útamyz? «Biz әlemdegi nómiri birinshi elmiz» degen Reseyding býgingi kýii qanday? Shynymen de birinshi orynda ma? Búl súraqtargha Reseyding «Esquire» jurnalynyng jariyalanymy tolyq jauap bere alady. Atalghan jurnal keltirgen derekterge qaraghanda, Resey tómendegi kórsetkishter boyynsha әlemde birinshi orynda.

Aviapattar boyynsha birinshi oryn

Dýniyejýzilik әuede úshu qauipsizdigi úiymynyng (FSF) deregine sәikes, Resey әlemdegi әue apattarynda qaytys bolghandar sany boyynsha birinshi oryngha shyqty. 2011 jyly 8 úshaq qúlap, 119 adamy mert bolghan. 2012 jyly da aldynghy orynnan týspegen.

Shetelde para beruden birinshi oryn

Jemqorlyqqa qarsy "Transparency International" úiymy 2011 jyly eksporttyq kompaniyalardyng shetelderde beretin paralary turaly reytingisin jariyalady. 28 memleketting kompaniyalarynyng júmysyn saralaghan mamandar Reseyding búl kórsetkish boyynsha birinshi orynda túrghanyn mәlimdedi.

Olimpiada ótkizuge ketetin shyghyndar boyynsha birinshi oryn

2014 jyly Reseyding Sochy qalasynda ótetin Olimpiada tarihtaghy eng qymbat sport oiyndaryna ainalmaq. Ony ótkizuge 51 milliard dollar qarjy júmsalatyn kórinedi. Salystyrmaly týrde alsaq, Qytay astanasy Beyjing qalasynda ótken olimpiada oiyndaryna 45 milliard dollar, al London olimpiadasyna 30 milliard dollar qarajat shyghyndalghan.

Álemdegi bay men kedey arasyndaghy tensizdik boyynsha birinshi oryn

2012 jyly jariyalanghan "Global Wealth Report" esebine sener bolsaq, 1 payyz reseylikterding qolynda Reseyding jekemenshik aktivterining 71 payyzy shoghyrlanghan kórinedi. Reseyden keyingi oryndarda jayghasqan Ýndistan men Indoneziyada osy elderding 1 payyz eng bay adamdarynyng qolynda 49 jәne 46 payyz baylyq shoghyrlanghan. Álem boyynsha osy kórsetkishting ortasha mejesi 46 payyz delinetin bolsa, búl kórsetkish Afrikada – 44 payyz, AQSh-ta – 37, Qytay men Europada – 32, Japoniyada – 17 payyz shamasynda.

Mormyshka degen qarmaqpen balyq aulau boyynsha birinshi oryn

2013 jyly AQSh-ta ótken mormyshkamen balyq aulau jarysynda Resey әlem elderinen ozyp, birinshi oryngha ie boldy.

Yadrolyq qaru sany boyynsha birinshi oryn

2013 jyldyng mamyr aindaghyndaghy derekke qaraghanda, Resey yadrolyq qaru sany boyynsha kósh bastap túr. Búl memleketting ýlesine 8500 yadrolyq qondyrghy bolsa, AQSh-ta – 7700, Qytayda – 250.

Álemdegi eng lastanghan mekender sany boyynsha birinshi oryn

Ekologiyalyq "Blacksmith Institute" úiymynyng deregine sensek, Resey qorshaghan ortasy eng las memleketterding biri. Álemdegi eng lastanghan 35 mekenning 8-i Reseyde. Olardyng alghashqy ýshtigi de osy memleketting jerinde ornalasqan. Osy kórsetkish boyynsha Reseyden keyingi oryndardy Ýndistan, Qytay men AQSh iyelenedi.

Kiyberatakalar boyynsha birinshi memleket

"Deutsche Telekom" kompaniyasy taratqan derekterge sýiensek, 2013 jyldyng mamyr aiynda ghana Resey jerinen 2400000 virtualdyq ataka jasalyp, qauipti virustar men baghdarlamalar taratylghan.

Araq ishu boyynsha birinshi oryn

"The Economis"t jurnaly "International Wine & Spirit Research" úiymynyng zertteuine negizge ala otyryp, mynaday derek taratqan: Resey azamattarynyng әrqaysysy jyl sayyn 13,9 litr araq ishedi eken. Búl әlem boyynsha eng joghary kórsetkish.

Jastar arasyndaghy ólim boyynsha birinshi oryn

 Dýniyejýzilik densaulyq saqtau úiymynyng deregine sensek, kýn sayyn Reseyde jastar arasyndaghy qylmys nәtiyjesinde 100 myng adamgha shaqqanda 15,85 kisi ólim tirkeledi eken.

Temeki shegushilerding sany boyynsha birinshi oryn

GATS atty halyqaralyq zertteuding nәtiyjesi kórsetkendey, temekining taralymy boyynsha Resey birinshi orynda eken. Búl elde 43,9 million adam temeki shegedi. Jyl sayyn 400 myng adam temekiden tuyndaytyn qaterli aurulardan júmady.

Ormandardy joy boyynsha birinshi oryn

BÚÚ-nyng zertteui boyynsha Reseyde jyl sayyn 1100000 gektar orman joyylady.

Demalys kýnderi boyynsha birinshi oryn

Resey 2013 jyly demalys jәne meyram kýnderining sany boyynsha әlemde birinshi oryndy iyelendi.

Tankilerdi shetke satu boyynsha birinshi oryn

Álemdegi qaru-jaraq saudasyn zertteu ortalyghynyng deregi qaraghanda, Resey tankilerdi satu boyynsha birinshi orynda túr. 2010-2013 jyldary Resey syrtqa 859 jana tank satypty.

Geroindi tútynushylar sany boyynsha birinshi oryn

2012 jyldyng nәtiyjesi kórsetkendey Resey әlemdegi geroindi eng kóp tútynushy elderding aldyna shyqty. Álemde óndiriletin geroin esirtkisining 21 payyzy Reseyde tútynylady.

Alkogolizmnen ólim boyynsha birinshi oryn

Búl kórsetkish boyynsha da Resey birinshi orynda. Reseydegi әrbir besinshi adam ólimi alkogolizmmen baylanysty. Búl óte joghary kórsetkish.

Abort jasau boyynsha birinshi oryn

2012 jyldyng qorytyndysy boyynsha Resey әlemdegi eng kóp abort jasalghan el atandy. Búl elde dýniyege kelgen 1000 balagha shaqqanda 1022 abort jasalatyn kórinedi. Reseyden keyingi ekinshi orynda túrghan Rumyniyada 1000 tughan balagha 684 abort keledi eken.

Abai.kz